دیابت یا مرض قند یکی از شایع ترین بیماری های شناخته شده در دنیا می باشد به طوری که میلیون ها نفر در دنیا مبتلا به این بیماری هستند. دیابت یعنی عدم توانایی بدن در کنترل قند خون (هم ناشتا و هم بعد از خوردن غذا) به طوری که وقتی قند خون ناشتا (fds) بالا تر از 125 باشد باید بیماری را جدی گرفت و اگر بالا تر از 140 باشد قطعا باید درمان دارویی شروع شود.
پانگراس یا لوزالمعده یکی از غدد بدن است که در پشت معده واقع شده است و کارهای زیادی انجام می دهد یکی از این کارها تولید انسولین است انسولین مهمترین هورمون کنترل کننده قند خون است. کاهش تولید آن باعث افزایش قند خون می شود.
متاسفانه شروع این بیماری علامت خاصی ندارد و گاهی در آزمایشاتی که به طور اتفاقی گرفته می شود، تشخیص داده می شود. اولین علا متی که بیمار ممکن است متوجه شود، تکرر ادرار است و این زمانی اتفاق می افتد که از شروع بیماری مدتها گذشته باشد و قند ناشتا در این موقع بالا تر از 180 است. در این زمان قند در ادرار نیز دیده می شود دیابت دو نوع دارد:
1) تیپ یک،
2) تیپ دو
▪ تیپ1: شروع بیماری در سنین کودکی و نوجوانی است. معمولا به داروهای خوراکی جواب نمی دهد و باید بیمار از انسولن استفاده کند. علت آن مشخص نشده است و شیوع آن کمتر از نوع دیگر است.
▪ تیپ2: معمولا در سنین میان سالی شروع می شود. ارث در آن نقش مهمی دارد، به طوری که در خانواده بیمار، افرادی مبتلا هستند. اگر فردی دیابت تیپ 2 داشته باشد لزوما فرزندان مبتلا نخواهند شد ولی این افراد، بیشتر از افراد عادی در معرض ابتلا هستند. خوشبختانه این نوع دیابت به درمان خوراکی جواب می دهد و بعد از سالیان طولا نی ممکن است نیاز به انسولین پیدا شود.
برای جلوگیری از ابتلا به دیابت یا عوارض آن باید چکار کنیم؟
1) پدر، مادر، خواهر و برادر یا اقوام نزدیک مبتلا یان به دیابت هستند بهتر است بعد از سن 30 سالگی دوبار قند خون خود را کنترل کنند.
2) کنترل وزن بدن، اگر ما زمینه ارث ابتلا ی به دیابت را داشته باشیم، هر چه وزنمان از وزن ایدهآل بیشتر باشد این بیماری زودتر بروز می کند به طوری که حتی اگر 5 کیلوگرم اضافه وزن را کاهش دهیم،چند سالی شروع بیماری را عقب می اندازیم.
3) کنترل تغذیه و ورزش مرتب هم، شروع بیماری را به تاخیر می اندازد و هم فاکتور مهم برای کنترل بیماری در مبتلا یان است به طوری که بعد از تشخیص، ابتدا درمان طبی شروع نمی شود بلکه با کنترل غذا و ورزش می توان قند خون را تا حدی کنترل کرد و شرو ع درمان طبی را حتی برای سال ها به تعویق انداخت.
4) کسانی که دیابت دارند در طی سالیان، به تدریج دچار تخریب عروقی و اعصاب محیطی می شوند.
بنابراین باید هر 6 ماه با مراجعه به چشم پزشک، چشمشان را کنترل کنند و با درمان هایی که وجود دارد، جلوی بسیاری از عوارض را بگیرند. خراب شدن عروق ته چشم، روی دید اثری ندارد و بیمار احساس درد نمی کند و متوجه نمی شود و بعد از سال ها ممکن است در اثرخون ریزی ته چشم یا اتفاق دیگری، شخص به طور ناگهانی نابینا شود. درحالی که با معاینه ته چشم توسط چشم پزشک این عوارض قابل درمان و پیشگیری است. تخریب اعصاب محیطی باعث بی حسی انگشتان دست و پا می شود به طوری که اگر دستشان آسیب ببیند یا کفش تنگ پا را بیازارد، ممکن است متوجه نشوند. پس باید مرتبا دست و پایشان را به دقت نگاه کنند و اگر آسیب یا عارضه ای دیدند حتی اگر کوچک بود، سریعا به پزشک مراجعه کنند چون متاسفانه ترمیم زخم ها در افراد دیابتیک با تاخیر انجام می شود و عفونت ها در آنها به سرعت رشد می کند، به طوری که گاهی شنیده می شود عارضه ای کوچک پیشرفت کرده و منجر به قطع انگشت یا حتی پا در این افراد شده است.
5) این افراد باید مرتبا فشار خونشان را کنترل کنند زیرا فشار خون بالا همراه با دیابت عوارض را شدیدتر می کند. همین طور باید از نظر قلبی کنترل شوند چون عروق قلب هم در معرض تخریب هستند.
6) آزمایش ادرار باید کنترل شود. هم از نظر وجود قند در ادرار و هم اگر آسیبی به کلیه وارد شده باشد کمک کننده است.
7) عمر افراد دیابتیک که سیگار می کشند بسیار کوتاه است و عوارض در این افراد شدیدتر است پس اگر فردی متوجه شد دیابت دارد و سیگاری بود از همان لحظه باید سیگار را کنار بگذارد.
8) فشارهای عصبی و استرس در شروع وتشدید بیماری اثر دارد. پس برای افراد دیابتیک داشتن آرامش و دوری از تنش های عصبی بسیار مفید است.
در بعضی از موارد نیاز به انسولین است. این دارو به شکل تزریقی موجود است و انواع مختلف دارد که با توجه به نیاز بیمار تجویز می شود. معمولا دو تزریق در روز است و به صورت زیر جلدی تزریق می شود. معمولا خود بیمار آموزش می بیند و خودش این تزریقات را انجام می دهد. با توجه به تعداد زیاد مبتلا یان و مشکلا ت داروهای تزریقی، با تلا ش داروسازان امید است به زودی انسولین خوراکی وارد بازار شده و در اختیار بیماران قرار گیرد.
پس:
- تغذیه مناسب داشته باشید (مواد قندی و شیرینی جات کمتر بخورید)
- مرتبا ورزش کنید.
- مواظب وزن خود باشید.
تا به سلا متی خود کمک کنید.
اگر مبتلا به بیماری دیابت هستید غیر از موارد بالا :
- دارویتان را مرتب کنترل کنید.
- فشار خونتان را مرتب کنترل کنید.
- قند خونتان را مرتب کنترل کنید.
- سالی دو بار به چشم پزشک مراجعه کنید.
- سالی دو بار به متخصص قلب مراجعه کنید.
-اگر سیگاری هستید حتما آن را ترک کنید.
- آرامش داشته باشید.
نویسنده نرجس طاعتی مقدم
روزنامه مردم سالاری