در مورد زندگی امروز و تاثیر زیانبار شغل های کم تحرک و پشت میزی زیاد شنیده ایم اینکه این شیوه زندگی ما را مستعد چاقی و ابتلا به انواع بیماری های جسمی و روانی می کند و برای رویارویی با تمام این مشکلات باید شیوه سالم تری برای زندگی خود انتخاب کنیم، شیوه ای با رعایت تغذیه مناسب و گنجاندن ورزش و تحرک روزانه در آن.
یکی از مشکلاتی که بسیاری از شاغلان در کارهای کم تحرک با آن مواجه هستند واریس است. افرادی که ساعت های طولانی مجبورند روی پا بایستند، افرادی که ساعت های طولانی پشت میز کار می نشینند بیشتر در معرض ابتلا به واریس قرار دارند.
این افراد معمولا از درد پاها، درد پشت ساق پا، احساس سنگینی در پا و خستگی در هنگام نشستن شکایت می کنند. زنان باردار هم در اثر تغییرات هورمونی در معرض ابتلا به واریس قرار دارند. ترشح هورمون هایی مانند هورمون پروژسترون و قرص های ضد حاملگی روی عروق اثر می گذارند و عروق را شل می کنند. عامل وراثت و فاکتورهای فامیلی هم در ابتلا به واریس موثر هستند.
دکتر کلانتر معتمدی، متخصص عروق با تاکید بر نقش وراثت در بروز واریس می گوید: اگرچه عوامل موثر در ابتلا به واریس متعدد است اما دلایل ارثی یکی از عوامل مهم در این زمینه محسوب می شود. افراد مستعد در صورتی که در شرایط بروز این بیماری قرار بگیرند زودتر از سایرین مبتلا خواهند شد.
او در ادامه می افزاید: زنانی که زمینه واریس را دارا هستند به ویژه در ماه های آخر بارداری چون سر بچه روی ورید های ایلیاگ فشار می آورد باعث افزایش فشار وریدی پاها می شود و واریس را تشدید می کند.
● واریس چیست؟
واریس نارسایی وریدها یا همان سیاهرگ های سطحی اندام هاست که در نتیجه دیواره رگ ها و نارسایی دریچه های لانه کبوتری ایجاد می شود.
اگرچه واریس در اندام های تحتانی (پاها) شایع تر است اما در سایر اندام ها حتی مری هم ممکن است ایجاد شود. هرورید (سیاهرگ) دارای دریچه های کنترل کننده جریان خون است. نارسایی در این دریچه ها و اختلال در عملکرد طبیعی آن منجر به واریس می شوند. کهولت سن، چاقی مفرط، آسیب دیدگی پاها و ایستادن مداوم و شیفت کاری طولانی بدون تحرک مانند پرستارها و آرایشگران، تغییرات فشارهای جوی (مهمانداران) و... از دیگر عوامل زمینه ساز ابتلا به واریس محسوب می شوند.
در این بیماری وریدها برجسته و گشاد می شوند و پیچ و خم هایی در سطح پاها مشاهده می شود. با پیشرفت بیماری واریس کم کم شکل ظاهری پاها بدتر شده که این امر در جوانان بیشتر از سالمندان مشکل ساز و ناراحت کننده خواهد بود. برخی از سیاه رگ های واریسی هم به طور عمقی درون ساق پا قرار دارند و قابل مشاهده نیستند.
در مراحل پیشرفته بیماری فرد در پای خود احساس درد و کوفتگی به ویژه در زمان عصر و شب خواهد کرد. گاهی در مبتلایان به واریس لکه های قهوه ای رنگی در پایین ساق پا مشاهده می شود. این لکه ها ناشی از رسوب موادی در زیر پوست است و کم کم پوست پا ضخیم و شبیه چرم می شود. در صورتی که در این مرحله درمان انجام نشود ممکن است به علت بالا رفتن فشارها در این ناحیه زخم ایجاد شود. این زخم ها در یک سوم تحتانی ساق پا و نزدیکی قوزک ایجاد می شوند و زخم واریس نام دارند.
در برخی از خانم ها مویرگ های سطحی پاها برجسته می شود که به آن تلانژکتازی یا وریدی های عنکبوتی گفته می شود. این پدیده علاوه بر ظاهری بد شکل و ناراحت کننده نشان دهنده نارسایی وریدهای عمقی هستند.
هنگامی که وریدهای عمقی نارسا می شوند ممکن است مراحل اولیه واریس ایجاد نشود و فقط مویرگ های سطحی برجسته شوند که گاهی به دنبال یک ضربه خفیف و یا خود به خود پاره شده و باعث ایجاد کبودی و تغییر رنگ و منظره بد می شوند. این کبودی ها به طور معمول بعد از چند روز از بین می روند. اما در این موارد فرد باید هر چه سریع تر اقدامات پیشگیرانه را شروع کند.
● پیشگیری بهتر از درمان است
پوشیدن جوراب واریس اولین و شایع ترین راه های پیشگیری از این بیماری است. اما راه های دیگری هم برای پیشگیری از این بیماری و جلوگیری از پیشرفت آن وجود دارد. نشستن در حالتی که پاها در سطحی بالاتر از قلب قرار داشته باشد یکی از راه های موثر است.
به طور مثال توصیه می شود این افراد در حالت نشسته پاهای خود را روی یک صندلی قرار دهند و لحظاتی را روی زمین دراز بکشند.
جلوگیری از یبوست هم گاهی موثر در پیشگیری است. یبوست باعث افزایش فشار بر سیاهرگ های ساق پا می شود همین امر زمینه ساز واریس است. رژیم های غذایی غنی از فیبر باعث کاهش یبوست و پیشگیری از واریس می شود.
مصرف غلات و صبحانه سبوس دار، پاستا و برنج هم در این زمینه موثر است. غلات غنی از فیبر نامحلول، مدفوع را حجیم کرده و آب را در خود نگه می دارد.
به این شکل فشار کمتری به وریدهای پا وارد می شود. البته باید توجه داشت که افزایش دریافت فیبر در رژیم غذایی باید همراه با افزایش دریافت آب کافی باشد.
مصرف مواد حاوی ویتامین ث مانند مرکبات هم بسیار مفید است این ویتامین برای حفظ استحکام کلاژن ضروری است. کلاژن به حفاظت از دیواره رگ ها کمک می کند. فقدان ویتامین ث در رژیم غذایی منجر به پارگی وریدهای کوچک و بدتر شدن واریس و ریدها می شود.
● درمان
دکتر کلانتر معتمدی معتقد است اگر واریس به موقع تشخیص داده شود می توان به راحتی آن را درمان کرد اما اگر واریس تبدیل به زخم شود درمان آن مشکل خواهد شد و گاهی این زخم ها تا استخوان فرد پیش می رود که معالجه را بسیار مشکل و حتی غیر ممکن می کند. درمان واریس در برخی از مراحل نیاز به عمل جراحی و یا استفاده از لیزر دارد.
● مراقب جوراب های واریس باشید
برخی استفاده از جوراب های واریس را بی ضرر می دانند و معتقدند اگر سودمند نباشد حداقل ضرری ندارد. این در حالی است که جوراب های ضدواریس باید استاندارد باشند و سایز درستی داشته باشند. استفاده خودسرانه و نادرست این جوراب ها دارای عوارض است.
شهرزاد عبدیه
روزنامه تهران امروز