شایع ترین سرطان غیرپوستی در زنان

محققان عوامل موثر در کاهش مرگ و میر را به طور جداگانه و باهم مورد بررسی قرار دادند و دریافتند علاوه بر استفاده از درمان های کمکی موفق پس از جراحی ،رادیوتراپی های جدید، شیمی درمانی، هورمون درمانی، درمان های هدفمند و واکسن ها، مهم ترین عامل کاهش آمار مرگ و میر ناشی از سرطان غربالگری است که تا 50درصد این آمار را کاهش می دهد.در ادامه سلسله مباحث مرتبط با سرطان، در این گزارش قصد داریم درباره سرطان سینه که یکی از شایع ترین سرطان ها در کشور ماست، بنویسیم. در گزارش های قبلی تلاش کردیم با اطلاع رسانی نسبت به بیماری سرطان، آن را از حالت یک پدیده شوم خطرناک که مترادف با مرگ است، خارج کنیم. ناآگاهی و بی اطلاعی عموم مردم از سرطان به عنوان یک بیماری قابل پیش گیری و قابل درمان صفحه خانواده و سلامت را بر آن داشت تا نسبت به بیماری سرطان با حساسیت بیشتری نزدیک شود و به کلی گویی و چند سوال و جواب کوتاه از متخصصان درباره عوامل خطر، راه های پیش گیری و درمان بسنده نکند. بنابراین ضمن ارایه تعریف دقیق از سرطان در یک گزارش به عوامل خطر که ژنتیک و عوامل محیطی است پرداختیم و سپس از راه های پیش گیری که درباره کلیه سرطان ها صادق است، همچون سیگار، نور آفتاب، تغذیه و ورزش سخن گفتیم و نتیجه گیری کردیم که 50درصد کلیه سرطان ها با رعایت نکات مذکور قابل پیشگیری است.

در 2 دهه اخیر این سرطان در کشورهای پیشرفته با ماموگرافی قابل شناسایی و درمان است و مرگ و میر ناشی از آن به وضوح کمتر شده است. محققان عوامل موثر در کاهش مرگ و میر را به طور جداگانه و باهم مورد بررسی قرار دادند و دریافتند علاوه بر استفاده از درمان های کمکی موفق پس از جراحی ،رادیوتراپی های جدید، شیمی درمانی، هورمون درمانی، درمان های هدفمند و واکسن ها، مهم ترین عامل کاهش آمار مرگ و میر ناشی از سرطان غربالگری است که تا 50درصد این آمار را کاهش می دهد. با غربالگری ، سرطان ها در مراحل اولیه کشف می شود و در مراحل اولیه 90درصد سرطان ها قابل درمان است، دقت کنید که غربالگری سرطان سینه مرحله قبل از بروز علایم سرطان است. یعنی قبل از این که خانمی متوجه ترشحات غیرمعمول، تغییرات پوستی، برجسته شدن غدد لنفاوی، وجود توده در سینه شود. با غربالگری می توان مبتلایان احتمالی را شناسایی و در مراحل اولیه بیماری را مهار کرد. البته این شیوه در تمامی سرطان های شایع قابل اجرا و نتیجه آن اثبات شده است. هم چنین از زبان کارشناس مربوطه دریافتیم که اطلاع رسانی درباره سرطان هم اکنون در جامعه ما یک اصل است و مردم باید بدانند 75درصد سرطان ها در مرحله متوسط و 95درصد کلیه سرطان ها در مرحله اولیه قابل علاج است. 3 راهکار اساسی مبارزه با سرطان در تمام دنیا که عبارت از پیش گیری، غربالگری و تشخیص می باشد آمار مرگ و میر ناشی از سرطان را 60درصد کاهش می دهد و این نکته به ویژه برای ما، در ایران بسیار حایز اهمیت است زیرا در جهان آمار مبتلایان افزایش و آمار مرگ و میر درحال پایین آمدن است اما متاسفانه در ایران آمار مبتلایان و مرگ و میر ناشی از سرطان رشد داشته است.در باب اهمیت سرطان سینه باید گفت این سرطان شایع ترین سرطان غیرپوستی زنان در دنیا و ایران است و این سرطان پس از سرطان ریه در دنیا، شایع ترین علت مرگ ناشی از ابتلا به سرطان است. و آمار ابتلا به سرطان سینه در دنیا ظرف 60سال گذشته به 2برابر افزایش یافته است. دکتر پیام آزاده دبیر پنجمین همایش انجمن سرطان ایران با تاکید بر کلمه غربالگری ادامه می دهد: در واقع با غربالگری قبل از این که سرطان نشانه دار شود، آن را شناسایی می کنیم و درصدد درمان آن برمی آییم. در این جا با 2دسته از خانم ها روبه رو می شویم یک دسته کسانی که فاکتورهای خطر معمول را دارند و یک عده کسانی که زمینه ژنتیکی یا سابقه خانوادگی مثبت در ابتلا به سرطان سینه دارند.

●اهمیت غربالگری

برای نشان دادن اهمیت غربالگری ابتدا باید فاکتورهای خطری که به ایجاد سرطان سینه منجر می شود را ذکر کنیم. فاکتورهای خطر ثابت شده و مهم در سرطان سینه 3عامل است که اولین آن سن و جنس است زیرا مهم ترین و قوی ترین عامل خطر ایجاد سرطان سینه است، به طوری که سرطان سینه متعلق به زنان است زیرا شیوع آن صدبرابر در زنان بیش از مردان است و از آن جا که یکی از اصول غربالگری، شیوع است بنابراین غربالگری سرطان سینه در زنان ارزشمند است. در مورد سن نیز باید گفت افزایش خطر ابتلا به انواع سرطان ها به خصوص سرطان سینه به افزایش سن مرتبط است، به طوری که 85 درصد در خانم ها پس از 50 سالگی بروز می کند. دومین عامل خطر زمینه ژنتیکی است. به این معنا که اگر فرد یا افرادی در خانواده ای به خصوص قبل از سنین یایسگی به سرطان سینه مبتلا شده باشند، سایر زنان آن خانواده بیش از دیگران در خطر ابتلا قرار دارند. این افراد 50 درصد بیش از دیگران احتمال مبتلا شدن به سرطان سینه را دارند. در این جا باید دقت کرد که ابتلای فردی به سرطان سینه قبل از سن یایسگی از این بابت ارزشمند است که زمینه ژنتیک ابتلای دیگران به این سرطان را فراهم می کند. زیرا هرچه سن بروز سرطان پایین تر باشد، عوامل ژنتیکی پررنگ تر و هرچه بالاتر باشد، عوامل محیطی پررنگ تر می شود.وی با اشاره به پدیده هورمون درمانی و تحقیقات گسترده ای که درباره مضرات هورمون درمانی در سال 2002 انجام شد توضیح می دهد: پس از آن حذف هورمون درمانی به عنوان یکی از عوامل کاهش ابتلا به سرطان سینه دانسته شد و فقط مصرف به جا و کوتاه مدت به صورت تک هورمونی در صورت تجویز پزشک توصیه می شود و این نوع هورمون درمانی خطر ابتلا به سرطان را افزایش نمی دهد.

● روش های مختلف غربالگری در دنیا

مهم ترین روش غربالگری سرطان در تمام جهان که بالاترین عامل کاهش مرگ و میر سرطان را به خود اختصاص داده است، ماموگرافی است. ارزشمندترین تست غربالگری در تمام دنیا هم اکنون ماموگرافی است. به گفته این متخصص سرطان 3 روش غربالگری در مورد این سرطان انجام می شود که عبارت از ماموگرافی، معاینه توسط پزشک و کادر درمانی و معاینه توسط خود فرد است. این روش ها جداگانه و یا به همراه تست های تشخیصی دیگر کاربرد دارد.دکتر آزاده تاکید می کند هر ماموگرافی غیرمعمولی مساوی با سرطان نیست بلکه پس از تست های تشخیصی و بیوپسی پزشک متخصص باید سرطان را تشخیص دهد.

دومین روش غربالگری معاینه توسط کادردرمانی است که بسیار معمول است اما مطالعات نشان داده همراه با ماموگرافی ارزشمند است و نه به تنهایی. این معاینه به خصوص در سنین پایین بسیار گول زننده است و ارزش کمتری به نسبت ماموگرافی دارد. هرچند در سنین بالا به خاطر تغییرات فیزیولوژیک، ارزش معاینه بالینی بیشتر می شود.سومین شیوه غربالگری معاینه توسط فرد است که طی دهه های گذشته متداول بود و توصیه می شد ماهانه انجام شود. اما تحقیقات نشان داد این شیوه غربالگری نیز ارزش زیادی ندارد و به عنوان تست تکمیلی می تواند مفید باشد.

● ماموگرافی

همان طور که قبلا ذکر کردیم هرچه سن یک خانم بالاتر می رود، احتمال بروز سرطان سینه در او بیشتر می شود. به این دلیل ارزش غربالگری در این سن بیشتر است، از سوی دیگر ماموگرافی که شیوه اصلی غربالگری سرطان سینه در تمام دنیاست، یک روش تشخیصی است که قدرت پیدا کردن غده های سرطانی آن در سنین بالا در خانم ها را دارد. بنابراین توصیه ما ماموگرافی به تمام خانم ها نیست زیرا در تمام دنیا به خانم های زیر 40 سال توصیه ماموگرافی نمی شود. از طرف دیگر بالای 70سال نیز ماموگرافی ارزش زیادی ندارد. زیرا طبق قانون سرطان، هرچه در سنین پایین تر باشد، به اصطلاح وحشی تر است اما در سنین بالا خوش خیم تر است. به این ترتیب می توان گفت سرطان سینه در خانم های جوان بسیار خطرناک و کشنده تر است. بنابراین غربالگری برای تمامی خانم های 40 تا 70 ساله توصیه می شود.به گفته دکتر آزاده ماموگرافی ارزشمندترین تست تشخیص در عرصه سرطان است و بنابراین منظور ما هر نوع ماموگرافی نیست به این معنا که نقش رادیولوژیست بسیار مهم است. نقش یک رادیولوژیست باتجربه و خوب از دستگاه و فرد و تکنیک های جدید و نوع اشعه و نوع فیلم بسیار مهم تر است، از سوی دیگر ماموگرافی ها باید نگهداری و با ماموگرافی های قبلی و بعدی مقایسه شود تنها در این صورت است که این ماموگرافی ها ارزشمند است.هم چنین زمان ماموگرافی هم بسیار مهم است. زمان ماموگرافی در زنان یایسه اهمیت چندانی ندارد اما بقیه خانم ها باید در هفته اول پس از شروع پریود ماموگرافی انجام دهند در غیر این صورت ارزش ماموگرافی آن ها 50 درصد کاهش می یابد.

هم چنین دکتر آزاده نگرانی ناشی از پرتو ماموگرافی را رد کرد و گفت: با تکنیک ها و روش های جدید میزان اشعه بسیار کم شده و کسانی تحت اشعه قرار می گیرند که استعداد کمی برای ابتلای به سرطان ناشی از پرتوها دارند. اشعه ناشی از ماموگرافی از 40 سالگی به بالا تقریبا بی خطر است، بنابراین اشعه در دوران رشد خطرناک تر است تا دوران بزرگسالی و میانسالی.

● توصیه های جهانی ماموگرافی

متاسفانه در ایران غربالگری با برنامه ریزی انجام نمی شود اما می توان با اطلاع رسانی به مردم آن ها را برای مقابله با انواع سرطان ها آماده کرد. اولین توصیه اکید که توسط تمام منابع علمی دنیا ارایه شده ماموگرافی برای تمام زنان بالای 50 سال با معاینه یا بدون معاینه هر یک تا 2 سال است.درباره شروع و توالی ماموگرافی از 40 سالگی در دنیا اختلاف نظر وجود دارد اما طبق شواهد در اروپا و آمریکا مرگ و میر ناشی از سرطان سینه در این زنان با ماموگرافی کاهش پیدا کرده است.هر خانم 40 تا 49 سال هر یک تا 2 سال با ماموگرافی غربال می شود اما درجه اهمیت آن از قبلی کمی کمتر است. از آن جا که استفاده از ام آرآی در ایران بسیار کاربرد دارد توصیه ما این است که ام آرآی برای کسانی که زمینه ژنتیک دارند و هم چنین در سنین پایین مورد استفاده قرار بگیرد و نه برای تمام خانم ها زیرا ام آرآی یک تست حساس است و نه تخصصی.

به این معنا که ام آرآی ضایعات غیرسرطانی را نشان می دهد اما ماموگرافی تخصصی است و بیشتر ضایعات مشکوک به سرطان را نشان می دهد. بنابراین استفاده از ام آرآی برای همه به هیچ عنوان توصیه نمی شود و برخلاف تصور مردم که فکر می کنند چون از ماموگرافی بهتر است، مفید است، اصلا این طور نیست. ام آرآی به عنوان تست تکمیلی و پس از ماموگرافی توصیه می شود و فقط برای کسانی که زمینه ژنتیک دارند.خانم هایی که در معرض خطر قرار دارند یعنی زمینه خانوادگی و سابقه ژنتیکی دارند توصیه می شود از 25 سالگی ماموگرافی انجام دهند.ام آرآی، معاینه بالینی هر 3 تا 6 ماه انجام دهند و ماهانه خودشان را معاینه کنند.

به طور کلی خانم ها یا در معرض خطر معمول هستند که باید هر خانم 50 تا 70 ساله بدون فاکتور خطر زمینه ای هر یک تا 2 سال ماموگرافی و معاینه شود و زیر 50 سال و بالای 70 سال با نظر پزشک این کار را بکنند.