غباری بر آینه بدن

پوست در دوران بارداری تحت تأ;ثیر تغییرات هورمونی و متابولیک قرار می گیرد و می تواند باعث بروز مشکلات در پوست زنان شود. این در حالی است که بسیاری از این تغییرات طبیعی هستند و نباید آنها را با بیماری های پوستی اشتباه گرفت.

افزایش سطح هورمون استروژن، پروژسترون و هورمون تحریک کننده رنگدانه های پوستی عمده ترین تغییرات هورمونی به شمار می روند. تعدادی از بیماری های پوستی نیز وجود دارند که مستقیماً; با حاملگی همراه هستند و یا این که بارداری باعث تشدید یا تخفیف علایم بیماری می شود.

● تیرگی پوست

درجات مختلفی از افزایش رنگدانه در پوست باعث تیره شدن آن می شود. در 90 درصد از بارداری ها تیرگی پوست اتفاق می افتد و قسمت هایی از بدن که بطور طبیعی تیره تر هستند، تیرگی بیشتری پیدا می کنند. این تغییر رنگ معمولاً; بعد از پایان بارداری از بین می رود ولی ممکن است درجاتی از آن باقی بماند.

در طول بارداری خال های تیره نیز ممکن است بزرگتر و یا تیره تر شوند و خال هایی که قبلاً; مورد توجه قرار نگرفته اند، مشخص شوند.

● ماسک حاملگی

یک طرح مشخص از تیره شدن پوست است که در حدود 70 درصد از زنان باردار مخصوصاً; افرادی که پوست بدنشان بطور طبیعی تیره است، در نیمه دوم بارداری دیده می شود. لک های قهوه ای رنگ عموماً; لب بالا، گونه ها، پیشانی و چانه را گرفتار می کند و به دنبال تماس با آفتاب نیز این تیرگی تشدید می شود. این تغییرات رنگ اغلب دوطرفه و قرینه هستند و در زنانی که از قرص های ضدبارداری استفاده می کنند بیشتر به وجود می آید. ماسک حاملگی پس از زایمان از بین می رود و یا به درجاتی پایدار باقی می ماند.

● خطوط کشش

در زمان بارداری خطوط قرمزرنگی روی شکم و سینه ظاهر می شود که به آن خطوط کشش می گویند. دکتر زرین آجودانی، متخصص زنان و زایمان و استاد دانشگاه علت ظاهر شدن نوارهای پوستی را تغییرات هورمونی، کشش، اتساع شکم و عمل نکردن کشش پوست عنوان می کند و می گوید: این خطوط در 90 درصد از زنان باردار در نخستین بارداری و در ماه های ششم و هفتم حاملگی ظاهر می شود. طول این خطوط چند سانتیمتر بوده و پهنای آنها از یک تا 10 میلیمتر متغیر است که گاهی همراه با خارش است. این خطوط پس از زایمان و گذشت زمان سفیدرنگ می شوند. وی می افزاید: استریا درمان قطعی ندارد و روش های ثابت شده ای برای پیشگیری از آن شناخته نشده است. تنها کافی است زنان برای کاهش خارش استریا بطور مرتب استحمام کنند، زیرا عرق باعث خارش بیشتر نوارهای قرمزرنگ می شود. استفاده نکردن از صابون های معطر و پوشیدن لباس های نخی تحریکات پوستی را کاهش می دهد.

● آویزهای پوستی

ضایعاتی هستند که در ماه های آخر حاملگی ظاهر شده و بطور نسبی یا کامل پس از زایمان ناپدید می شوند. اندازه آنها از سر یک سوزن تا یک نخود متفاوت است و به صورت زواید برجسته به رنگ پوست یا کمی تیره تر در طرفین صورت، گردن و قسمت فوقانی سینه ها دیده می شود و متخصصان علت بروز این ضایعات را تغییرات هورمونی می دانند.

● تغییرات عروق پوست

تغییرات متعددی در ساختمان و کارکرد عروق پوست در بارداری ممکن است روی دهد. از آنجا که این تغییرات منحصر به حاملگی نیست توجه به آنها و در میان گذاشتن با پزشک معالج ضروری است.

▪ آنژیوم عنکبوتی: به شکل یک برجستگی و قرمزرنگ به اندازه سر سنجاق است و دارای یک قسمت مرکزی است و از اطراف آن عروق خونی متسع به شکل شعاعی خارج می شود.

دکتر بیتا باده نوش متخصص زنان و عضو هییت علمی دانشگاه ارتش در مورد این ضایعه می گوید: این عارضه به صورت طبیعی نیز دیده می شود اما شیوع آن در حاملگی افزایش پیدا می کند به گونه ای که 70 درصد از زنان باردار آن را تجربه می کنند. زمان پیدایش آنها بین ماه های دوم تا پنجم حاملگی بوده و بطور عمده در نیمه فوقانی بدن ظاهر می شود. این ضایعات معمولاً; سه ماه پس از زایمان از بین خواهد رفت.

▪ قرمزی کف دست: در 40 درصد زنان سفیدپوست و 30 درصد زنان تیره پوست باردار دیده می شود که ممکن است به صورت نقطه در برجستگی های کف دست ظاهر شود.

▪ سیاهرگ های واریسی: واریس در پا از عوارض شایع حاملگی است. در این دوران، سیاهرگ ها ممکن است به دلیل افزایش میزان هورمون استروژن از زیر پوست قابل مشاهده باشند که پس از اتمام دوران حاملگی خود به خود برطرف خواهند شد.

مو

بیشتر زنان در دوران بارداری به درجاتی از پرمویی دچار می شوند که معمولاً; در صورت، مشخص تر است. با این وجود، احتمال گرفتاری بازو، ساق و پشت پا نیز وجود دارد. دکتر خلیل صداقت پیشه، متخصص پوست و مو می گوید: این پرمویی که به علت افزایش موهای در حال رشد در مناطق مختلف بدن است، تحت تأ;ثیر عوامل هورمونی بوده و در عرض شش ماه پس از زایمان از بین می رود. افزایش موهای در حال رشد نیز باعث می شود موهای سر پرپشت تر از حالت طبیعی شده و از ریزش طبیعی موها نیز بطور قابل ملاحظه ای کاسته شود. به همین دلیل اغلب زنان از وضعیت موهای خود در دوران بارداری اظهار رضایت می کنند. به دنبال زایمان و برگشت وضعیت هورمونی، بدن به حالت طبیعی برمی گردد که این حالت با ریزش موی نسبتاً; شدیدی در سه تا پنج ماه پس از زایمان مشخص می شود. وی می افزاید: اکثر افراد بطور طبیعی روزانه حدود 50 تا 75 تار مو از دست می دهند ولی ریزش مو پس از زایمان به بیش از 100 مو در روز می رسد.

● غدد عرق

در دوران بارداری فعالیت و ترشح غدد بطور قابل ملاحظه ای در تمام بدن بجز کف دست و پا افزایش پیدا می کند که این افزایش تعریق می تواند باعث افزایش شیوع جوش های عرق سوز شود. استحمام بموقع در پیشگیری از آن مؤ;ثر است.

● بیماری های خاص بارداری

زنان باردار علاوه بر احتمال گرفتاری به انواع بیماری های پوست نظیر افراد دیگر، در معرض ابتلا به برخی بیماری ها نیز قرار دارند که مخصوص دوران بارداری است.

خارش پوست از مشکلات شایع در این دوران است. حدود یک پنجم زنان باردار به درجاتی ازخارش پوست مبتلا می شوند. در اکثر موارد این خارش در زمینه یک بیماری پوستی شایع مانند کهیر، اگزما، حساسیت دارویی و یا ابتلا به بیماری های قارچی به وجود می آید ولی در اندکی از زنان، خارش شدیدی در پوست وجود دارد که با هیچ نوع ضایعه خاص و مشخصی همراه نیست که به آن خارش حاملگی می گویند.

دکتر آجودانی با بیان شیوع دودرصدی خارش پوست در دوران بارداری اظهار می کند: میزان 50 درصد از آن مربوط به خارش حاملگی است که در این حالت علایم در سه ماهه سوم بارداری بروز پیدا می کند و اغلب در تمام قسمت های بدن آثار خارش مشاهده می شود. این حالت به علت احتباس نمک های صفراوی در خون و تحت تأ;ثیر فاکتورهای هورمونی است و مشابه بیماری زردی خون است، در حالی که پوست زرد نیست و به آن کلستاز حاملگی گفته می شود. وی با بیان این که این خارش پس از زایمان از بین می رود، اضافه می کند: زنان باردار باید بدانند خارش حاملگی تأ;ثیر سویی بر سلامت مادر و جنین ندارد و درمان آن با داروهای ضدخارش امکان پذیر است.

● بثورات کهیری حاملگی

دکتر بیتا باده نوش در تعریف این بیماری اظهار می کند: این اختلال پوستی، شایع ترین ضایعه پوستی خارش دار در دوران حاملگی است و میزان بروز آن یک مورد در هر 200 بارداری است. مشخصه این حالت ضایعات پوستی شدیداً; خارش دار است که معمولاً; در اواخر بارداری ظاهر می شود و ابتدا روی شکم و سپس ممکن است به ناحیه ران ها و دست و پا گسترش پیدا کند. مکانیزم آن ناشناخته است و تغذیه در پیدایش آن نقشی ندارد. وی این بیماری را در زنانی که اولین بار باردار شده اند، شایع می داند و می گوید: این ضایعات بندرت در حاملگی های بعدی عود می کند و در اکثر موارد در عرض چند روز پس از زایمان به سرعت ناپدید می شوند. نرم کننده های پوستی و یا آنتی هیستامین های خوراکی ممکن است در کاهش علایم آزاردهنده آن مؤ;ثر باشد ولی در اکثر مواقع نیاز به استفاده از کورتون های موضعی خواهد بود.

● ضایعات خارش دار

این ضایعات شامل راش های خارش دار قرمزرنگ است که در اواسط بارداری روی بازوها و پاها و یا در اواخر حاملگی روی شکم تظاهر پیدا می کند. این ضایعه نادر است و تأ;ثیر نامطلوبی بر پیامد حاملگی ندارد. در صورت مشاهده آن باید با پزشک مشورت کرد.

● بثورات تاولی خارش دار

دکتر آجودانی میزان شیوع این ضایعات را یک مورد در 10 هزار اعلام کرد و گفت: این ضایعات شامل راش های خارش دار بیشتر تبخال است که با نام هرپس حاملگی شناسایی شده است و مانند تبخال حاوی مایع است با این تفاوت که منشأ; عفونی ندارد. اغلب روی شکم، بازوها، پاها و اطراف ناف دیده می شود و عوارض جنینی و حتی زایمان زودرس در مادر را ممکن است به دنبال داشته باشد. دکتر خلیل صداقت پیشه مهمترین نکته را در این رابطه طبیعی فرض نکردن خارش و ضایعات می داند و می گوید: زنان باردار باید خارش در ماه های آخر را طبیعی تلقی کنند و با مراجعه به پزشک از مشکلات جدی در آینده پیشگیری کنند. درصد زیادی از این موارد مشکل مهمی را دربر ندارد و با داروهای ساده قابل درمان است ولی در صورتی که برخی از موارد تشخیص داده نشوند، می توانند مشکل ساز باشند و باید با درمان سرپایی و تحت نظر پزشک معالجه شوند.

وی در مورد خطرات مصرف دارو بیان می کند: در اکثر مواقع، درمان موضعی خصوصاً; در ماه های آخر مشکلی نخواهد داشت. بنابراین در صورتی که داروهای خوراکی برای آنها تجویز شد، نگران نباشند و دوره درمان خود را کامل کنند.

وی متذکر شد هرپس حاملگی، بیماری تاولی است که می تواند برای زنان باردار مشکل ساز باشد، بنابراین زنان مبتلا باید درصورت مشاهده چنین ضایعاتی به پزشک مراجعه کرده و بستری و تحت نظر متخصص درمان شوند، زیرا در صورت درمان نشدن، مادر و جنین دچار صدمه خواهند شد.