از بیماری های خودایمنی زنان چه می دانید؟

هیچ می دانستید بدن شما می تواند علیه خودش وارد عمل شود و به خودش آسیب برساند؟ این پدیده ای است که گاهی در بعضی افراد رخ می دهد و بیماری هایی را ایجاد می کند که به نام <بیماری های خودایمنی> معروف هستند. بیش از 80 نوع بیماری مختلف وجود دارد که در آن دستگاه ایمنی بدن، به هم ریخته و خارج از کنترل عمل می کند. سلول هایی که برای حفاظت از ما در برابر باکتری ها، ویروس ها و سایر عوامل مهاجم خارجی خلق شده اند، سلول های خودی را با عوامل بیگانه اشتباه گرفته و به آنها حمله می کنند.این روند موجب التهاب می شود و به جای آنکه باکتری ها و ویروس ها از بین بروند، بافت سالم بدن نابود می شود. این حمله می تواند در هر قسمتی از بدن اتفاق بیفتد؛; مثلا در بیماری ام. اس سیستم ایمنی به اعصاب حمله می کند، در آرتریت روماتویید مفاصل را مورد حمله قرار می دهد و در بیماری لوپوس بافت همبند درگیر می شود. بنابراین پوست، قلب، مغز، ریه ها، کلیه ها و مفاصل ممکن است از این بیماری آسیب ببینند.

گفته می شود در ایالا ت متحده حدود 50 میلیون نفر که 75 درصد آنها را خانم ها تشکیل می دهند، از نوعی بیماری خودایمنی رنج می برند. علایم این بیماری ها اغلب در سنین بین 20 تا 40 سالگی نمایان می شود. بسیاری از این بیماری ها به شکل خفیف ظاهر می شوند اما در بعضی از افراد بیماری به سمت ناتوانی پیش می رود و عواقبی چون ضعف بیش از حد عضلات، خستگی مفرط و گاهی مرگ را به دنبال دارد. با این وجود تحقیقات جدید نشان می دهند که تشخیص و درمان زودهنگام این بیماری ها علایم را کنترل کرده و حتی می تواند بیماری را مهار کند. اما مشکل اینجاست که بیشتر افراد قبل از تشخیص بیماریشان سال ها این علایم را به همراه دارند و متوجه نمی شوند. مری شامون، نویسنده کتاب <زندگی خوب با بیماری خودایمنی> می گوید: <گاهی افراد با شکایت از خستگی به پزشک مراجعه می کنند و دکتر به آنها می گوید شاید خستگی تان به دلیل کار زیاد است. شاید چون بچه های کوچکی دارید زیاد خسته می شوید یا شاید فقط استرس باشد. بدتراز آن اینکه 45 درصد از افرادی که نهایتا بیماری خودایمنی آنها تشخیص داده می شود قبلا این برچسب را دریافت کرده اند: نگرانی بیش از حد و بیمار گونه.

● جدی بگیرید

همان طور که گفتیم بیماری های خود ایمنی قسمت های مختلفی از بدن را درگیر می کنند و بنابراین می توانند در افراد مختلف خود را به گونه های متفاوتی نشان دهند. همین امر تشخیص این بیماری ها را تا حدودی دشوار می سازد. ممکن است یک علامت کاملا مشخص وجود داشته باشد و یا مجموعه ای از علایم با شدت کمتر ظاهر شوند. مثلا تاری دید، سردرد و مشکلات حافظه می توانند نشانه های لوپوس یا ام .اس باشند. گاهی همه علایم ظاهر نمی شوند یا گاه گاه، می آیند و می روند. دکتر لزلی کال، استاد دانشکده پزشکی دانشگاه واشنگتن در سنت لوییس می گوید: <سنین 20 تا 40 سالگی باید سالم ترین سال های زندگی باشد .

کاهش وزن بی دلیل، تورم مفاصل یا خشکی آنها، جوش ها یا ضایعاتی که از پوست بیرون می ریزند، لیزخوردن و از دست دادن تعادل، افتادن اشیا از دست یا هر تغییری در سلامت که بیش از چند روز پایدار بماند باید به پزشک اطلاع داده شود.اگر علایمی پیشرونده دارید، از اینکه چه زمانی و چند وقت یک بار ظاهر می شوند و چه شدتی دارند، یادداشت بردارید. زمانی که تصاویر ام. آر.آی، آزمایش خون و سایر آزمایش ها، احتمال وجود بیماری مشابه را رد می کنند، باز هم رسیدن به یک تشخیص دقیق کار مشکلی است.

با این وجود کار هایی هستند که با انجام آنها می توانید به پزشک در رسیدن به تشخیص کمک کنید. به یک پزشک عمومی مراجعه کنید و سعی کنید مشکلات و علایم خود را درست و کامل توضیح دهید. دکتر کال می گوید: <گاهی فقط به دلیل ساده ای مثل گوش ندادن پزشک به حرف های بیمار، اختلالات خود ایمنی نادیده گرفته می شوند.> بیماران معمولا با جملات مبهمی مثل <احساس خستگی می کنم> حرف می زنند، در حالی که دکتر کال می گوید: <این خستگی را با زمان و مقدار بیان کنید.> مثلا بگویید: 6 < ماه پیش من می توانستم روزی 2 کیلو متر بدوم اما حالا فقط می توانم به سختی خودم را از رختخواب بیرون بکشم.> حتما به سبک زندگی و میزان استرستان در این اواخر توجه کنید چرا که شاید تغییر آنها باعث مشکلات تان شده است. اگر یکی از اعضای خانواده تان یک بیماری خود ایمنی دارد، حتما این مطلب را به دکتر بگویید. در ضمن گاهی ممکن است مراجعه به متخصصان دیگر رشته ها، شما را از رسیدن به تشخیص دور کند. مثلا شخصی که آرتریت روماتویید دارد و از درد مفاصل شاکی است باید به یک روماتولوژیست مراجعه کند، مراجعه به نورولوژیست ممکن است سبب شک به ام. اس شود.

● غول های خودایمنی

بیماری های زیر، شایع ترین بیماری های خودایمنی هستند.

▪ ام. اس:

این بیماری به غلاف پوشاننده رشته های عصبی بدن آسیب می زند و علایم آن

ـ ضعف عضلانی

ـ دشواری در راه رفتن

ـ احساس کرختی یا سوزن سوزن شدن بدن

ـ تاری دید

ـ خستگی

ـ فراموشی

▪ لوپوس:

این بیماری به بافت همبند آسیب می رساند. این آسیب می تواند در هر یک از اعضای مختلف بدن مانند قلب، مغز، کلیه ها، ریه یا پوست دیده شود. علایم لوپوس عبارتنداز:

ـ تب

ـ درد مفاصل

ـ خستگی

ـ حساسیت به نور

ـ قرمزی پوست گونه ها و بینی که شبیه پروانه ای با بال های باز است و به <علامت پروانه ای> مشهور است. اغلب مبتلایان به این بیماری خانم هستند و تنها در ایالات متحده 1/5 میلیون نفر به بیماری لوپوس مبتلا هستند.

▪ آرتریت روماتویید:

در این بیماری کیسه مایعی که دور مفاصل بدن را به طور طبیعی گرفته است، تحلیل می رود و سبب علایمی چون

ـ حساسیت

ـ تورم در مفاصل

ـ تب

ـ خستگی

ـ کسالت

▪ نشانگان شوگرن:

در این بیماری غدد اشکی و بزاقی درگیر می شوند و علایمی چون

ـ خشکی چشم و دهان، پوست و ناحیه تناسلی

ـ خستگی

ـ درد مفاصل

▪ بیماری گریوز:

این اختلال سبب تولید بیش از حد، هورمون غده تیرویید می شود و علایم آن

ـ کاهش وزن

ـ عصبی بودن

ـ بیرون زدگی چشم ها

▪ بیماری هاشیموتو:

در این بیماری که تنها در ایالات متحده 14 میلیون نفر به آن مبتلا هستند، غده تیرویید تقریبا هیچ هورمونی ترشح نمی کند و علایم آن عبارتند از:

ـ بزرگ شدن غده تیرویید (گواتر)

ـ افزایش وزن

ـ خستگی

ـ کم شدن تحمل نسبت به سرما.

● زندگی با یک بیماری خودایمنی

دکتر رابرت لاهیتا، استاد دانشکده پزشکی نیویورک و نویسنده کتاب <زنان و بیماری خودایمنی> می گوید: <اکثر کسانی که بیماری خود ایمنی دارند ، به دلیل بیماری ناتوان نخواهند شد و از آن فوت نخواهند کرد. در حقیقت، آنها زندگی نسبتا طولا نی خواهند داشت و ما این امر را مدیون پیشرفت های جدیدی هستیم که ما را با این بیماری ها و داروهای درمانگر آنها آشنا کرده است. پژوهش های دانشمندان این خبر خوب را تایید می کند. مثلا پزشکان مایوکلینیک در مینه سوتا با بررسی 162 بیمار مبتلا به ام. اس و پیگیری آنها به مدت ده سال دریافتند که در 70 درصد آنها در طی این10 سال، بیماری بدتر نشده و تنها اندکی از این افراد از بدتر شدن علایم بیماری شکایت داشتند. علاوه بر این، دکتر لاهیتا ابراز امیدواری می کند که علم پزشکی بتواند در عرض 5 تا 10 سال آینده برای برخی از بیماری های خودایمنی درمان کامل پیدا کند.

● خبرهای داغ از بیماری های خودایمنی

پرتقال بخورید! یک پژوهش در اروپا نشان داده است که مصرف روزانه 95 میلی گرم ویتامین C احتمال ابتلا به آرتریت روماتویید را سه برابر کسانی که روزی تنها 65 میلی گرم از این ویتامین مصرف می کنند، کاهش می دهد. توصیه دیگران این است که ویتامین D کافی دریافت کنید. پزشکان دانشگاه ها روارد در گزارشی اعلام کرده اند زنانی که روزانه بیشترین مقدار ویتامین D را دریافت می کنند، 23 درصد کمتر از بقیه به ام. اس مبتلا می شوند. این ویتامین در غذاها و مکمل های غذایی موجود است و برای دریافت مقدار کافی از آن برای پیشگیری از ام. اس، تنها یک قرص مولتی ویتامین در روز کفایت می کند. نکته دیگر اینکه سیگار نکشید. بر مبنای چند مطالعه انجام شده، کسانی که هرگز اهل دود نبوده اند، کمتر در معرض خطر ابتلا به ام. اس قرار دارند. پژوهش دیگری هم نشان می دهد که سیگار کشیدن علایم بیماری آرتریت روماتویید را بدتر می کند.تحقیقات نشان داده است، اسید های چرب امگا 3، التهاب را که یکی از اصلی ترین مشکلات در بیماری های خودایمنی است، کاهش می دهد. در یک تحقیق مشخص شد، زنانی که در هفته 2 وعده ماهی مصرف می کردند، 43 درصد کمتر از کسانی که یک وعده در هفته ماهی می خوردند، در خطر ابتلا به آرتریت روماتویید بودند. و توصیه آخر اینکه به کودکتان شیر مادر بدهید! یک پژوهش از دانشگاه هاروارد حاکی از این است که اگر خانمی در طول عمرش بین 4 تا 11 ماه به کودک خود شیر داده باشد، 10 درصد کمتر در معرض خطر بیماری آرتریت روماتویید است.