زخم هایی که سرطانی می شوند

معده گشادترین بخش لوله گوارش با ظرفیت طبیعی حدود یک لیتر مایع است. موقعیت و شکل معده متغیر است و تا حدود زیادی به میزان محتویات معده، حالت بدن و فشار احشای مجاور و نیز حرکت معده (تنوس معدی) بستگی دارد. انتهای بالای آن توسط مری به دیافراگم کشیده شده و انتهای پایین آن به دلیل متصل بودن به دوازدهه متحرک است. معده دارای پنج بخش مختلف است که ترشحات مختلفی برای هضم اولیه غذا ترشح می کنند، سرطان معده ممکن است در هر کدام از این مناطق بروز کند و گاهی علایم و میزان بهبودی برحسب محل ابتلا متفاوت است. داخلی ترین و مهم ترین لایه، لایه مخاطی نامیده می شود که اکثر سرطان های معده از این قسمت شروع می شود هرچه سرطان در بافت های زیرین بیشتر نفوذ کند امکان بهبودی کاهش می یابد. سرطان معده رشد خارج از کنترل سلول های بدخیم در معده است که طی سالیان سال به آرامی رشد می کند. ولی قبل از شروع سرطان به معنای واقعی تغییراتی در لایه های معده ایجاد می شود. این تغییرات اولیه به ندرت علایمی ایجاد کرده و تقریباً; هیچ وقت قابل تشخیص نیست. سرطان معده در مردان شایع تر است و معمولاً; در سنین 60 تا 70 سالگی تشخیص داده می شود و همچنین این بیماری در طبقات اجتماعی- اقتصادی پایین شایع تر است و شیوع آن در کارگران و کارهای مشابه اندکی بیشتر از سایر اقشار است.

با تشخیص زودهنگام این بیماری می توان احتمال درمان آن را بالا برد در غیر این صورت ممکن است بیماری از معده فراتر رفته و دیگر نقاط بدن را فراگیرد. بنابراین توجه به علایم بالینی این بیماری بسیار حایزاهمیت است.

از علایم شایع سرطان معده می توان به بی اشتهایی، کاهش وزن غیرقابل توجیه، علایم مبهم سوءهاضمه مانند احساس پری سردل، سیری زودرس، آروغ زدن و داشتن حالت تهوع، استفراغ یا استفراغ خونی، سوزش سردل، مدفوع سیاه، کم خونی و گاهی اوقات هم توده قابل لمس بالای شکم اشاره کرد البته هیچ کدام از این علایم به تنهایی نباید این نگرانی را ایجاد کند که فرد دچار سرطان معده شده است.

● عوامل تشدیدکننده احتمال ابتلا به سرطان معده عبارتند از:

شوری جات و ترشی جات، غذاهای دودی و نمک سود شده، غذای آلوده به باکتری، عفونت با نوعی باکتری به نام هلیکو باکتر پیلوری، غذاهای پرچرب و پرپروتیین، استعمال سیگار و مواد مخدر و مشروبات الکلی، زخم های معده، تماس های طولانی با داروهایی که ترشح اسید معده را می کاهند و نیز جراحی معده در گذشته،همچنین امکان ابتلا به سرطان معده در افراد دارای گروه خونی A نسبت به گروه خونی O بیشتر است.

از دیگر مواردی که باید به آن توجه داشت این است که موادغذایی در یخچال نگهداری شده و در پخت آنها دقت لازم به کار برده شود. همچنین از سوی پزشکان تاکید می شود غذاها بیشتر به صورت آبپز و کمتر به صورت سرخ کردنی و کبابی مصرف شود.

بهتر است از غذاهای آماده و کنسروی که برای ماندگاری در آنها از بنزن و نیترات استفاده می شود، کمتر استفاده شود و نیز از مصرف غذاهای مانده که ریسک ابتلا به سرطان های دستگاه گوارشی را بالا می برند، خودداری شود. برای تشخیص سرطان معده، رادیوگرافی با ماده حاجب ساده ترین شیوه تشخیص برای بیماری است. اما تشخیص دقیق و قطعی فقط با روش هایی بیوبسی و آندوسکوپی خواهد بود. پس از تشخیص می توان با سی تی اسکن شکم یا آندوسونوگرافی وسعت ضایعه و پیشروی تومور به سایر اعضا را مشخص کرد. همچنین بررسی های آزمایشگاهی خون از لحاظ کم خونی، آزمون های معده از لحاظ اسید و آزمون های مدفوع از لحاظ خونریزی هم جزء راه های تشخیصی هستند.

برای درمان در صورتی که سرطان گسترش نیافته باشد، می توان از جراحی برای برداشتن بخشی یا تمامی معده، برای جلوگیری از خونریزی های طولانی و انسداد معده استفاده کرد. شیمی درمانی نیز می تواند پاسخ موقتی برای این بیماری باشد. در این مورد باید توجه داشت که نوع سرطان و نحوه پاسخ بدن به درمان در هر فرد متفاوت است، در این میان حالات روحی و روانی مناسب می تواند در درمان، بسیار موثر باشد و نباید فراموش کرد که حفظ روحیه می تواند در بهبود موثر باشد.

عفونت با نوعی باکتری به نام هلیکو باکترپیلوری که حالا سبب اصلی زخم های معده شمرده می شود منجر به زخم و التهاب معده (گاستریت) مزمن می شود. البته این دلیل بر آن نیست که هرکس که این میکروب را با خود دارد، حتماً; به سرطان معده مبتلا می شود و تنها درصدی از افراد مبتلا به این عارضه می شوند. باری مارشال و رابین ورن، دو پزشک و دانشمند استرالیایی، برای کشف باکتری هلیکو باکترپیلوری و نقش آن در بیماری های التهاب و زخم معده، جایزه نوبل پزشکی را در سال 2005 از آن خود کردند. این دو به این نتیجه رسیدند که اگر این باکتری در داخل معده ریشه کن شود، بیماران می توانند از بسیاری از بیماری های گوارشی خلاصی پیدا کنند.

● اما در چه شرایطی و با داشتن چه علایم و حالاتی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر خود فرد یا یکی از اعضای خانواده علایم سرطان معده را داشته باشد، یا دچار زخم معده طولانی مدت بهبود نیافته باشد، کاهش وزن شدید ناگهانی به همراه علایم گوارشی باشد، یا اگر پس از جراحی سوءهاضمه شده و به داروها پاسخ ندهد و اگر علایم جدید و غیرقابل توجیه گوارشی مشاهده شود یا اگر خونریزی به صورت خون تیره در مدفوع در روزهای متوالی وجود داشته باشد باید با پزشک مشورت کرد.