یکی از شایعترین اختلالات در انحناهای ستون فقرات ، گودی بیش از حد کمر است .بسیاری از ما علت کمردردهای خود را گودی بیش از حد کمر میدانیم.این گودی بیش از حد چیست ؟ چرا بوجود می آید ؟ اصولا آیا کمر انحنایی دارد ؟ و..
در صورتیکه ستون فقرات را از نیمرخ نگاه کنید ، متوجه وجود یکسری فرو رفتگیها و برجستگیهایی در قسمتهای مختلف آن خواهید شد . در حالت طبیعی فقرات گردن دارای یک انحنا ( تقعر )بسمت داخل ، فقرات پشتی انحنا بسمت خارج ( تحدب ) و ناحیه ی کمر انحنای رو به جلو ( تقعر ) میباشند. بدلیل شباهت این انحنای کمر به نمای ظاهری لوردهای انگلیسی در زمان ایستادن ، اصطلاح لوردوز برای این حالت مورد استفاده قرار گرفته است ! وجود این انحناها برای ما نقشی بسیار مهم داشته و بسیاری از توانایی های ما در اثر همین برجستگیها و فرورفتگیها پدید می آید، و اصولا توانایی ایستادن ما تا حد بسیار زیادی مدیون همین انحناهاست ! میزان انحنای ستون فقرات در یک ناحیه ، بر سایر قسمتها نیز اثر گذاشته و میتواند آنها را تغییر دهد.
وقتی میزان انحنای کمر به حدی بیشتر از میزان طبیعی آن میرسد برای نامیدن آن اصطلاحا از کلمه ی هیپرلوردوزیس یا گودی بیش از حد کمر استفاده می کنیم.
● چرا گودی بیش از حد در کمر بوجود می آید ؟
در حقیقت ستون فقرات توسط تعداد زیادی عضله محافظت می شود که سلامت و تعادل آنها در سلامت و نرمال بودن حالت ستون فقرات نقش بسیار مهمی ایفا می کند.
عدم تعادل در عضلات نامبرده ( یعنی قوی بودن برخی و ضعف یا گرفتگی بعضی دیگر از آنها ، موجب پدید آمدن ناهنجاری هایی در شکل کلی ستون فقرات خواهد شد.
در این میان نقش عضلات شکمی ، بازکننده های مفصل پا به لگن ( همسترینگ ها و نیز عضله ی بزرگ پشت باسن ) در ایجاد هیپرلوردوزیس ، پر رنگ تر از سایر عضلات این ناحیه است
● برخی از علل گودی بیش از حد کمر :
از جمله علت های اصلی گودی بیش از حد کمر می توان به موارد زیر اشاره کرد :
▪ آکندروپلازی : این بیماری در حقیقت ارثی بوده و با اختلالدر رشد و تکامل استخوان ها و نسوج غضروفی همراه است.
▪ التهاب دیسک کمر یا در اصطلاح علمی دیسکایتیس
▪ کیفوزیس یا قوز بیش از حد ناحیه ی پشت : در این حالت ستون فقرات کمر بطور جبرانی دچار انحنای بیش از حد می گردد.
▪ چاقی : خصوصا بزرگی بیش از حد شکم و ضعف عضلات این ناحیه باعث کشیدگی بیش از حد ستون فقرات بسمت جلو و افزایش گودی کمر خواهد شد.
▪ پوکی استخوان : با تسهیل تغییر ارتفاع و شکل نرمال مهره ها باعث تغییر انحناهای طبیعی ستون فقرات می شود.
▪ در رفتگی تدریجی مهر ه ها یا در اصطلاح علمی اسپوندیلولیستزیس : این حالت اغلب در ناحیه ی کمر دیده می شود و با لغزش یا جابجایی مهره ها همرا است. این بیماران معمولا از کمر درد ، احساس جدا شدگی و لقی کمر ، گودی بیش از حد کمر و برجستگی باسن شکایت دارند.
▪ ضعف عضلات شکمی در اثر علل مختل
● آیا درست نشسته اید ؟!؟
اغلب ما بدون اینکه خودمان آگاه باشیم ، در بسیاری اوقات روز با بد نشستن و استفاده ناصحیح از ستون فقراتمان به تخریب و پیری زودرس و آن دامن میزنیم . بسیاری از دردهای گردن ، کتف ، شانه ، کمر و... در اثر نا آگاهی از طرز استفاده صحیح از بدن بوجود می آیند .
برای درست نشستن ، از یک صندلی مناسب بهره بگیرید .این صندلی باید توانایی تغییر ارتفاع را داشته و همچنین پشتی آن نیز بتواند قابل تنظیم باشد تا فشار های وارده بر ناحیه پشت را کاهش دهد.زانوهای شما باید همسطح مفصل لگنتان باشند.. سعی کنید صاف بنشینید و از لمیدن یا خم شدن بر روی میز کار پرهیز نمایید. در صورت نیاز برای حمایت کمرتان از یک بالشتک کوچک و مناسب بهره بگیرید.
حالا که وضعیت سرو گردن را تنظیم کردید ، به پاهایتان توجه کنید ! کف پاها را صاف بر روی زمین بگذارید و در صورت لزوم از یک زیر پایی مناسب استفاده کنید، و هیچگاه پاها را بصورت ضربدری قرار نداده ، و یا روی نوک پنجه نگه ندارید. این کار از وارد شدن فشارهای بیش از حد بر مفاصل شما جلوگیری خواهد کرد.از جمع کردن پا زیر تنه خودداری کنید.
در صورتیکه با مونیتور کامپیوتر کار می کنید ، حداقل فاصله ی 25-75 سانتیمتر را ( بین چشم و صفحه )رعایت کنید .برای این کار رعایت فاصله ای معادل طول بازو کفایت می کند.بالای صفحه مونیتور در سطح چشم شما باشد، این کار حتی می تواند با استفاده از چند کتاب صورت گیرد !
● چند پیشنهاد ساده برای پیشگیری و کاهش گودی بیش از حد کمر !
▪ در زمان نشستن ، کف پا را صاف بر روی زمین قرار دهید، صندلی خود را تنظیم کنید، و در صورت نیاز از یک بالشتک کوچک برای پر کردن فضای خالی پشت کمرتان استفاده کنید.
▪ وقتی ایستاده اید ، یک پا را مستقیم روی زمین و دیگری را روی یک پله ، چهار پایه و یا هر چیز مشابه ( در سطحی کمی بالاتر از پپای دیگر قرار دهید ).این کار حمایت کمرتان را افزایش خواهد داد .
▪ بهترین حالت برای خوابیدن ، وضعیت صورت و شکم رو به بالاست ، در حالیکه بالشی زیر زانوها قرار گیرد ، اما در صورتی که تمایل دارید بر روی شکم بخوابید حتما بالشی زیر شکم خود قرار دهید .
▪ توجه داشته باشید که پوشیدن کفش های پاشنه بلند ، موجب افزایش گودی کمرتان خواهند شد.
▪ از تقویت عضلات شکم ، باسن و کمر غافل نباشید.
دانیال تارمست
علوم ورزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پرند