ممکن است اخیرا متوجه شده باشید که به ازدیاد فشار خون(یا هیپرتانسیون)مبتلا هستید ویا در گذشته ممکن است به این بیماری دچار شده باسد .احتمالا پرسشهای زیادی درباره اینکه فشار خون چیست ،چگونه می توانید آن را درمان کنید واز همه مهمتر چگونه می توانید با آن زندگی کنید ذهن شما را به خود مشغول کرده اند .
یا این که ممکن است هم اکنون تحت درمان این بیماری قرار گرفته باشید ،احتمال دارد هنوز سوالات فراوانی برای شما مطرح باشند .ممکن است پرسشهای مهمی را که باید ازپزشک معالج خود بپرسید ندانید وحتی ممکن است نسبت به طرح این سوالات بیم داشته باشید.
هدف این است که به شما در درک بهتر معنای فشار خون وچگونگی درمان آن کمک شود.
تمام اطلاعات جدیدی که دراین بخش فرا می گیرید ممکن است موجب طرح سوالات تازه در ذهن شما گردد که این پرسشها را می توانید با پزشک معالجتان ، کارشناسان یا حتی اعضای خانواده خود درمیان بگذارید واز همه مهمتر آن که می توانید نقش فعال دردرمان بیماری فشارخون خود به عهده بگیرید .ماهمچنین می خواهیم شما راتشویق کنیم که در سایر جنبه های مراقبتهای بهداشتی خود ،نقش نخست را بازی کنید .برای این که بتوانیم برای این منظور یاریتان دهیم ،شمارا از سایر عواملی که در سلامتی شما نقش دارند نیز آگاه می کنیم .
● فشار خون چیست؟
برای درک مفهوم فشار خون بهتر است مختصری راجع به اعضای مهم بدن در کنترل فشار خون نقش بازی می کنند ،اطلاعاتی کسب کنیم .پس از آن که هریک از اعضا را جداگانه معرفی کردیم،می توانیم مجموعه آنها رادر کنار هم قرار دهیم ودریابیم که چگونه ممکن است بیماری فشار خون ایجاد شود.با فراگرفتن این اطلاعات جدید،بهتر است این نکته را به خاطر بسپارید که هنوز حتی برای پزشکان و دانشمندانی که ازدیاد فشار خون را بررسی می کنند پرسشهای بدون پاسخ بسیاری مطرح است .
اعضای بدن که در کنترل فشار خون حایز اهمیت اند متعلق به دستگاه قلبی عروقی (قلب . رگها که خون را منتقل می کنند)هستند .
● چه چیزی باعث ازدیاد فشارخون می شود؟
بیماری فشار خون شایعترین بیماری مزمن در آمریکاست .درواقع میلیونها آمریکایی به ازدیاد فشارخون مبتلا هستند .(هر چند آمارجامعی از شیوع عارضه فشار خون در ایران موجودنیست،شیوع این بیماری در کشور ما نیز قابل توجه است.) علت 90تا95درصدموارد بیماری فشار خون ،ناشناخته است .این نوع ازدیاد فشار خون را اغلب به نام اولیه یا اسانسیل می خوانند زیرا مکانیسم آن مشخص نیست.هنگامی که علت بیماری فشارخون مشخص است،با عنوان ازدیاد فشار خون ثانویه ازآن یاد می شود زیرا در این حالت ازدیاد فشار خون ثانویه به یک بیماری خاص طبی تلقی می شود.
● فشار خون اولیه (اسانسیل)
90%مبتلایان به افزایش خون ،به نوع ((اولیه))این بیماری مبتلا هستند .اگر چه علت دقیق این بیماری مشخص نیست ،در بسیاری از مبتلایان به این نوع ازدیاد فشار خون ویژگیهای مشترک خاص وجود دارد.ممکن است برخی از عوامل خطرساز احتمال بروز ازدیاد فشار خون را افزایش دهند .باید توجه داشت که این عوامل خطر ساز باعث ایجاد فشار خون بالا نمی شوند بلکه در بسیاری از مبتلایان همراه با ازدیاد فشارخون دیده می شوند.شناسایی این عوامل بسیارحایز اهمیت است زیرا برخی از این عوامل را می توان اصلاح کردکه ممکن است به کاهش فشار خون بینجامد.
▪ سن :
هر چند،هر کسی در هر سنی ممکن است به بیماری فشار خون مبتلا شود ،این بیماری بیشتر در افراد مسن دیده میشود .هر چند این بیماری رااغلب هنگامی تشخیص می دهند که شخص بین سنین 35-50 سالگی است ،اما در بسیاری از افراد الگوی ثابت از بیماری فشار خون تا سنین بسیار بالاتر مشاهده نمی شود .هر چه سن تشخیص فشار خون در فرد مبتلا پایینتر باشد،در صورت عدم درمان طول عمر مود انتظار وی کوتاهتر خواهد بود .به همین دلیل ،درمان ازدیاد فشار خون اهمیتی به سزا دارد.
▪ جنس :
درافراد جوانتر از 50 سال ،بیماری فشار خون درمردان شایعتر است .ولی تا 55 سالگی شیوع این بیماری در هر دو جنس به تسایی می رسد.در مجموع خانمهادرتمام سنین بهتر این بیماری را پشت سر می گذارند وموارد مرگ ناشی از عوارض فشار خون کمتر از مردان درانها دیده می شود.
▪ نژاد :
درامریکه ،احتمال بروز فشار خون در سیاهپوستان دو برابر سفید پوستان است .سیاهپوستان همچنین در سنین پایینتری به این بیماری مبتلا می شوند ومیزان افزایش فشار خون نیز درآنها بالاتر است ودر مقایسه با سفید پوستان احتمال بروز عوارض ازدیاد فشار خون درانها 4 برابر بیشتر است.
▪ توارث :
توارث بهاین معنی است که برخی از بیماریها ممکن است درافراد یک فامیل شیوع پیدا کند .پزشکان دریافته اند که بسیاریاز مبتلایان به ازدیاد فشار خون در سایر اعضای فامیل نیز بستگان دارند که به بیماری مبتلا هستند.به هر حال از انجا که این بیماری بسیار شایع است در اغلب موارد واقعا مشخص نیست که سابقه فامیلی ازدیاد فشار خون تا چه حد اهمیت دارد.داشتن سابقه خانوادگی ازدیاد فشار خون احتمالا با همراهی و تاثیر متقابل سایر عوامل به بروز این بیماری می انجامد.
▪ وزن :
بین اضافه وزن وفشار خون بالا ارتباط بسیار مشخص ومعلومی وجود دارد ودر اغلب موارد در افرادی که در گذشته فشار خون طبیعی داشته اند افزایش وزن با ازدیاد فشار خون همراه است و تقریبا 40 درصد افرادی که اضافه وزن دارند بیماری فشار خون هم دارند .خبر خوب این که وقتی افراد چاق وزن خود را کم می کنند،فشار خونشان نیز کاهش می یابد .در صورتی که فشار خون در انها ساده تر خواهد شد.به خاطر داشته باشید که ممکن است حتی بدون اضافه وزن ،به ازدیاد خون دچتر شوید.
▪ محیط :
همه ما احساس تنش واسترس را می شناسیم .هر چند تا کنون مدرک مستندی نقش محیط پر فشار را در ایجاد بیماری فشار خون ثابت نکرده است فبرخی محققان تصور می کنند بین میزان فشار خون و میزان فشار در زندگی رابطه وجود دارد.سایر عواملی که در ارتباط با فشار خون بررسی شده اند و ممکن است با بیماری مرتبط باشند عبارتنداز:تعداد اعضای خانواده ،محیط خانه ،وضعیت شغلی وشیوه های کلی زندگی .اغلب ،تفکیک عوامل محیطی از عوامل مربوط به سابقه خانوادگی بیماری فشار خون دشوار است .زیرا معمولا شیوه زندگی اعضای خانواده یکسان است.
▪ عادات غذایی : عامل مهمی که به نظر می رسد با بیماری فشار خون در برخی از افراد مرتبط باشد ،مقدار مصرف نمک است .در بعضی از مبتلایان به فشار خون ،ممکن است خوردن غذاهای شور باعث ازدیاد فشار خون شود ومهار ان را دشوارترسازد.برخی از بیماران می توانند بدون هیچ مشکلی ،غذای شور مصرف کنند.پزشک اهمیت رژیم دقیق را به شما یادآوری خواهدکرد.
عوامل خطر ساز لزوما باعث ازدیاد فشار خون نمی شوند،اما بسیاری از این عوامل در برخی از افراد دست به دست هم می دهند و احتمال بروز بیماری را بالا می برند .در برخی از افراد مبتلا به بیماری فشار خون ،هیچ نوع عامل خطر واضحی وجود ندارد .برخی از عوامل خطر را می تواند اصلاح کرد ،در حالی که بقیه این عوامل از قبیل سن ،نژادوجنسیت قابل تغییر نیستند.در فصلهای بعدی روشهای مختلف اصلاح برخی از این عوامل را بررسی خواهیم کرد
دانیال تارمست
علوم ورزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پرند