آفتوز راجعه دهان

برای درمان آفتوز راجعه ی دهان درمان های گوناگونی ارایه شده، که پاره یی از آنها بی تأ;ثیر و پاره یی دیگر مؤ;ثر گزارش شده است ولی برای پیشگیری از عود مکرر این ضایعه ی دردناک و مزاحم کمتراقدامی انجام گرفته است که مؤ;ثر باشد. لوامیزول یک داروی ضد انگل با اثر جانبی تحریک سیستم ایمنی است و به انگیزه ی زمینه ی کاهش فعالیت ایمنی در آفتوز راجعه ی دهان داده می شود.

در پیگیری 21 بیمار طی 22 سال (1365تا 1387) مشاهده گردید که لوامیزول در افزایش فاصله ی زمانی عود ممکن است کمک کند ولی در جلوگیری از عود ضایعه تأ;ثیر قاطع نداشت.

● مقدمه:

▪ آفتوز راجعه ی دهان زخم های مخاط قابل حرکت دهان است

عود مکرر به فواصل کوتاه یا طولانی مشاهده می شود و علت آشکاری برای پیدایش و عود آنها به رغم وجود فرضیه های گوناگون وجود ندارد. گفته می شود 25 تا 50 درصد مردم به گونه یی دچار آفت می گردند ولی عملاً; کسی را نمی توان یافت که از ابتلا به آفت تجربه یی نداشته باشد به این معنی که شیوع آفت در جامعه صد در صد است اما بروز عود در حداقل فواصل کوتاه و در گروه های محدودتری صورت می پذیرد و الزاماً; تمام آفتوز های دهان را شامل نمی شود ضایعه خود را به شکل زخم هایی نشان می دهد که مرکز آن فرو رفته و سفید و نکروتیک است. هاله ی اطراف آن قرمز و پر خون می باشد. طول آنها چند میلی متر بوده و تا یک سانتی متر می رسد.

ضایعه هر چند در حفره ی دهان متعدد می باشد ولی هر ضایعه منفرد است و این متفاوت از ضایعات تبخالی است که در روی لب به شکل خوشه یی بروز می کند.

پرده های لب، چین مخاطی دهان، مخاط زبانی دهانی شایع ترین مناطق پیدایش آفت می باشند.

کام سخت و لثه ها، کمتراز مناطق دیگر دچار ضایعه می شوند.

نگارنده دردناک ترین محل آفت را در حاشیه ی قاعده ی زبان یافته است که درد ناگوار آن به گوش تیر می کشد.

● روش بررسی:

تعداد مراجعان به کلینیک تخصصی نگارنده فراوان و می توان گفت هر روز است ولی موارد مشخص آفتوز راجعه که برای پیشگیری با لوامیزول در نظرگرفته شده بود طی 22 سال (1365 تا 1387) محدود و از 37 مورد تجاوز نمی کرد که از این بیماران فقط 21 مورد تحت پیگیری مشخص قرار داشتند قرص لوامیزول سه روز اول هفته به مدت سه هفته با دوز منقسم سه بار در روز تجویز می گردید.

● بحث:

آفتوز راجعه ی دهان در دوران کودکی به ندرت پیدا می شود و پیدایش آن بیشتر در دوران بزرگسالی است. در زنان فراوان تر از مردان است و در سیگاری ها کمتر از کسانی است که سیگار نمی کشند و جالب آن است که در افرادی که سیگار را کنار می گذارند پیدا می شود علت آن نامشخص است. برای پیدایش ضایعه و عود آن فرضیه های گوناگونی آورده اند که پذیرفته شده ترین آنها فرضیه ی آشفتگی ایمنی است. افراد مبتلا عیار بالایی از پادتن در گردش عمدتاً; IgM از خود نشان می دهند.

داروی ضد انگل لوامیزول یا مصرف اندک و متناوب سبب تحریک ایمنی می شود و به این منظور برای جلوگیری از عود آفت مفید و مؤ;ثر گزارش شده است. لوامیزول سبب تحریک پاسخ ایمنی سلولی و هومورال می شود بنا به دلایلی که هنوز روشن نیست لوامیزول سبب کاهش تعداد، تکرار و شدت حملات آفتوز می شود، هر چند که بر آفت های بزرگ تأ;ثیر اندکی دارد.

یکی از نظریه های موجود ایمنی از پادتن های خودی(Auto - Antibody) ناشی از قرابت آنتی ژن مخاط دهان و گونه های ال فرم استرپتوکوکی حکایت دارد که طی آن عوامل Cell mediated lmmune به طور مستقیم علیه اپی تلیوم دهان وارد می شوند. وجود این عوامل در نسبت بالایی از این بیماران نشان داده شده است.

آفتوز دهان گاهی با سایر ضایعات مشابه در اندام های تناسلی و چشم به صورت تحریکات چشمی و بروز کنژنکتیویت و اوتیت و فتوفوبی می باشد که آن را به نام سندرم بهجت Behcet,s syn می شناسند.

سندرم رایتر که آرتریت با کولیت و اورتریت و سندرم سوییت (Sweet) که آرتریت با بثورات پلاک های قرمز جلدی مشخص می شود از سایر بیماری های روماتیسمی که با آفتوز دهان همراهند افتراق می شوند.

بیماری کرون (Crohn) که پدیده ی التهابی روده ها در اثر علت ناشناخته یی باشد گاه همراه با ضایعات مخاطی شبیه آفت دهان می باشد.

در بیماری های گوارشی همچون آنتروپاتی حساس به گلوتن یا نشانگان های نقص ایمنی مانند بیماری ایدز یا نوتروپنی دوره یی ضایعات شبیه آفت دهان را به طور عود شونده می توان دید گزارش هایی از کمبود آهن - ویتامین B یا اسید فولیک در این گونه بیماری ها آمده است.

برای آفتوز دهان روش های گوناگون درمانی پیشنهاد شده است درمان اولیه همواره معطوف به حذف عوامل موضعی مانند دندان های تیز و محرک و اصلاح بهداشت دهان و دندان است.

از آنجا که آفتوز دهان در بانوان حامله از بین می رود استروژن برای درمان آن به کار رفته ولی توفیقی به دست نیامده است.

دهان شویه ی کلرهگزیدین و در موارد بسیار دردناک بی حسی موضعی با قرص میکدنی بنزوکایین مؤ;ثر است.

مصرف ژل بی حس کننده (Teejel) نیز بر همین اساس استوار بوده است. از خمیر هیدروکورتیزون همی سوکسینات به طور موضعی با تزریق موضعی متیل پردنیزولون به طور مؤ;ثری استفاده شده است حدود 10 درصد بیماران با این زخم ها کمبود آهن، اسید فولیک یا ویتامین B داشتند ولی عملاً; تجویز اسید فولیک فقط مؤ;ثر بوده است.

استفاده از سوسپانسیون تتراسیکلین به صورت دهان شویه را یکی از مؤ;ثرترین درمان های موضعی نام برده اند.

برای این منظورمقدار 250 میلی گرم در 55 سی سی که روزانه تا 5 بار به مدت چند دقیقه در دهان نگهداشته و مزه مزه می کنند سپس بیرون می ریزند.

در یک بررسی70 درصد بیماران 24 تا 48 ساله با این روش بهبود داشته اند.

در شرایطی که هیچ گونه ویروس یا باکتری از زخم ها جدا نشده است مکانیسم تأ;ثیر تتراسیکلین معلوم نیست در اینجا اثر ضد التهابی آنتی بیوتیک مورد نظر است نه اثر ضد باکتریایی آن.

کروموگلیکات سدیم ماده ی موضعی است که مانع از رها شدن هیستامین می شود و درد را تخفیف می دهد هر چند به کار رفته است ولی تأ;ثیر چندانی نداشته است.

محلول گیاه مورد به نام (Myrtex) که قابض است در بررسی های مکرر نشان داده است برای برطرف کردن درد ضایعه ی آفت مؤ;ثر بوده است.

قرص پروپرانولول، داروی بتابلوکر در بررسی دو سو نا آگاه (Double blind) با دارو و دارونما در 79 بیمار توسط دکتر عبدالحسین معزی صورت پذیرفت اثرات بسیار خوبی به جا گذاشته است. نتایج این بررسی بعداً; توسط فرزندش دکتر مهدی معزی در بیستمین کنگره ی درماتولوژی در پاریس ارایه گردید.

همچنان که مشاهده می شود برای تسکین و برطرف کردن ضایعه پروتکل های درمانی فراوانی ارایه می شود و این برای پیشگیری از عود ضایعه متأ;سفانه کمتر راهی شناخته شده است. در بررسی با لوامیزول با اثرات کمک کننده در افزایش فاصله ی زمانی عود به همراه داشته است.