بی اختیاری ادرار

عدم کنتـــرل ادرار یا شب ادراری یک علامت روان تنی شایع است که هم به تنهایی و هم همراه با سایر اختلالات کودکان و نوجوانان تظاهر می یابد و زمانی این اختلال مطرح می باشد که کودکی که حداقل سن او 5 سال می باشد، هنوز کنترل ادرار خود را بطور کامل بدست نیاورده است و در رختخواب یا لباس خودش ادرار می کند که این عدم کنترل ممکن است فقط در شب ( نوع شبـــانه )، فـقط در روز ( نوع روزانه ) یا در هر دو زمان ( نوع مختلط ) باشد، ممکن است این رفتار کودک عمدی یا غیر عمد باشد. از بین این کودکان کسانی هستند که در مرحله ای از سن خود حداقل به مدت 6ماه تا یکسال کنترل ادرار خود را بدست آورده اند و پس از آن مجدد دچار مشکل شده انـــد ( نوع ثانویه ) ولی کودکانی نیز هستند که هیچگاه کنترل ادرار خود را بدست نیاورده اند که این نوع را شب ادراری اولیه می نامیم و شایع تـــر از نـــوع ثـــانـویـه می باشد.

شیوع این بیماری در پسران 15- 6 در صد و در دختران 12- 3 در صد می باشد. با افزایش سن شیوع آن کاهش می یابد و در سن 14 سالگی شیوع آن بین 5/. تا 5/1 در صد می باشد. شب ادراری در پسران شیوع بیشتری نسبت به دختران دارد. در بزرگسالان شیوع شب ادراری به یک درصد (1%) می رسد. در صد بالایی از کودکانی که مبتلاء به شب ادراری هستند در بستگان درجه یک خود افرادی را دارند که مبتلاء به شب ادراری بودهاند و همچنین چنانچه یکی از والدین تاریخچه مثبت شب ادراری داشته باشند، احتمال ابتلاء فرزند آنها بیشتر از جمعیت عادی است و چنانچه هر دو والد سابقه مثبت داشته باشند احتمال ابتلاء کودک واضحاً; افزایش می یابد و این مسیله ژنتیک را در این بیماری پر رنگ تـر می کند.

● علت این بیماری چیست ؟

حقیقتاً; می توان علت واحدی را برای این اختلال مطرح کرد. در نوع اولیه ممکن است تأ;خیر تکاملی و رشدی مطرح باشد و بعد ژنتیک نیز بعنوان عامل قوی دیگر در نظر گرفته شود. نوع ثانویه که معمولاً; در سن 7 - 5 سالگی شروع می شود می تواند تظاهری از وجود استرس در کودک باشد مانند : تولد نوزاد جدید، مهاجرت و نقل مکان، دعواهای خانوادگی، اختلاف، جدایی و طلاق والدین، تعویض مدرسه و ورود به مدرسه جدید

مـواردی از همراهی شب ادراری با سایر اختلالات روانپزشکی مانند : تأ;خیر تکاملی، اختلال بیش فعالی، کم توجهی و اختلالات رفتاری دیده می شود. در مورد بیماریهای جسمی مانند دیابت، کم کاری تیرویید و علل ساختمانی و نقایص آناتومیک دستگاه ادراری به نظر میرسد در صد بسیار اندکی از کودکان مبتلاء این مشکلات را داشته باشند در نتیجه بررسی آنها بطور معمول پیشنهاد می شود و بررسی های پر هزینه و دردناک بستگی به نتیجه معاینه فیزیکی، شــرح حال اخذ شده از بیمار و یافته های بالینی دارد ولی بهتر است عفونت ادراری بخصوص در دختران مبتلاء مورد بررسی قرار گیرد. بررسی نوار مغزی علیرغم انجام زیاد آن در کودکان مبتلاء به شب ادراری فقط در صورتی تـوصیه می شود که در شرح حال و معاینه و تاریخچه کودک یافته ای به نفع صرع پیدا شود.

گاه دیده می شود که شـب ادراری متعاقب مصرف برخی از داروهای روانپزشکی رخ می دهد در نتیجه بهتر است در این مورد نیز دقت نماییم. کودکانی نیزهستید که بنا به بعضی دلایل روانشناختی، آب و مایعات زیادی مصرف می کنند که متعاقب آن دچار شب ادراری می شوند.

● آینده این کودکان چگونه است ؟

شب ادراری بطورکلی یک بیماری خوش خیم و خود بخود محدود شونده است. بهبودی بخصوص در سن 7 5 سالگی و پس از 12 سالگی رخ می دهد. در صــورتی که درمانی انجام نشود میزان بهبودی 20 10 درصد در سال می باشد.

● آیا شب ادراری نیازبه درمان د ارد ؟

معمولاً; در مواردی که وقایع و حوادث استرس زایی چون اختلاف، جدایی و طلاق والدین، تولد فرزند جدید، مرگ، از دست دادن عضوی از خانواده و مطرح می باشد، توجه و مداخله مناسب برای حل آنها لازم است همچنین نباید تأ;ثیر منفی بیماری را براعتماد به نفس کودک از نظر دور داشت و چنانچه اعتماد به نفس کودک آسیب دیده باشد و یا کودک دچار افسردگی و اضطراب شده باشد باید به این جنبه ها نیز توجه لازم اعمال شود.

روشهای رفتاری جایگاه ویژه ای در درمان شب ادراری دارند و باید بعنوان راههای اولیه درمانی انتخاب شوند باید از تشویق و تنبیه مناسب در مورد کودک استفاده شود و به شبهایی که کودک خودش را خیـس نکـرده و خشک گذرانده است پاداشی مناسب که واقعاً; کودک را خوشحال کند، داده شـــود. می توان جدولی برای کودک تشکیل داد که به ازای هر شب خشک، در صبح روز بعد یک ستاره یا صورتک خندان به جدول او چسبانده شود. استفاده از زنگ و تشکچه یک انتخاب قابل قبول به عنوان خط اول درمان با توجه به شرایط سنی کودک می باشد.

میزان موفقیت این روش 75 در صد می باشد. با ریـزش اولین قطرات ادرار، صدای زنگ باعث می شود کودک از خواب برخیزد و ادرار خود را نــگه دارد. در صورت وجود مشکلات روانپزشکی همراه، استرس و مشکلات خانوادگی میزان موفقیت این روش کاهش می یابد. علاوه بر موارد فوق می توان از ساعت زنگ دار برای بیدار کردن کودک در طی شب استفاده کرد.

استفاده از دارو در رده های بعدی درمانی قرار می گیرد. دارو باید با تجویز پزشک مصرف شود و قطع آن نیز باید تدریجی باشد تا چنانچه علایم کودک پس از قطع دارو برگردد بنا به نظر پزشک دارو مجدد به دوز قبلی برگردانده شـود و دوره جدیدی از درمان شروع شـــود.