/▪ آقای دکتر لطفاً; بفرمایید ریفلاکس چیست؟
ـ ریفلاکس(REFLUX) بیماری می باشد که حدود 40 درصد افراد جامعه را گرفتار می کند و در 15 درصد موارد، این بیماری به شکل شدید و آزار دهنده است. در این بیماری اسید معده به همراه غذا، از معده به مری برمی گردد و مردم بعد از خوردن غذا، احساس لذت و رضایت ندارند. ریفلاکس یکی از بیماری های شایعی است که مردم از ترش کردن شکایت دارند و از احساس زندگی مطلوب و لذت بخش رنج می برند.
▪ علایم بیماری ریفلاکس کدام است؟
ـ شایع ترین علامت این بیماری ترش کردن و سوزش سردل می باشد و از علایم دیگری که کمتر شایع می باشد داشتن حالت تهوع، استفراغ، درد سینه و گلو، بعضی اوقات گوش درد، سرفه و حتی تشدید حملات آسمی در بیماران مبتلا به آسم می باشد.
هم چنین داشتن خشونت صدا و به ندرت احساس گیرکردن غذا در مری (دیسفاژی) نیز در این بیماران دیده می شود.
▪ عوامل زمینه ساز بیماری ریفلاکس کدام است؟
ـ از مهم ترین عوامل زمینه ساز یا تشدید کننده این بیماری می توان به عواملی مانند عادات زندگی، عادات غذایی، مصرف داروها و چاقی اشاره کرد.
با توجه به این که چاقی در کشورهای در حال توسعه روز به روز در حال افزایش می باشد، این بیماری نیز در این جوامع بیشتر دیده می شود. ولی خوشبختانه، با کاهش و تنظیم وزن، علایم این بیماری قابل کنترل و درمان می باشد.
از عوامل غذایی که با بیماری ریفلاکس در ارتباط است می توان به مصرف غذاهای پرچرب اشاره کرد. از عوامل دارویی می توان به مصرف نیترات ها و کلسیم بلاکرها اشاره کرد که مصرف بیش از اندازه این مواد باعث تشدید بیماری ریفلاکس می شوند.
▪ راه های تشخیص بیماری کدام است؟
ـ غالباً; برای تشخیص این بیماری نیاز به استفاده از وسیله تشخیصی خاصی نمی باشد، چون علایم بارز این بیماری ترش کردن می باشد که خود بیماران این نکته را ذکر می کنند. ولی در بعضی از موارد برای تشخیص قطعی می توان از آندوسکوپی و گرافی باریوم سوالو (Barium Swallow) و PH متری استفاده کرد.
نکته مهم در ارتباط با تشخیص این بیماری آن است که در بعضی افراد ممکن است این بیماری با دردهای قلبی اشتباه شود، بنابراین تشخیص بیماری ریفلاکس از بیماری های حاد قلبی بسیار مهم می باشد و از طرفی شایع ترین علت دردهای سینه غیر قلبی، بیماری ریفلاکس می باشد.
سرفه مزمن هم از علامت های نسبتاً; شایع بیماری ریفلاکس می باشد که ممکن است با بیماری های ریوی اشتباه شود و در بیماران مبتلا به آسم، ریفلاکس می تواند باعث تشدید علایم آسم شود.
▪ این بیماری بیشتر در چه افرادی دیده می شود؟
ـ این بیماری معمولاً; در افراد چاق و افرادی که از رژیم های غذایی پرچرب و کالری زیاد استفاده می کنند دیده می شود. هم چنین در بیمارانی که دچار فتق مری می باشند، نیز احتمال بروز ریفلاکس بیشتر است.
از عوامل تشدید کننده این بیماری می توان به عواملی مانند خوردن غذاهای سنگین و خوابیدن زود هنگام بعد از مصرف غذای سنگین و حجیم اشاره کرد.
این بیماری در آقایان سفید پوست با شیوع بیشتری نسبت به خانم ها و دیگر نژادها دیده می شود.
از راه های درمان غیردارویی بیماری ریفلاکس(ترش کردن غذا) می توان به عواملی مانند تغییر در شیوه زندگی و عادات غذایی و عدم مصرف دارو به صورت خودسرانه اشاره کرد. غذاهای چرب مصرف نگردد و وزن بدن در حد مطلوبی نگه داشته شود و در صورت چاق بودن، وزن اضافی را کاهش داد.
از مصرف سیگار خودداری شود و مصرف چای و ترکیبات کافیین دار به حداقل برسد. پرهیز از مصرف مایعات در وعده های غذایی و خوردن وعده های غذایی کم حجم جهت درمان این بیماری ضروری است.
مصرف مکرر وعده های غذایی و در حجم کم برای این افراد توصیه می شود. هم چنین این بیماران نباید حداقل 2 تا 3 ساعت بعد از خوردن غذا، اقدام به استراحت و دراز کشیدن نمایند. در ضمن هنگام خوابیدن باید از بالش بلندی برای زیر سر استفاده کنند.
درمان دارویی همراه با روش های غیر دارویی باید شروع شود. بیماران می توانند از داروهای متنوعی که توسط پزشک قابل تجویز است، استفاده کنند که از آن جمله می توان به مصرف آنتی اسیدها و قرص های H2 بلاکر و ترکیبات PPI مانند امپرازول اشاره کرد.
▪ آیا بعد از درمان،امکان عود مجدد بیماری وجود دارد؟
ـ بله، متأ;سفانه از خصوصیات این بیماری عودهای مکرر بعد از درمان می باشد. در حدود 80 تا 90 درصد بیماران پس از قطع دارو، دچار عود بیماری می شوند. لذا لازم است این بیماران بدون هیچ گونه نگرانی به مصرف داروهای توصیه شده توسط پزشک ادامه دهند.
▪ عدم درمان به موقع این بیماری چه عوارضی دارد؟
ـ عدم درمان به موقع ممکن است باعث شود که این بیماران مبتلا به بیماری مری بارت شوند و متعاقب آن سرطان مری ایجاد شود، البته مصرف داروهای عنوان شده به طور کامل از ابتلا به سرطان مری پیشگیری نمی کند. نکته مهم، تشخیص به موقع بیماری می باشد که در صورت ایجاد علایم و شواهدی به سمت ابتلا به مری بارت یا سرطان مری، به موقع درمان مناسب شروع شود.
▪ توصیه کلی شما به این بیماران کدام است؟
ـ در صورتی که این بیماران علایمی همچون تهوع و استفراغ شدید، کم خونی، کاهش اشتها، کاهش وزن و گیر کردن غذا در مری را مشاهده کردند حتماً; بدون هیچ معطلی، جهت بررسی عوارض ریفلاکس و یا احتمالاً; بیماری های دیگر که می توانند علایم مشابه بیماری ریفلاکس ایجاد کنند، به پزشک مراجعه کنند.
این بیماری، یک بیماری مهم می باشد و باید زود شناخته شود و از سایر بیماری هایی که ممکن است با این بیماری تظاهرات مشترک داشته باشند، افتراق داده شود و بعد از اثبات این بیماری، فرد تحت درمان مناسب قرار گیرد.
دکتر علیرضا خلیلیان متخصص بیماری های داخلی و فوق تخصص گوارش و کبد استادیار دانشگاه علوم پزشکی همدان
پاراسات