سرگیجه وضعیتی خوش خیم (بناین، پوزیشنال، ورتیگو). بر اثر کریستال های کوچک کلسیم کربنات که در داخل قسمتی از گوش داخلی جمع شده اند ایجاد می شود.
این کریستال ها اتولیت نام دارند. این کریستال ها debris ساختار گوش هستند که ضایعه دیده هستند (دبریس فضولات بافت های ضایعه دیده و مرده ی مواد آلی است). این ضایعه ممکن است براثر ضربه ی مغزی یا یک عفونت یا سایر اختلالات گوش داخلی یا احتمالاً; بر اثر کهولت باشد. در نیمی از تمام موارد علت ناشناخته است.
این عارضه همچنین BPPV نامیده می شود (بناین، پاروکسیسمال، پوزی شنال، ورتیگو) که تولید علایم بینابینی می کند و ممکن است شامل تلوتلو خوردن خفیف، عدم تعادل و تهوع همراه گیجی باشد. بعضی از افراد عادت های مخصوصی دارند از جمله در رختخواب غلت می زنند، از تخت خارج می شوند، سر را بر می گردانند به عقب که سقف و بالا را نگاه کنند، آرایشگر سر زن ها را بر می گرداند بالا که سشوار بکشد به موی آنها (در سالن های زیبایی که امان از دست این زن ها که نمی دانند پول شوهرانشان را چطور خرج کنند و تازه ادعا دارند که می خواهیم پیش شوهرانمان خوشگل باشیم در صورتی که شوهر بیچاره خسته و مانده برمی گردد خانه و کجا حوصله ی تماشای موهای سشوار کشیده و سرگیجه های ناشی از این کار همسر خود را دارد!) و تمام این ها می توانند از این نوع ورتیگو به بار بیاورند که ممکن است به طور متناوب برای چند هفته یی ظاهر شود و سپس ناپدید گردد تا وقتی که دوباره برگشت کند. ریکاوری معمولاً; 3 ماهی طول می کشد.
● تشخیص و درمان این نوع سرگیجه:
ابتدا تست کالوریک را شرح می دهم عملی است که برای تعیین آنومالی ها یا بیماری هایی که در گوش یک شخص که سابقه ی گیجی، مشکلات تعادلی یا سنگینی گوش دارد، به کار می آید.
این تست معمولاً; قسمتی از گروه روشهای تشخیصی است به نام الکترو نیستا گموگرافی (ENG) که فونکسیون سیستم وستی بولر (سیستم عصبی گوش داخلی که اساس تعادل است) و نواحی وابسته در مغز، را ارزیابی می کند: آب را با درجه ی حرارت های مختلف در گوش خارجی وارد می کنند و رفلکس به نور(Flicktesing) را در چشم ها مونیتور می کنند و حرکات غیر ارادی چشم ها را ثبت می کنند و تفسیر می کنند و این کار برای تعیین وجود آنومالی ها در گوش داخلی، سیستم وستی بولر و اعصابی خواهد بود که به سیستم وستی بولر در مغز و عضلات چشم متصل می شوند و حدود یک ساعت طول می کشد.
● تشخیص و درمان:
اتولارنگولوژیست ها یا نورولوژیست ها معمولاً; BPV را براساس سوابق مریض، یک معاینه ی بالینی و ارزیابی نتایج تست های شنوایی و تست های سیستم وستیبولر (سیستمی در گوش داخلی که مسوولیت تعادل، وضع Posture، و قرار گرفتن شخص در فضا را بر عهده دارد) در نظر می گیرند و تشخیص می دهند. فشارخون مریض در حال نشسته و ایستاده گرفته می شود و حرکت سریع چشم را با تست کالوریک مونیتور می کنند. در صورتی که شکی مبنی بر سکته ی مغزی (Stroke)، یا تومور مغزی داشته باشیم از MRI می توانیم استفاده کنیم.
اگر عارضه بر اثر شرایط آلودگی هر دو گوش باشد، تشخیص و درمان بیشتر چالش پذیر است.
درمان این نوع سرگیجه را می توان به بعد موکول کرد زیرا نشانه ها غالباً; از لحاظ شدت کاهش پیدا می کنند یا ناپدید می شوند (در عرض 6 ماه)، تهوع را ممکن است با داروها بیمار حرکت در هوا، زمین و ... بر طرف کرد. مانورهای فیزیکال متعددی در اختیار داریم و همچنین تمرین هایی که توسط کاربلدها انجام می شود می توانند نشانه ها را آرام تر کنند.
مانور Semont تغییرات سریع در حرکت لمیدن از یک طرف به طرف دیگر. مانور Epley حرکت پشت سرهم جمجمه (سر) در پوزیشن های مختلف. نتیجه گیری ازاین هر دو تمرین حرکت دادنdebris ها از قسمت حساس پشت گوش به قسمت کمتر حساس است.
شخصی که برای BPPV تحت درمان قرار می گیرد،این مانورها را در مطب یک دکتر انجام خواهد داد و به او دستورهای مخصوص در فعالیت های روزانه داده خواهد شد که عبارتند از پوزیشن سر و بدن به طور متعادل و این حرکات متعادل باید در فاصله ی بین دو ویزیت، در محل کار و منزل صورت بگیرد.
این دو مانور Semont, Epley در برطرف کردن این شکل سرگیجه در بیشتر قسمت ها مؤ;ثر هستند. البته وقتی این مانورها و تمرین ها موفقیت آمیز نباشند باید تمرین های بیشتری را در محل کار و منزل انجام دهند و راهنمایی ها و دستورهای دکتر را جدی بگیرند.
در موارد خیلی مخصوص که مریض خوب نمی شود و صبر و حوصله به خرج نمی دهد، جراحی قسمت پشت گوش توصیه می شود.
● نتیجه گیری و خلاصه:
این نوع سرگیجه که بیماری محسوب نمی شود خوش خیم است و دارو درمانی لازم ندارد، فقط صبر و حوصله و توجه به دستورهای پزشک اصول درمان است.
دکتر عبدالپیمان علویان بیهوشی
هفته نامه پزشکی امروز