در زمان های قدیم، صرع را به نام "بیماری مقدس" می شناختند. مردم آن زمان بر این عقیده بودند که فرد مصروع در حال جنگیدن با شیطان می باشد و یا می گفتند که فرد مصروع، پیام آور از طرف خداوند است. در رم، صرع را به نام "چند بیماری" می شناختند.
● اما صرع چیست؟
صرع یک ناتوانی عصبی می باشد که با بیهوشی همراه می باشد.
در زبان انگلیسی صرع به معنای داشتن یک تشنج(Having a Fit) می باشد که در زبان محاوره ای به معنای بسیار ناراحت شدن می باشد.
صرع غالبا با دارو و یا با عمل جراحی کنترل می شود، اما معالجه آن زمان می برد.
حمله صرع به دلیل قطع ناگهانی فعالیت الکتریکی مغز به وجود می آید. همان طور که می دانیم، مغز مسیول تمام اعمال بدن می باشد.
وقتی پیغام ها از سلول های مغز عبور می کنند و ناگهان به صورت آنی متوقف می شوند، این توقف پیام ها باعث پریشانی و آشفتگی می گردد و در نتیجه صرع به وجود می آید.
● انواع مختلف صرع
صرع، انواع مختلفی دارد( نزدیک به 40 نوع) که برای هر شخص متفاوت می باشد و بستگی به محلی از مغز دارد که حمله در آن ایجاد می شود. برخی ها بیهوش می شوند. برخی ها در روی زمین می افتند و برخی ها اندامشان را به سرعت تکان می دهند.
به خاطر تنوع در صرع، تشخیص یک نوع خاص مشکل است. به همین خاطر ممکن است برخی افراد که مصروع نیستند را جزو گروه مصروعان قرار دهند، مثل افرادی که دچار سردردهای شدید می باشند، یا افرادی که غش می کنند و یا افرادی که دچار بیماری های قلبی می باشند.
این وظیفه ی پزشک می باشد که تشخیص دهد، آیا فرد، صرع دارد یا نه و درمان را شروع کند.
صرع ها عبارتند از:
1) صرع جزیی(Partial Seizures)
هنگامی که آسیب مغزی فقط در یک طرف مغز باشد، صرع جزیی نام دارد. تقریبا یک سوم مصروعین، این نوع صرع را دارند. قبل از این که حمله شروع شود، بیمار احساس می کند که حالش بد است. این احساس ها شامل: تغییرات بینایی، تغییرات بویایی و شنیدن صداهای نامفهوم می باشد. این نوع صرع خود به دو قسمت تقسیم می شود:
▪ نوع ساده
این نوع کمتر از 1 دقیقه طول می کشد. شخص ممکن است علایمی داشته باشد و این علایم بستگی به محلی از مغز دارند که درگیر شده است. اگر قسمت پشتی مغز درگیر شده باشد، بر روی دید و عضلات اثر می گذارد، برای مثال عضلات انگشت یا بازو یا پا سفت می شوند. شخص ممکن است احساس تهوع داشته باشد، عرق کند و یا رنگ پریده گردد.
▪ نوع پیچیده
در این نوع فعالیت قسمت گیجگاهی مغز یا محلی در مغز که احساسات و حافظه را در برمی گیرد، دچار اختلال می شود. این نوع بین 2-1 دقیقه طول می کشد. نشانه ی این نوع عبارت است از: گریه کردن ، دویدن، فریاد زدن، خندیدن، دست زدن و ... .
2) صرع عمومی
هر دو قسمت مغز را شامل می شود و فرد بیهوش می شود. این نوع شامل:
▪ صرع غایب
نشانه های این نوع صرع عبارت است از: باز شدن دهان، چشمک زدن و بیهوشی. این نوع بیشتر از 30 ثانیه طول نمی کشد.
▪ صرع بی صدا
در این نوع، فرد یک باره عضلاتش شل می شود و می افتد.
▪ صرع عمومی کلی
بدن، بازو و پا خم می شود و یا دراز می شود و می لرزد. بعد از این حالت، فرد خسته است، سردرد دارد، گرسنه است، در بینایی مشکل دارد و در بدن احساس درد دارد. اما بعد از مدتی استراحت، خوب می شود.
▪ صرع حرکتی
در این نوع صرع، عضلات به سرعت حرکت می کنند.
▪ صرع تب
این نوع صرع در اثر تب به وجود می آید.
● تشخیص صرع
آزمایشاتی نظیر الکتروانسفالوگرام(electroencephalogram) که بر روی بافت مغز انجام می گردد، آزمایش خون، MRI و طب سوزنی برای تشخیص صرع وجود دارد. اما هیچ گونه آزمایشی برای تعیین نوع صرع وجود ندارد.
صرع غالب اوقات با خرناس کشیدن آغاز می شود. بعد آبی از دهان فرد مصروع بیرون می ریزد. اگر این حمله بیشتر از 5 دقیقه طول کشید و یا اگر فرد مصروع، تشنج های مکرری داشت، باید فورا او را به بیمارستان برد. ولی اگر کمتر از 5 دقیقه طول کشید، اجازه دهید تا خود فرد بعد از مدتی به هوش آید.
نباید هیچ گاه به فردی که در حال تشنج می باشد، چیزی از راه دهان بدهید، زیرا ممکن است فرد زبان خود را ببلعد یا گاز بگیرد. وسایل نوک تیز و خطرناک را از فردی که در حال تشنج می باشد، دور کنید.
بعد از حمله صرع، غالبا فرد به خواب می رود و گاهی هم نمی فهمد که بیهوش بوده است و تا مدتی گیج و خسته است. در حدود 50 درصد افراد مبتلا به صرع، بعد از تشنج، سردرد دارند. در این حال باید یک نفر کنار او باشد تا فرد احساس راحتی و آرامش کند.
● دلایل صرع چیست؟
1) مشکلات در حین زایمان
2) ضربه شدید(مثل ترکش) در سر، باعث می شود اکسیژن به مغز نرسد.
3) عفونت در مغز مانند: مننژیت
4) سرطان مغز
5) تب
6) عدم تعادل شیمیایی و یا ساختاری
7) مشکلات عصبی
8) قطع داروی ضد صرع
9) قاعدگی
10) مصرف مشروبات الکلی
11) یبوست
12) استرس و عصبانی شدن
13) دیدن نورهای پرتشعشع
بیشتر افراد (6 نفر از هر 10 نفر) بدون دلیل شناخته شده ای دچار صرع می گردند.
● جلوگیری از صرع به وسیله خود شخص
▪ اولین چیزی را که باید تغییر دهید، خلق و خوی تان است.
اگر افسرده، ناراحت و غمگین هستید، به شما توصیه می کنیم بخندید و خنده درمانی را شروع کنید. خنده باعث سرحالی شما می شود و 30 درصد مصروعین با خنده درمانی خوب شده اند.
تحقیقات نشان داده است که در حدود 30 تا 70 درصد از افراد صرعی دچار افسردگی، عصبانیت و یا هر دوی این ها می باشند. باید بدانیم که افسردگی در تمام افراد ضررهایی دارد، از جمله: تغییر در هورمون ها، ضعیف شدن، استرس، نگرانی، مشکلات با دوستان یا اقوام.
▪ ورزش کنید.
ورزش کردن باعث شادی و سرزندگی و دور کردن استرس می شود. برخی از ورزش های مفید برای شما عبارت است از: راه رفتن در جنگل و پارک، ژیمناستیک، وزنه برداری، شنا کردن ، مدیتیشن و یوگا.
نکته مهم برای شما این است که هنگام پر بودن شکم، ورزش نکنید.
▪ خود را خسته نکنید.
▪ رژیم غذایی را رعایت کنید.
▪ از زندگی لذت ببرید.
▪ داروهای خود را مصرف کنید.
مریم سجادپور کارشناس تغذیه
تبیان