رابطه آسم با آلرژی ، ورزش ، استرس، وسواس

شما زمانی دچار آلرژی می شوید که دستگاه ایمنی تان نسبت به موادی که به طور معمول بی ضررند، مثل گرده های گل یا مایت ها موجود در گرد و خاک و یا مدفوع حشرات، وارد ریه ها می شوند، حساسیت بیش از اندازه پیدا کند.

بیماری آسم نوعی افزایش پاسخ راه های هوایی ریه به محرک های مختلف است. در بیشتر از نیمی از موارد بیماران مبتلا به آسم خصوصاً; کودکان سابقه شخصی یا خانوادگی آلرژی مانند آب ریزش بینی، کهیر و اگزما و یا آلرژی های غذایی وجود دارد.در آسم ناشی از آلرژی به مواد حساسیت زا مانند گرده گیاهان، اجزای حیوانی مثل مو، پر، پشم، گرد و غبار خانگی و قارچ ها سبب افزایش شدت بیماری می شوند. بنابراین در مورد بیمارانی که زمینه آلرژی دارند باید تا سر حد امکان رویارویی با مواد حساسیت زا را کاهش داد.

وجود پوسته های و موهای جداشده از بدن حیوانات خانگی در محیط زندگی در بروز حملات آسم موثر است. محیط زندگی باید کاملاً; تمیز و عاری از هرگونه گردوغباری باشد. بندپایان بسیار کوچکی در گرد و خاک خانگی و در میان پرز های فرش و موکت وجود دارند که به آنها مایت یا "هیره " گفته می شود.

مایت ها با چشم غیرمسلح دیده نمی شوند و به صورت انگل در محیط زندگی انسانی و حیوانی زندگی می کنند. ورود مایت ها به دستگاه تنفس سبب بروز و افزایش شدت بیماری آسم می شود.

● آلرژی چیست؟

شما زمانی دچار آلرژی می شوید که دستگاه ایمنی تان نسبت به موادی که به طور معمول بی ضررند، مثل گرده های گل یا مایت ها موجود در گرد و خاک و یا مدفوع حشرات، وارد ریه ها می شوند، حساسیت بیش از اندازه پیدا کند. سپس دستگاه ایمنی که این بار نسبت به ماده مزبور حساس شده، هر بار که حتی با مقادیر بسیار اندکی از آن مواجه می شود، واکنش بسیار شدیدی از خود نشان می دهد. همه آلرژی ندارند. برخی از مردم از لحاظ ژنتیکی استعداد ابتلا به این عارضه را دارند (یکی از والدین یا هر دو آنها دچار آلرژی هستند) و برخی نیز تنها در واکنش به محیط دچار آن می شوند.

یک نظریه موسوم به فرضیه نظافت این طور عنوان می کند که آلرژی ها بهایی است که در ازای حفظ خود و کودکانمان، در برابر میکروب های بیماری زا با استفاده از مواد پاک کننده و آنتی بیوتیک می پردازیم. نکته این است که عدم مواجهه با آلودگی ها، گرد و غبار و برخی عفونت های سالیان نخست کودکی، بعدها دستگاه ایمنی را در برابر این عوامل دچار حساسیت بیش از اندازه می کند.

به عنوان مثال،در تحقیقات صورت گرفته در اروپا متوجه این نکته شده اند که کودکانی که در تماس مرتب با حیوانات و اصطبل ها هستند، کمتر از کودکانی که در روستا و مزارع زندگی نمی کنند، دچار تب یونجه می شوند. از سوی دیگر، مواجهه مکرر با برخی آلرژی ها، مثل همین مایت های موجود در گرد و غبار ممکن است فرزندان پدر و مادر های مبتلا به آلرژی را گرفتار آلرژی کند.

● عوامل حساسیت زای متداول

ماده ای که موجب رینیت آلرژیک در یک فرد می شود، ممکن است هیچ اثری در دیگری نداشته باشد. برخی از مواد حساسیت زاتر از دیگران هستند.

▪ گرده های گل: این سلول های بسیار کوچک که در تولیدمثل گیاهان گلدار نقش دارند، سوار بر نسیم های بهاری مستقیماً; وارد بینی، گلو و چشم ها می شوند. فصل شروع گرده افشانی گل ها ممکن است از فروردین یا اردیبهشت شروع شده و تا آذر ادامه یابد.

یادمان باشد که مقصر اصلی گیاهانی نیستند که به صورت چشمگیر و تماشایی گرده در هوا می پراکنند. مشکل اصلی از گیاهانی است که گل هایشان بسیار ریز و آنقدر نامشخص هستند که به ندرت متوجه گل دادن آنها می شویم. بیشترین گرده ها توسط درخت ها (توسکا، درخت زبان گنجشک، قان، سرو، نارون، افرا، توت، بلوط، صنوبر، چنار، گردو و سدر) علف ها (برمودا، چمن آبی فام، علف هایی که در درخت زارها می رویند، علف چاودار، علف ترش، علف شیرین و دم گربه چمنی) و علف های هرز (بوته های خشک که برای سوزاندن به کار می روند، پیر بهار، خاربن روسی، بشنیزه و خار غلتان) در هوا پراکنده می شوند.

▪ کپک ها: کپک ها، گرچه به بدنامی گرده ها نیستند، ولی هاگ های آنها به همان اندازه موجب آلرژی می شوند. کپک ها در محیط خانه و بیرون وجود دارند. کپک های محیط خانه در زیرزمین ها، حمام ها، مرطوب کننده های هوا و قوطی های آشغال، خلاصه هر کجا که رطوبت است رشد می کنند. کپک های بیرون از محیط منزل که از بهار تا اول فصل یخبندان وجود دارند، نیز در شرایط نم و رطوبت رشدونمو می کنند، آنها عاشق چوب های در حال فساد و تباهی، توده انباشته برگ های خیس و نیز محل های تهیه کود گیاهی هستند(توجه داشته باشید کپک هایی که حساسیت زا هستند، همان هایی نیستند که خوردنشان مسمومیت زا است).

▪ مایت های گرد و غبار: این خویشاوندان میکروسکوپی عنکبوت و ساس در لابه لای تار و پود پارچه ها، ملحفه ها، فرش و مبلمان زندگی می کنند و غذایشان ذرات ریخته شده پوست بدن ماست. اجساد فاسد شده مایت های مرده و مدفوع شان دارای پروتیین بسیار حساسیت زایی هستند.

▪ حیوانات و آفات خانگی: پروتیین های موجود در بزاق حیوانات به ویژه گربه که هنگام تمیز کردن خودشان آن را با زبان به پوست و موهایشان می مالند، بسیار حساسیت زا است. همین طور مو و قطعات جدا و خشک شده پوست که از بدن حیوانات خانگی در محیط خانه پراکنده می شوند، نیز حساسیت زا هستند. ادرار موش و مدفوع سوسک نیز دارای پروتیین های حساسیت زا هستند.

● آسم غیر مربوط به آلرژی

آسم غیر مربوط به آلرژی ممکن است ناشی از واکنش به داروهایی مثل آسپیرین و یا ناشی از عوامل شغلی و یا عفونت های دستگاه تنفسی یا حتی ناشی از ورزش باشد. در فصول سرد سال با افزایش عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی چه از نوع ویروسی و چه باکتریایی علایم بیماری آسم شدیدتر می شود. از این رو برای پیشگیری از ابتلا به عفونت های تنفسی برای کودکان آسمی واکسن آنفلوآنزا توصیه می شود.

● آسم ناشی از ورزش

آسم ناشی از ورزش هنگامی رخ می دهد که ریه ها به تغییرات رطوبت و حرارت هوا حساسیت بیش از حد داشته باشند.

برخی از علایم این بیماری اینها هستند:

ـ خس خس سینه یا سرفه.

ـ درد یا فشار در قفسه سینه.

ـ تنگی نفس.

ـ خسته شدن یا از نفس افتادن سریع در حین بازی یا ورزش.

ـ سرفه کردن درون خانه پس از فعالیت جسمی در خارج خانه.

ـ اجبار به متوقف شدن پس از تنها چند دقیقه دویدن.

ورزش و فعالیت، خنده، هوای سرد و خشک، بوی قوی و محرک هایی مثل دود سیگار ، رنگ و بخارهای شیمیایی و حتی استرس روانی نیز بیماری آسم را شدیدتر می کند.

● استرس چیست؟

استرس حالتی است که شما در واکنش به فشار دنیای بیرون (مدرسه، محیط کار،خانواده، دوستان و ...) یا دنیای درون ( تمایل به موفقیت، میل به پذیرفته شدن و ...) احساس می کنید. استرس واکنش طبیعی افراد در هر سنی است. استرس از غریزه فرد در محافظت از خویش در برابر فشار عاطفی یا جسمی و مقابله با خطر نشات می گیرد.در واقع اندکی استرس لازم است. بیشتر ما بدون احساس رقابت نمی توانیم در ورزش، موسیقی، کار و مدرسه موفق شده به کمال برسیم. بدون استرس بیشتر ما پروژه ها یا کار های خود را به موقع به پایان نخواهیم رسانید.

▪ نشانه های وجود استرس:

ـ احساس افسردگی، بدخلقی، گناه، خستگی.

ـ سردرد، دل درد، اختلال خواب.

ـ خندیدن و گریه کردن بی دلیل.

ـ سرزنش کردن دیگران به خاطر چیزهای ناخوشایندی که برایتان اتفاق می افتد.

ـ فقط جنبه منفی چیز ها را دیدن.

ـ احساس اینکه چیز هایی که قبلاً; برای شما جالب و سرگرم کننده بوده اند، دیگر جذابیت خود را از دست داده اند و بیشتر باری هستند که بر شما تحمیل می شوند.

ـ انزجار از آدم ها یا مسیولیت هایتان.

▪ شیوه های مفید در مبارزه با استرس:

ـ خوردن غذای متعادل به صورت منظم.

ـ کم کردن مصرف چای و قهوه و نوشیدنی های کافیین دار.

ـ خواب کافی.

ـ تمرینات منظم ورزشی.

▪ چگونه می توانیم با استرس کنار بیاییم؟

گرچه شما همیشه نمی توانید چیزهای تنش زا را کنترل کنید، اما می توانید واکنش خود را در برابر آنها تحت کنترل درآورید. احساس شما درباره چیزها نتیجه طرز تفکر شما درباره آنهاست.اگر بتوانید شیوه تفکر خود را تغییر دهید، خواهید توانست احساس خویش را نیز تغییر دهید. برای کنار آمدن با استرس، این موارد را مد نظر قرار دهید:

1) فهرستی از چیزهای تنش زا را تهیه کنید. دوستان، خانواده، مدرسه و سایر فعالیت ها را در نظر بگیرید. بپذیرید که نمی توانید هر چیزی را که در فهرست تان آورده اید کنترل کنید.

2) مواردی را که می توانید تحت کنترل در آورید.برای مثال، اگر زیادی کار می کنید و فرصتی برای مطالعه ندارید با رییس تان درباره کاهش ساعات کار صحبت کنید.

3) به خودتان استراحت بدهید.به خاطر داشته باشید که همیشه نمی توانید همه را از خودتان راضی نگاه دارید و خطا کردن امری جایز است.

4) خودتان را به انجام چیزهایی که نمی توانید یا نمی خواهید انجام دهید، مجبور نکنید.اگر سرتان زیادی شلوغ است، در مورد کمک به خواهرتان برای چیدن اسباب های خانه اش قول ندهید. اگر خسته هستید و حال بیرون رفتن ندارید به دوست تان بگویید که برای شب دیگری قرار خواهید گذاشت.

5) کسی را برای صحبت کردن پیدا کنید.صحبت با دوستان و خانواده کمک کننده خواهد بود، چرا که امکان بیان احساسات تان را به شما می دهد. اما ممکن است مشکلات خانوادگی یا اجتماعی شما دشوارتر از آن باشند که بتوان در موردشان بحث کرد.

اگر احساس می کنید که نمی توانید با خانواده و یا دوستان راحت درباره مشکلتان صحبت کنید.با یک نفر خارج از این مجموعه صحبت کنید.این فرد میتواند روحانی، مشاور مدرسه یا پزشک خانواده باشد.

▪ راه های نادرست مقابله با استرس:

راه های سالم و ناسالم در کنار آمدن با استرس وجود دارند. فرار از مشکلات با مصرف مواد مخدر بسیار خطرناک است. این راه ها می توانند بسیار وسوسه انگیز باشند و بوسیله دوستانتان به شما تعارف شوند. ممکن است داروهای روانگردان غیر مجاز پاسخ های آسانی به نظر برسند، اما چنین نیست. مصرف این مواد مشکلات جدیدی را به مشکل شما اضافه می کند، مانند اعتیاد یا مشکلات خانوادگی و به مخاطره افتادن سلامتی.

● پیشگیری و درمان آسم

آگاه بودن بیماران آسمی با سرشت بیماری آسم، استفاده صحیح از درمان ها و پرهیز جدی از مواد حساسیت زا با تغییر زندگی و پاکسازی محیط زندگی و شناخت عوامل تشدید کننده بیماری همه و همه در کنترل و پیشگیری از بروز حملات آسم بسیار موثر است.آسم هرگز به طور کامل قابل علاج نیست و معمولاً; درمان و اداره طولانی مدت برای کنترل آن نیاز است.

یکی از راه های درمان بیماری آسم استفاده از اسپری های استنشاقی است که معمولاً; توسط بیماران ترجیح داده می شود. سالبوتامول و تربوتالین از جمله اسپری هایی هستند که به طور شایع نسخه می شوند.

▪ از اسپری آسم استفاده کنید

افراد مبتلا به آسم اغلب باید داروهای استنشاقی را از طریق اسپری یا اینهالر به میزان معینی مصرف کنند.

استفاده درست از اسپری تضمین می کند که شما مقدار مناسبی دارو که به تنفس شما کمک می کند، دریافت کنید.

در استفاده از اسپری به این نکات توجه کنید:

ـ کلاهک دستگاه را بردارید و مخزن را تکان دهید و بعد آن را در وضعیت قایم نگه دارید.

ـ سرتان را اندکی به عقب ببرید و هوا از ریه هایتان خارج کنید.

ـ سر وسیله را درون دهان قرار دهید یا اگر از محفظه یا اسپیسر استفاده می کنید، اسپری را به اسپیسر متصل کنید و سر اسپیسر را درون دهان قرار دهید.

ـ در حالیکه به آرامی در طول سه تا پنج ثانیه هوا را به درون ریه هایتان وارد می کنید، روی پیستون بالای وسیله فشار آورید.

ـ برای 10 ثانیه نفس تان را حبس کنید تا دارو فرصت پرکردن ریه ها را پیدا کند.

ـ در صورتی که لازم است بیشتر از یک بار استنشاق را انجام دهید، همین کارها را تکرار کنید.

▪ وسواسی ها بیشتر دچار آسم می شوند

بررسی ها نشان می دهند تعداد موارد آسم و انواع حساسیت ها در بین افراد وسواس بیشتر است به ویژه اینکه در دهه های اخیر ، خانم ها اهمیت بیشتری به تمیزی می دهند و همین موضوع موجب افزایش این قبیل بیماری ها می شود. مسیله مهم این است که استفاده از مواد ضدعفونی کننده و میکروب کش در منازل و محل کار به منظور پاکیزگی بیشتر با تاثیر بر سیستم تنفسی و پوست ، احتمال ابتلا به انواع آسم و حساسیت را افزایش می دهد. بنابراین وسواس بیش از حد و استفاده از انواع شوینده هایی که دارای مواد شیمیایی هستند نه تنها مفید نیست بلکه مضر نیز هست. هیچ احتیاجی به نظافت بیش از حد و از بین بردن کامل میکروبها و باکتریها نیست . زیرا برخی از باکتریها بی ضرر بوده و وجود آنها مشکلی ایجاد نمی کند.

چنانچه افراد در سالهای اول زندگی تا حدی در معرض میکروبها قرار بگیرند ورود این میکروبها به بدن موجب افزایش نقش حمایتی و قدرت ایمنی بدن می شوند. دانشمندان نیز این مطلب را تایید کرده و معتقدند میکروبها در حد کم به انسان آسیب نمی رسانند و بهتر است از مواد شیمیایی پاک کننده کمتر استفاده شود. بنا به گفته دانشمندان اینکه استفاده از چه موادی و به چه میزان احتمال ابتلا به بیماریهایی نظیر آسم ، اگزما و بسیاری حساسیتها را افزایش می دهد هنوز به طور دقیق مشخص نیست و نیاز به تحقیقات بیشتری دارد. نکته قابل ملاحظه این است که گرد و خاک بیش از حد نیز تشدید کننده بیماریهایی نظیر آسم و مشکلات تنفسی است و در این میان نمی توان نقش نظافت و پاکیزگی را نادیده گرفت.