حساسیت بهاری سرمنشأ; آسم

در سال های اخیر حساسیت فصلی و تب یونجه، آسم و سایر آلرژی ها شیوع بیشتری یافته است. در شهرهای بزرگ و پیشرفته آمار افرادی که به آلرژی مبتلا می شوند، رو به افزایش است و گروه بزرگی از آنان را کودکان، نوجوانان و جوانان تشکیل می دهند. آلرژی بطور ساده به معنی یک واکنش تغییر یافته است. در بعضی از مواقع مکانیسم دفاعی بدن در برابر چیزی که بطور طبیعی بی خطر است، واکنش نامتناسبی از خود نشان می دهد، بطوری که زندگی روزانه فرد را مختل می کند.

● گرده افشانی

بخشی از آلرژی ها بر اثر گرده افشانی گیاهان در فصل بهار است. مهندس همایون خیری کارشناس باغبانی در زمینه شیوع حساسیت در فصل بهار و گرده افشانی گیاهان می گوید: در فصل بهار با توجه به تفاوت شرایط اقلیمی بین استان های مختلف کشور و با شروع فصل رویش و یا گرده افشانی، گرده های گیاهان از طریق باد انتشار پیدا می کند. باز شدن دانه های ریز گیاهان در هوا به تعداد بسیار زیاد و استنشاق آن در افرادی ایجاد بیماری آلرژی فصلی می کند که به این حالت تب یونجه گفته می شود.

دکتر مژگان صفری فوق تخصص آلرژی و ایمونولوژی بالینی در زمینه حساسیت فصلی می گوید: نام دیگر آلرژی فصلی تب یونجه است اما برخلاف تصور ارتباط مستقیم با یونجه ندارد بلکه هر نوع علف هرز و یا گیاهی می تواند موجب بروز آن شود.

● علایم شایع

دکتر صفری در مورد علایم شایع این بیماری می گوید: معمولاً; علایم به صورت آبریزش بینی، عطسه های مکرر، قرمزی چشم و خارش و اشک، خارش گوش و حلق و گلو تظاهر پیدا می کند. در افراد علایم حساسیت متفاوت است. هر فردی ممکن است یکی از این علایم و یا بعضی از این علایم را داشته باشد.

تب یونجه در ماه های اردیبهشت و خرداد شدیدتر ظاهر می شود. بعضی از افراد ممکن است دچار خارش گوش شوند که در اثر وارد شدن گرده گیاهان به داخل گوش آنها نیست، بلکه به علت فعال شدن عصب مشترک پشت حلق و گلو این خارش اتفاق می افتد. افرادی که آلرژی فصلی دارند به گرفتگی بینی مبتلا می شوند که مشکلی اساسی را در سیستم تنفسی آنان به وجود می آورد زیرا وقتی بینی شخص کاملاً; گرفته شود، وی دچار سردرد و مختل شدن خواب شده و در این حالت فقط از طریق دهان تنفس می کند و هنگامی که از خواب بیدار می شود، در ناحیه گلو و دهان خود احساس خشکی دارد، در این حالت حتی مزه غذاها را هم احساس نمی کند.

وی در ادامه اظهار می کند: گرده ها به چشم ها نیز به راحتی وارد می شوند و قرمزی و بیرون آمدن اشک از چشم از علایم شایع آن است. در این حالت گرده گیاهان وقتی وارد چشم شد به صورت اشک خارج می شود و به راحتی می توان آن را شسته و یا پاک کرد. در صورت شدت سوزش چشم از قطره های ضدحساسیت باید استفاده کرد.

● عوامل آلرژی زا

دکتر صفری فوق تخصص آلرژی در مورد عوامل آلرژی زا می گوید: مبتلایان به حساسیت فصلی با شروع گرده افشانی گل ها و گیاهان علایم خود را نشان می دهند. در این حالت نگهداری گلدان های کوچک در فضای منزل، پر پرندگان خانگی و نگهداری حیواناتی مانند جوجه، اردک، گربه، سگ و غیره بیماری را شدت می دهد. حساسیت فصلی فقط مخصوص فصل بهار نیست بلکه در تابستان و پاییز با خوردن بعضی از میوه ها نظیر هندوانه، خربزه، انگور، گوجه فرنگی، توت فرنگی و ;.;.;. ممکن است آلرژی ظاهر شود. گرده های گل ها و درختان وقتی وارد ریه می شوند، ممکن است منجر به بیماری آسم شوند که در این حالت بیمار باید تحت نظر پزشک مداوا شود.

مهندس خیری به مسیله وراثت و محیط زندگی اشاره کرده و می گوید: حساسیت در افراد مختلف با توجه به منطقه، نژاد و عوامل وراثتی بسیار متفاوت است و ممکن است هر فردی به نوع خاصی از گرده ها و به یک گیاه و یا حتی به چند گیاه حساسیت داشته باشد. این گرده ها از اوایل بهار تا تیر ماه در هوا پخش می شوند که بیشترین میزان انتشار آن در هوا در ماه خرداد است. مقدار این گرده ها در هر روز با روز قبل و با روزهای دیگر فرق می کند. هر گیاه گرده های خود را در زمان مشخصی در هوا منتشر می کند. بعضی از گیاهان دو بار در روز گرده افشانی می کنند یک بار صبح و بار دیگر که هنگام عصر است.

مهندس خیری در ارتباط با این که چرا در برخی نواحی و مناطق آب و هوایی میزان ابتلای افراد به آلرژی بیشتر است، می گوید: گرده افشانی در گیاهان سوزنی برگ مانند سرو و کاج به دلیل حجم زیاد گرده ای که تولید می کنند و کرک و پرزهایی که با جدا شدن غلاف جوانه برگ در ابتدای فصل رویش در هوا منتشر می شود، مربوط است.

درختانی که گرده های زیادی در هوا پراکنده می کنند مانند: درخت نارون، چنار، زبان گنجشک، درخت فندق، صنوبر و.;.;. بعد از بوجود آمدن برگ ها روی شاخه شروع به گرده افشانی و منتشر شدن آن در هوا می کنند. کپک ها هم به صورت تجمعی روی گیاه قرار می گیرند و هاگ این گیاهان در فصل تابستان منجر به حساسیت فصلی می شود.

● حساسیت زدایی

عده ای از متخصصان معتقدند تنها با استفاده از داروهای ضدحساسیت می توان حساسیت زدایی کرد. دکتر صفری در این باره می گوید: با استفاده از داروها می توان تا حدی این آلرژی را کم کرد چون مخاط بینی پر از خون است، لذا جذب داروهای ضدحساسیت در این ناحیه بالا است و سریع تر در بهبود بیماری اثر می کند. از این رو بیمارانی که نیاز به درمان دارند بهتر است از اسپری های بینی استفاده کنند. این اسپری ها از شدت یافتن آلرژی و تبدیلش به آسم کم می کند و برای درمان خارش بینی و چشم نیز مؤ;ثر است.وی در ادامه می گوید: البته داروهای ضدحساسیت به صورت تزریقی و یا قرص نیز برای بیمار تجویز می شود که مصرف این داروها در طولانی مدت و بیش از دو هفته به دلیل ایجاد عوارض جانبی توصیه نمی شود.

برای رفع خارش گلو و یا حلق از داروهای ضدخارش مانند آنتی هیستامین ها استفاده می شود. در مرحله بعدی درمان اگر از شدت بیماری فرد کم نشد، از بیمار مجدداً; تست حساسیت گرفته می شود و با انجام این آزمایش ها و تست ها می توان به حساسیت فرد نسبت به یک ماده غذایی و یا یک عامل تشدیدکننده در محیط زندگی او پی برد و نیز به فرد یادآور شد که این عوامل را از محیط زندگی خود دور کند و با تزریق واکسن و یک درمان طولانی مدت سه تا پنج ساله برای بیمار انجام می شود. بعد از هر تزریق بیمار باید تحت نظر پزشک معالج باشد. البته نقش وراثت و ژنی که در بدن هر فرد نهفته است نیز نباید نادیده گرفته شود زیرا می تواند در بروز و شدت این بیماری اثر داشته باشد.

● حساسیت در کودکان

بسیاری از کودکان بر اثر دچار شدن به آلرژی فصل بهار دچار مشکلات بعدی می شوند که گاه این مشکلات تا سال ها با آنها همراه است.

دکتر لادن یزدی، متخصص اطفال، در مورد پیشگیری بروز آلرژی در کودکان می گوید: بهترین درمان برای کودکان، پیشگیری لازم قبل از بروز حساسیت است.

در کودکان از تماس با عوامل حساسیت زا باید اجتناب کرد. ذرات غبار مانندی که اصطلاحاً; مایت گفته می شود در هوا پراکنده اند. در اطراف هر کودکی حتی در منزل از پتویی که کودک برای خواب استفاده می کند حاوی پرز است تا عروسک های پرزدار، فرش و گردوغبار خانگی که همگی حساسیت زا هستند. این مواد حساسیت زا با دهان و چشم و بینی کودک در تماس هستند و بیشتر این نواحی را درگیر آلرژی می کنند.

دکتر صفری همچنین می گوید: مواد غذایی سرخ کردنی و محرک زا و همچنین مصرف بادام زمینی برای کودک آلرژی زا است. شکلات های رنگی، نوشابه ها نیز به تشدید علایم این بیماری کمک می کند که باید در مواقع بروز آلرژی از مصرف این گونه مواد و خوراکی ها توسط کودکان خودداری شود. او با اشاره به آلرژی زا بودن حیوانات خانگی می گوید: باید حتی المقدور از نگهداشتن پرندگان در منزل اجتناب شود. البته ناگفته نماند مواد استنشاقی مانند انواع سفیدکننده ها و یا شوینده ها کودکان را مستعد آلرژی می کند.

دکتر صفری همچنین درباره پیشگیری عارضه حساسیت فصلی توصیه می کند:

▪ در منزل از نگهداشتن گل و گیاه در مواقع شدت حساسیت خودداری شود.

▪ هنگام فصل بهار و گرده افشانی گل ها و گیاهان درها و پنجره های منزل بسته باشد.

▪ هنگام سوار شدن در اتومبیل پنجره ها بسته باشد.

▪ در منزل از دستگاه تهویه استفاده شود.

▪ حتی الامکان افراد با شدت آلرژی بالا هنگام رفتن به پارک ها و طبیعت از نشستن روی چمن ها و علفزارها خودداری کنند.

▪ و نیز افراد هنگام اتمام کار روزانه و قبل از خوابیدن حتماً; استحمام کنند.