میگرن، خوش خیم اما آزاردهنده

همه ما در طول عمر خود سردردهای مختلفی را تجربه کرده ایم.بسیاری از این سردردها بعد از مدت کوتاه بهبود می یابند مثل سردردهایی که در طول بروز یک بیماری عفونی ایجاد می شوند.این نوع سردردها باعث نگرانی نیستند و با بهبود بیماری، رفع می شوند. اما سردردهایی که منبع خاصی ندارند و علت ایجاد آنها مشخص نیست، می تواند باعث نگرانی شود. خوشبختانه در اکثر موارد نمی توان آنها را نشانه تومور یا سکته مغزی دانست. بنابراین باید بررسی کرد که آیا این سردردها جزء سردردهای میگرنی هستند یا نه؟ میگرن، شایع ترین علت سردردهای مکرر است که بیشتر در زنان دیده می شود، این بیماری از سن بلوغ شروع شده و در سن بالای 50 سال از بین می رود.

دردهای میگرنی از کلمه Hemicrania (به معنی یک طرف سر) گرفته شده که غالباً; سردردها، یک طرف سر را فراگرفته و از چهارساعت تا 72 ساعت طول کشیده و گاهی هم با تهوع و استفراغ همراه است.

علت اصلی ایجاد میگرن تنگ شدن گذرای عروق مغزی است که با بازشدن جبرانی بیش از حد عروق دنبال می شود. در مرحله انقباض عروق مغزی، علایم چشمی بروز کرده و در مرحله گشادشدن عروق، سردرد ضرباندار ایجاد می شود.

اکثر مبتلایان به میگرن در طول حملات، کاملاً; بیمار می شوند و قادر به انجام کارهای روزمره نیستند. عده ای نیز تمایل پیدا می کنند در یک اتاق ساکت و تاریک استراحت کنند تا حمله میگرنی پایان یابد.

گاهی اوقات این حملات با یک استفراغ تمام می شود اما در اکثر موارد، سردرد بعد از یک خواب خوب به تدریج تسکین می یابد.

البته میگرن در همه افراد به یک صورت تظاهر نمی کند بلکه انواع مختلفی از میگرن وجود دارد که آنها را

بررسی می کنیم.

میگرن کلاسیک: بعضی از حملات میگرنی، با یک مرحله پیش درآمد شروع می شوند. این پیش درآمدها شامل علایم چشمی مشخصی است که مهم ترین آن لکه سیاهی است که در سمت روبه روی فرد (وسط میدان بینایی) به وجود می آید و به تدریج بزرگ شده و به سمت پهلوی فرد (حاشیه میدان بینایی) کشیده می شود که غالباً; با جرقه های نوری و به صورت خطوط زیگزاگ براق رنگی لرزان احاطه شده است.

از دیگر نشانه های این نوع میگرن، تاریک شدن یک سمت میدان بینایی و تارشدن سمت چپ و راست بیمار است. این علایم 10 تا 20 دقیقه طول کشیده و با برطرف شدن آنها سردردها آغاز می شود که با تهوع، ترس از نور و صدا همراه است.

میگرن معمولی: جزء شایع ترین انواع میگرن است. سردردها الزاماً; یک طرفه نیست و در تمام سر احساس می شود و ظرف چند ساعت یا چند روز بهبود می یابد.

میگرن چشمی: بیشتر در افراد مسن دیده می شود. فرد بیشتر علایم چشمی میگرن را داراست و ممکن است حتی دچار سردرد هم نشود. علایم بصری این نوع میگرن دوبینی گذرا، تنگ شدن تدریجی میدان بینایی است به طوری که فرد احساس می کند جهان خارج را از یک سوراخ کوچک تماشا می کند و با تاریک شدن یک سمت میدان بینایی و ظهور لکه سیاهرنگ با خطوط زیگزاگ براق لرزان رنگی است.

این علایم حداکثر بد از یک ساعت کاملاً; برطرف خواهد شد. اما در صورتی که به طور کامل بهبود پیدا نکند، لازم است برای مشخص شدن علت آن بررسی کاملی انجام شود زیرا گاهی اوقات، در بیماری های جدی، مانند ناهنجاری های عروق مغزی، علایمی همانند علایم چشمی میگرن ایجاد می شود اما به طور کامل بهبود پیدا نمی کند.

● میگرن شبکیه: این نوع میگرن

جزء نادرترین انواع این بیماری است که در اثر انقباض موقت سرخرگ های شبکیه یک اختلال بینایی گذرا ایجاد می کند که به صورت سیاه شدن بخشی از میدان بینایی در یک چشم یا حتی کوری کامل یک چشم تظاهر می کند. این اختلال کمتر از یک ساعت بعد بهبود یافته و ممکن است با سردرد همراه باشد یا نباشد. در صورت بروز این علایم لازم است که فرد حتماً; از مبتلا نبودن به سایر بیماری ها اطمینان کافی داشته باشد تا بعد از مشخص شدن عدم ابتلا به سایر بیماری ها برای او این تشخیص گذاشته شود زیرا در بیماری های جدی عروقی نیز علایم مشابه این علایم دیده می شود.

تعداد حملات میگرن در افراد مختلف و حتی در یک فرد در زمان های مختلف، متفاوت است.حملات می توانند ماهی یک تا دو بار و در بعضی افراد ممکن است پشت سر هم، هفته ای یک یا دو بار اتفاق بیفتد. به طور کلی بعد از 55 سالگی از شدت و تعداد حملات به طور بسیار زیاد کاسته می شود. تشخیص میگرن براساس شرح حال و معاینه فیزیکی بیمار صورت می گیرد و هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد. ام آر آی و سی تی اسکن تنها برای اینکه اطمینان حاصل شود که هیچ علت وخیمی باعث ایجاد سردردها نشده، به بیمار توصیه می شود. بنابراین تشخیص میگرن کمی مشکل است. نمی توان تمام حملات میگرن را پیشگیری کرد ولی می توان با شناخت عوامل تحریک کننده و پرهیز از آنها، از تعداد حملات و شدت آنها کاست.

● شایع ترین عوامل تحریک کننده میگرن

-کافیین (هم مصرف زیاد آن و هم قطع آن بعد از مدت طولانی مصرف)

- غذاها و نوشیدنی هایی که حاوی اسیدآمینه تیرامین هستند مانند پنیر (خصوصاً; پنیر مانده)، غذاهای کنسروشده، مشروبات الکلی، قهوه، شکلات، میوه های ترش، فلفل، سوسیس و کالباس

- فشار عصبی و استرس و گاهی هم رهایی از استرس (گاهی حملات بعد از پایان یافتن استرس بروز می کنند مانند پایان گرفتن امتحانات یا بعد از یک قرار ملاقات مهم)

- سفر یا تغییر آب و هوا

- کمبود خواب و تغییر الگوی خواب

- هورمون ها (مصرف قرص های جلوگیری از بارداری یا در هنگام قاعدگی یا زمان بارداری)

- مصرف بیش از حد مسکن ها و درمان های ضددرد.

- تمرینات سخت ورزشی به خصوص اگر بدن به اندازه کافی ورزیده نباشد.

- نخوردن غذاهای کافی و رژیم های سخت غذایی

- مشکلات دندان ها (به خصوص دندان های عقل) و مفاصل فک

- صدای بلند، نورهای شدید و درخشان و بوهای تند (مانند بوی سیگار و بوی عطر) همانطور که گفته شدند حتی اگر از تمام عوامل تحریک کننده میگرن اجتناب شود، باز هم گاهی حملات بروز می کنند.

عده ای از افراد برای کاهش حملات از روش هایی مثل یوگا، طب سوزنی، ماساژ، ورزش منظم و حجامت استفاده می کنند.

سردرد میگرنی در بعضی خانواده ها شایع تر است. معمولاً; مادرانی که دچار میگرن هستند، دختران شان نیز به این بیماری گرفتار می شوند.

● درمان ها

خمیازه کشیدن، احساس خستگی، انجام کارها با بی دقتی، زودرنجی، احساس تشنگی، گرفتگی عضلات گردن و حساسیت زیاد به نور و صدا از شایع ترین علایم شروع میگرن هستند.

با شناسایی این نشانه ها می توان از بروز حملات جلوگیری کرد. همراه داشتن چند قرص استامینوفن یا آسپرین و مصرف هرچه سریع تر آنها، زمانی که احساس می کنید حملات شروع خواهد شد،می تواند مانع از شروع یک حمله شود.

هنگامی که حملات آغاز می شوند، فعالیت معده کاهش پیدا کرده و این داروها به خوبی جذب نمی شوند. پس اهمیت زیادی دارد که قرص ها هرچه زودتر قبل از شروع سردردها خورده شوند.

علاوه بر این داروها، داروهای اختصاصی تری برای درمان میگرن وجود دارد مثل سوماتریپتان از گروه تریپتان ها و ارگوتامین زیر زبانی یا آمپول دی هیدرو ارگوتامین یا قرص های ارگوتامین سی از گروه داروهای ارگوتامینی.

بیمارانی که همراه با سردرد دچار حالت تهوع یا استفراغ می شوند استفاده از قرص یا شیاف های ضدتهوع در آنها اجباری خواهد شد.

اگر هنگام ابتلا به سردرد میگرنی علایم خطرناکی که در زیر به آنها می پردازیم، مشاهده شود مشورت با پزشک ضروری خواهد بود:

- سردردهای میگرنی در کسی که سابقه خانوادگی اختلالات عروقی و گشاد شدن عروق مغزی دارد.

- سردردهایی که پس از صدمه و ضربه به سر شروع شده.

- سردردهایی که با ورزش، سرفه، عطسه و آمیزش جنسی بیشتر شود

- سردردهایی که ناگهانی شروع شده و در عرض مدت کمی به اوج می رسد و

به سردردهای صاعقه ای معروف است

- شروع سردردها پس از 40 سالگی

- سردردهایی که در طول زمان به شدت آن افزوده شود

- یا سردردی که از لحاظ شدت فرد را از پا درآورده و در فعالیت های روزمره فرد اختلال ایجاد کند.

● روند بیماری و آینده افراد مبتلا به میگرن

اکثر مبتلایان به میگرن حملات گاهگاهی سردرد را تحمل کرده دوباره

به زندگی عادی خود ادامه می دهند، عده ای هم به مرور راه های مقابله با آن را یاد می گیرند.

در اکثر موارد از شدت این حملات

طی دهه ششم زندگی فرد کاسته می شود.

در بررسی و مطالعات جدید MRI

در مغز افراد مبتلا به میگرن تغییراتی مشاهده شده ولی هیچ گونه شواهدی از اینکه حملات میگرن باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری هایی مانند سکته مغزی، فراموشی یا سایر بیماری های جدی مغزی شوند در دسترس نیست.