بهار را بیشتر افراد دوست دارند، بعضی ها هم بهار و غیر بهار برایشان فرقی نمی کند. اما آمدن بهار باعث می شود که حال بعضی ها متغیر یا بد شود. حساسیت به گرده گیاهان، آلرژی، حساسیت فصلی یا تب یونجه، حساسیت بهاره، رینیت آلرژی و ... همگی نام های مختلف یک بیماری است. یک بیماری شایع که با شروع بهار، بروز بیشتری دارد. مبتلایان به این بیماری، همان هایی هستند که بهار، حالشان را بد می کند. آلرژی فصلی یکی از شایع ترین آلرژی هاست. آلرژی فصلی یا به عبارت دقیق تر التهاب بینی ناشی از آلرژی معمولاً; در بهار و تابستان به وجود می آید و ناشی از گرده های گیاهی است. این بیماری ناشی از استنشاق گیاهی و نیز وارد شدن آن به چشم است. دکتر مصطفی معین، رییس انجمن آسم و آلرژی ایران در این زمینه به ایسنا می گوید: طبق نظریه ای که بین مردم رایج است، آلرژی های فصلی تنها در فصل بهار اتفاق افتاده و شدت می یابد، اما التهاب مخاط بینی فقط ارتباط به فصل بهار ندارد و به خصوص در افراد مبتلا به آسم نباید نادیده گرفته شود.
وی ادامه می دهد: تحقیقات نشان می دهد، التهاب مخاط بینی ناشی از آلرژی های فصلی می تواند در سایر فصل ها نیز ایجاد شده و افراد را با مشکل مواجه کند. همچنین آمارها نشان می دهد که از هر 10 نفر مبتلا به آسم، بیش از نصف آنها همزمان از آلرژی های فصلی نیز رنج می برند.
● این حساسیت از کجا می آید؟
اگر چه حساسیت فصلی ممکن است گریبان هر فردی را بگیرد ولی آمارها نشان می دهد؛; این بیماری، در بعضی خانواده ها شایع تر است. بنابراین زمینه خانوادگی می تواند دلیل بروز این بیماری باشد. دکتر معین، علت آلرژی (حساسیت) را مربوط به عکس العمل بدن در مقابله با آلرژن هایی چون خاک، گرده های گل و گیاه، پرز و موی حیوانات و کپک می داند و می افزاید: آلرژی واکنش بیش از حد بدن به موادی است که در حالت عادی برای بدن زیان آور نیستند. این واکنش بیش از حد توسط سیستم دفاعی بدن علیه یک ماده خاص که پادگن (آنتی ژن) نام دارد، صورت می گیرد و همراه با تولید پادتن (آنتی بادی) است. این واکنش ها آلرژی یا افزایش حساسیت نامیده می شوند و آنتی ژنی که این واکنش را برمی انگیزد آلرژن یا ماده حساسیت زا نام دارد.
وی می گوید: معمولاً; یک زمینه خانوادگی و ارثی هم در مبتلایان وجود دارد. افراد دارای آلرژی به گرده های گیاهی ممکن است همزمان به میوه ها و سبزیجات خاص و یا افرادی به بعضی مواد غذایی مانند شیر گاو، تخم مرغ، ماهی و میگو، آجیل ها و مغزهای خوراکی حساسیت داشته باشند که از آن به عنوان آلرژی غذایی نام می برند.
● چه عاملی موجب حساسیت افراد می شود؟
از علل مهم افزایش حساسیت یا آلرژی فصلی، گرده های گل ها و گیاهان است که در اثر گرده افشانی ایجاد می شود. گرده افشانی درختانی مانند نارون، گردو، تبریزی، افرا، چنار، زبان گنجشک در اسفند ماه شروع شده و تا اواسط بهار ادامه می یابد، اما علوفه ها از ماه های اردیبهشت و خرداد گرده افشانی می کنند که تا اواسط مرداد ماه ادامه می یابد و علف های هرز در اواخر تابستان تا اوایل پاییز گرده افشانی می کنند. از گل ها، گیاهانی مثل شمعدانی و گل سرخ نیز حساسیت زا هستند. رییس مرکز تحقیقات آسم و آلرژی ایران می گوید: دانه های گرده درختان و علف ها در فصل بهار و تابستان از طریق باد منتشر و وارد بینی، چشم ها و ریه می شوند که می تواند منجر به عطسه، آبریزش چشم و خارش مجرای تنفسی شود. وی ادامه می دهد: بعضی افراد واکنش های جدی تری نشان می دهند که ممکن است کیفیت زندگی آنها را تحت تاثیر قرار دهد. عدم درمان آلرژی می تواند منجر به آسم یا مسایل دیگری مثل سینوزیت و عفونت گوش در کودکان شود. البته علایم سرماخوردگی از علایم آلرژی به راحتی قابل افتراق است زیرا سرماخوردگی علاوه بر افزایش ترشحات بینی و گلو با گرفتگی صدا، بیقراری و احساس ناخوشی و تب همراه است.
● علایم اصلی بیماری
علایم اصلی بیماری، عطسه مکرر، گرفتگی یا آبریزش بینی، خارش و آبریزش چشم ها، احساس خارش در گلو، سقف دهان و گوش ها، کاهش تمرکز و احساس کسالت است. همچنین زمان بروز علایم بیماری ممکن است از اوایل بهار تا اواخر تابستان یا در فصل پاییز بر حسب گرده گیاهی و زمان معین گرده افشانی آن گیاه متفاوت باشد. دکتر معین در خصوص آلرژی می گوید: اگرچه آلرژی بیماری خطرناکی نیست، می تواند مشکلات بسیاری را برای بیماران و هزینه زیادی را برای جامعه ایجاد کند. وی ادامه می دهد: با آنکه از هر پنج نفر یک نفر در طی زندگی خود دچار آلرژی می شود، خوشبختانه آلرژی ها به خوبی قابل تشخیص، پیشگیری و درمان هستند؛; توصیه می شود وقتی فردی برای اولین بار به آلرژی مبتلا می شود به پزشک مراجعه کند، همچنین وقتی بیماری مانع فعالیت فرد شده و وی موفق به یافتن علت آلرژی نشده و یا علایم آلرژی مزمن شود، در این صورت ممکن است به تست آلرژی نیاز داشته باشد.
● روش درمان
رایج ترین روش تشخیص علت آلرژی، انجام تست پوستی است که نشان می دهد فرد به کدام آلرژن ها حساس است و واکنش نشان می دهد. شاید موثرترین کاری که فرد می تواند انجام دهد این است که وقتی متوجه می شود مبتلا به آلرژی فصلی است از استشمام ذرات معلق جلوگیری کند. مخصوصاً; در اوایل صبح در خانه بماند، همچنین پنجره های خانه و خودرو بسته باشد و در صورت امکان از هر گونه کارهای محرک در محیط باز مثل چمن زنی اجتناب کند. دکتر معین در این خصوص می گوید: استفاده از ماسک در بهبود علایم حساسیت فصلی تا حدودی موثر است. وی می افزاید: همچنین داروهایی مانند اسپری های مورد استفاده از طریق بینی مثل کرومولین، استفاده از آنتی هیستامین های خوراکی، دکونژستانت ها یا داروهای ضد احتقان و استفاده از اسپری بینی استروییدی می تواند در درمان بیماری موثر باشد. البته مصرف هر گونه دارو باید با تجویز پزشک انجام شود.
● کار های مناسب برای رفع حساسیت چیست؟
زندگی مبتلایان به آلرژی بهاره دشوار است. شما نمی توانید از خانه خارج نشوید؛; حتی اگر هم بتوانید در خانه بمانید، مایل به انجام این کار نیستید، اما راه هایی وجود دارد که شما را کمتر در معرض گرده قرار می دهد تا بتوانید از هوای عالی بهار لذت ببرید. اگر آلرژی بینی غیرفصلی دارید، چشم هایتان می خارد و آب ریزش بینی دارید، بهتر است تا زمان شروع علایم صبر کرده و بعد داروهایتان را شروع کنید. اما اگر می دانید آسم و آلرژی شما فصلی است دو هفته قبل از گرم شدن هوا و انتشار گرده های علف ها و درخت ها و چمن ها داروهایتان را شروع کنید. اگر محیط زندگی شما آب و هوای ملایمی دارد، این احتمال وجود دارد که در اوایل بهمن یا اسفند شاهد سرفه، آبریزش چشم و بینی و سردرد ناشی از آلرژی بینی (رینیت) باشید. برخی از مبتلایان به آسم، دوران سختی را می گذرانند چون آلرژی می تواند علایم ریوی را هم شعله ور کند.
● پیشگیری
در صورتی که می دانید به چه گرده گیاهی حساس هستید سعی کنید در فصل گرده افشانی آن گیاه از رفتن به محل های رویش آن گیاه خودداری کنید. از عینک های آفتابی برای جلوگیری از وارد شدن گرده ها به چشمهایتان استفاده کنید. داخل بینی تان را با سرم نمکی (نرمال سالین) شست وشو دهید. اگر در محل زندگی تان گرده های گیاهی در فضا پراکنده می شوند، درها و پنجره های اتاق خوابتان را در ساعات پیش از ظهر (حدود ساعت 10) و ابتدای غروب (حدود ساعت 7) بسته نگه دارید چرا که معمولاً; این ساعت ها اوج گرده افشانی گیاهان است. از رفتن به پارک ها یا مزارع به خصوص در زمان غروب خودداری کنید. برای تعیین کردن این که به کدام گرده های گیاهی حساسیت دارید می توانید به پزشک متخصص آلرژی مراجعه کنید. دکتر معین با تأ;کید بر آموزش از طریق وسایل ارتباط جمعی، به خصوص صدا و سیما و خبرگزاری ها، تصریح می کند: آموزش از طرف پزشک به جامعه و بیماران و همچنین اصل پیشگیری از اهمیت به سزایی برخوردار است. گرفتن تاریخچه بیماری و انجام حداقل آزمون های آزمایشگاهی، شرکت در کلاس ها و کارگاه هایی که انجمن های علمی می گذارند نیز از ضروریاتی است که بیماران با رعایت آن به بهبود بیماری خود کمک می کنند. همچنین چاپ خبرنامه، کتابچه و تراکت های حاوی مطالب خودآزمایی از سوی انجمن های علمی موجب شکل گیری و تقویت فرهنگ سلامتی در کشور می شود.
● توصیه هایی برای افراد مبتلا به آلرژی
وی به برخی نکات بهداشتی برای پیشگیری از بروز و یا تشدید علایم بیماری در آغاز بهار و گرده افشانی در افرادی که سابقه آلرژی و یا آسم دارند اشاره کرده و یادآور می شود:
1) اگر علایم شما شدید است، برای تصفیه و تهویه هوای منزل از فیلتر استفاده کنید. پنجره ها را باز نکنید چون در این صورت گرده وارد خانه و در تمام خانه پخش می شود. اگر دوست ندارید نسیم بهار در خانه شما بوزد، اثاثیه خانه را مرتب گردگیری کرده و کف خانه را با جاروبرقی تمیز کنید.
2) تا اتمام فصل گرده افشانی از طناب رخت شویی استفاده نکنید. خشک کردن لباس یا ملحفه ها در هوای آکنده از گرده استقبال از علایم آلرژی است.
3) وقتی به خانه می آیید دوش بگیرید و موهایتان را بشویید. این کار باعث زدودن گرده ها شده و مانع از ورود آنها به تخت خواب شما می شود (اگر گرده ها وارد رختخواب شود در طول شب باعث آزار شما خواهد شد)
4) فعالیت خارج از خانه خود را بعد از ساعت 10 صبح انجام دهید. گرده افشانی معمولاً; در صبح زود انجام می شود و تا قبل از 10 صبح بیشترین مقدار گرده در هوا پخش است.
5) داروهای خود را در دسترس بگذارید، روزهایی که باد می وزد گرده ها با باد پخش می شود و باعث تشدید علایم شما خواهد شد.
6) در هوای طوفانی خود را در معرض جریان باد قرار ندهید و پنجره اتاق ها و خودرو بسته باشد.
7) اتاق خواب و نشیمن را در سمت رو به آفتاب ساختمان انتخاب کنید و تعویض ملافه ها، جارو و گردگیری به طور منظم انجام شود.
8) از دود سیگار، آتش و اسپند، هوای آلوده، بوهای تند مانند بوی سرخ کردنی ها، عطر، رنگ، بنزین، مواد شوینده و نیز گرد وغبار پرهیز کنید.
9) حشرات مانند انواع سوسک ها را با سم پاشی و قارچ ها را با جلوگیری از نشت آب و رطوبت در ساختمان از میان بردارید.
10) از تماس با سگ و گربه، پرندگان و سایر حیوانات اهلی و خونگرم و مواد آنها خودداری کنید.
11) نیش زنبور در افرادی که به آن آلرژی دارند خطرناک است، پوشیدن لباس های رنگارنگ و بوی عطر، زنبورها را به خود جذب می کند و شایع ترین علت زنبورگزیدگی در کودکان راه رفتن با پای برهنه در طبیعت است. اگر به نیش زنبور آلرژی دارید باید حتماً; آمپول آدرنالین خود تزریق، را همراه خود داشته باشید.
12) اگر کودک شما به برخی مواد غذایی آلرژی دارد باید از مصرف آنها پرهیز شود. شایعترین غذاهای آلرژی زا، شیر گاو و لبنیات، تخم مرغ، غذاهای دریایی، آجیل (پسته، گردو، فندق، بادام و تخمه)، میوه های ترش و یا گرمسیری و ادویه جات هستند که پس از آزمایش طبق نظر پزشک متخصص ممکن است تعدادی از آنها تا مدتی پرهیز داده شود.
13) داروهای ضدحساسیت، لوازم و اسپری های آسم و دستورالعمل های درمانی را در سفر و هنگام گردش نیز همراه داشته باشید.
14) بدون تجویز پزشک، دارویی را مصرف نکنید، هر گونه حساسیت دارویی را به پزشک اطلاع دهید و از مصرف داروهای از تاریخ گذشته خودداری کنید.
15) بهتر است شما و به ویژه کودکان از تماس نزدیک با افرادی که دچار سرماخوردگی هستند، سینوزیت درمان نشده دارند و یا سیگار می کشند خودداری کنید!
روزنامه اعتماد