آنژین پکتوریس

● آنژین پکتوریس چیست؟

آنژین، درد قفسه سینه است که در صورت نرسیدن خون کافی به قلب ایجاد می شود. این حالت آنژین پکتوریس نیز نامیده می شود. پکتوریس واژه ای لاتین به معنای سینه است. تخمین زده می شود که بیش از 6 میلیون آمریکایی به آنژین پکتوریس مبتلا هستند. داشتن آگاهی از چگونگی تشخیص و پیشگیری از آنژین به معنای تفاوت میان مرگ و زندگی است.

دراین مقاله به بررسی علایم، علل، انتخاب های درمانی و چگونگی پیشگیری از پیشرفت بیماری های شدیدتر که آنژین ازعلایم آن است می پردازیم.

● آناتومی قلب

قلب مسؤ;ول پمپاژ کردن خون به تمام اعضای بدن است. این عضو یک عضله کاملاً; تخصص یافته است که انتظار می رود یک عمر بی وقفه و بدون استراحت کار کند!

● در هر طرف قلب دو حفره وجود دارد: یک دهلیز و یک بطن

دریچه های مخصوصی که مسؤ;ول ممانعت از بازگشت خون به عقب هستند این حفره ها را از هم جدا می کنند. خون اکسیژن دار از ریه ها وارد دهلیز چپ می شود، سپس آن جا می ماند تا دریچه میترال باز و دهلیز منقبض شود. سپس خون به بطن چپ وارد و از آن جا توسط دریچه آیورت به بزرگ ترین رگ بدن یعنی آیورت فرستاده شده و به بقیه بدن پمپاژ می شود.

هنگامی که خون به قلب باز می گردد، به دهلیز راست فرستاده می شود. سپس از راه دریچه سه لختی به بطن راست و بعد از آن از مسیر دریچه ریوی به ریه پمپاژ می شود.

در ریه، خون از اکسیژن انباشته می شود و به دهلیز چپ باز می گردد و دوباره این چرخه ادامه می یابد.

قلب برای انجام فعالیت به طور مداوم به اکسیژن و قند نیاز دارد. خون غنی از اکسیژن از طریق سرخرگ های کرونر به قلب می رسد. این سرخرگ ها از آیورت جدا می شوند.

● علایم آنژین پکتوریس

بیشتر بیماران در حین آنژین درد یا فشار شدیدی را احساس می کنند. این درد به بازوها، گردن، پشت و آرواره ها گسترش می یابد. برخی افراد از سوء هاضمه و تهوع نیز رنج می برند. آنژین ممکن است سبب احساس سنگینی یا سفتی بازوها، آرنج ها و مچ به خصوص در سمت چپ بدن شود.

احساس خستگی و کوتاه شدن نفس نیز می تواند از علایم آنژین باشد.

آنژین پکتوریس معمولاً; زمانی رخ می دهد که فرد به مدت چند دقیقه فعالیت ورزشی شدیدی انجام داده باشد. این حالت پس از استراحت کردن یا مصرف دارو برطرف می شود. البته گاهی اوقات آنژین پکتوریس در حالت استراحت نیز رخ می دهد.

● علل بروز آنژین

آنژین علامت بیماری عروق کرونر است. بیماری عروق کرونر زمانی بروز می کند که رگ های خونی تامین کننده اکسیژن قلب مسدود شوند. چربی ها که پلاک نامیده می شوند می توانند سبب باریک شدن عروق خونی قلب شوند. این حالت آترواسکلروزیس یا تصلب شراین نامیده می شود.

تصلب شراین، جریان خون و اکسیژن رسیده به عضله قلب را کاهش می دهد که این حالت ایسکمی نامیده می شود. آنژین یکی از علایم ایسکمی است که هر چه زودتر تشخیص داده و درمان شود، شانس بهبودی بیمار بیشتر است.

آنژین به واسطه بیماری های دیگری که ممکن است بر مسیر جریان خون به قلب تاثیر گذارند نیز ایجاد می شود. دریچه های غیر طبیعی قلب، ریتم غیر طبیعی قلب و کم خونی همگی می توانند به آنژین بینجامند.

● آنژین یا حمله قلبی؟

گاهی اوقات یک سرخرگ قلبی با پلاک یا لخته های خونی کاملاً; مسدود می شود. وقتی این حالت رخ می دهد، جریان خون به آن قسمت از قلب قطع می شود. بدون وجود خون، سلول های عضله قلب دچار آسیب دایمی می شوند و این همان چیزی است که در طی حمله قلبی رخ می دهد.

علایم حمله قلبی مشابه علایم آنژین است اما با سه تفاوت:

▪ درد شدیدتر است.

▪ درد معمولاً; بیش از 5 دقیقه به طول می انجامد.

▪ درد با دارو و استراحت برطرف نمی شود.

آنژین در صورت درمان نشدن به حمله قلبی منجر می شود.

● توضیح دیاگرام:

در اثر نرسیدن جریان خون و اکسیژن کافی، عضله قلب مواد شیمیایی تولید می کند که سبب بروز درد و دیگر علایم آنژین می شود. توقف فعالیت مسبب این حادثه و مصرف نیتروگلیسیرین زیرزبانی تعادل جریان خون را بازمی گرداند. علایم معمولاً; ظرف 5 تا 10 دقیقه برطرف می شوند.

● تشخیص

برای تشخیص علت درد قفسه سینه، پزشک در ابتدا شرح حال بیمار را گرفته و آزمون فیزیکی انجام می دهد. آزمون های متعددی برای تشخیص وجود یا عدم وجود آنژین وجود دارد. یکی از این روش ها الکتروکاردیوگرام یا EKG است که از آن برای ثبت ریتم قلب استفاده می شود. تست ورزش نیز ممکن است انجام شود. در این روش، از بیمار خواسته می شود که در حین گرفتن EKG روی یک تردمیل راه رود یا دوچرخه بزند. تغییرات الگوی EKG به پزشک کمک می کند تا بیماری عروق کرونر را در صورت وجود تشخیص دهد.

اکوکاردیوگرام آزمون دیگری است که ساختمان و عملکرد قلب را ارزیابی می کند. پزشک تصویر را بر روی یک پرده تجزیه و تحلیل می کند. اکوکاردیوگرام نیز معمولاً; بدون درد است.

در صورت تشخیص وجود انسداد در عروق خونی قلب، پزشک ممکن است آنژیوگرافی را توصیه کند. در طی آنژیوگرافی، پزشک یک لوله نازک به نام کاتتر را به داخل سرخرگ ران یا بازو وارد می کند. کاتتر به سمت قلب هدایت و ماده حاجبی به سرخرگ کرونر تزریق می شود. تصاویر با استفاده از اشعه X گرفته می شود و سرخرگ های مسدود قلبی را نشان می دهد. انجام آنژیوگرافی به بی حس کننده موضعی نیاز دارد. این روش سرپایی است و بیمار پس از انجام تست می تواند محل را ترک کند.

● درمان آنژین پکتوریس

آنژین پکتوریس با داروهایی که بر ذخیره خونی عضله قلب یا نیاز قلب به اکسیژن یا بر هر دو تاثیر می گذارند درمان می شود. داروهایی که بر ذخیره خونی قلب تاثیر دارند گشادکننده های عروق کرونر هستند. این داروها عروق خونی را گشاد کرده و با این عمل فضای باز درون عروق بزرگ تر می شود. در نتیجه جریان خون بهبود می یابد و امکان رسیدن اکسیژن و مواد غذایی بیشتر به عضله قلب میسر می شود.

داروها می توانند از درد مرتبط با آنژین پیشگیری کنند اما بیماری زمینه عروق خونی قلب را درمان نمی کنند. تغییر شیوه زندگی نیز می تواند از بدتر شدن بیماری عروق کرونر جلوگیری کند.

● داروها

در بیشتر موارد پیش از جراحی، داروها برای درمان آنژین صدری توصیه می شوند. رده های اصلی داروهایی که برای درمان آنژین به کار می روند عبارتند از:

▪ نیترات ها:

این داروها به اشکال مختلفی در دسترس هستند. قرص ها یا اسپری نیتروگلیسرین که در طی یک حمله یا زمانی که انتظار بروز حمله وجود دارد زیرزبان قرار داده یا اسپری می شوند، پمادهای نیتروگلیسرین که از پوست جذب می شوند، دیسک های پوستی و قرص های طولانی اثر. سه مورد آخر بیشتر برای پیشگیری از حمله به کار می روند تا تخفیف علایم حمله. نیترات ها با کاهش نیاز عضله قلب به اکسیژن عمل می کنند.

برای درمان آنژین اغلب نیتروگلیسرین به کار می رود. این دارو بیشتر وریدها و کمی نیز عروق کرونر را گشاد می کند. با گشادکردن وریدها میزان خون بازگشتی به قلب و در نتیجه بار قلب کاهش می یابد. با گشاد شدن عروق کرونر ذخیره خونی قلب افزایش می یابد.

▪ داروهای مسدودکننده گیرنده بتا:

این عوامل با مسدودکردن اثر سیستم اعصاب سمپاتیک بر قلب عمل می کنند. به این ترتیب ضربان قلب را کند می کنند، فشارخون و در نتیجه نیاز عضله قلب به اکسیژن را کاهش می دهند. بررسی های جدید نشان داده اند که در صورت مصرف این داروها به فاصله کوتاهی پس از یک حمله قلبی و ادامه مصرف آن برای دو سال شانس مرگ یا حمله قلبی کاهش می یابد.

▪ مسدودکننده های کانال کلسیم:

این داروها به منظور درمان حمله ای به کار می روند که به نظر می رسد با اسپاسم عروق کرونر ایجاد شده باشد. این داروها در آنژین پایدار مرتبط با فعالیت نیز موثر هستند. عضلات برای منقبض شدن به مقادیر متفاوتی از کلسیم نیاز دارند. می توان با کاهش میزان کلسیمی که وارد سلول های عضلات در دیواره های عروق کرونر می شود از اسپاسم جلوگیری کرد. برخی داروهای مسدودکننده کانال کلسیم بار قلب را کاهش داده و برخی ضربان قلب را کاهش می دهند.

● تغییرات در شیوه زندگی

الف) اجتناب از سیگارکشیدن

ب) انجام فعالیت های ورزشی زیر نظر پزشک

ج) مصرف یک رژیم غذایی متعادل و سالم، غنی از فیبر و با محتوای چربی پایین

ح) کنترل سطح کلسترول خون

خ) کنترل منظم فشارخون

چ) کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن

ت) ورزش منظم

ث) کنترل سطح قندخون

ه) خواب شبانه کافی

ی)کنترل استرس های روزمره

● اصول ABC

▪ رهیز از سیگارکشیدن

▪ انجام فعالیت های ورزشی

▪ تغذیه مناسب