پشه و بیماری ها

ریسک ابتلای به تب نیل غربی، مالاریا یا تب دانگ با نیش زدن پشه ها، اندک، ولی بروز ناراحتی ناشی از محل گزش بسیار آزار دهنده است و این مساله ممکن است لذت گشت و گذار در هوای آزاد را از ما بگیرد. زمان فعالیت پشه ها عمدتاً; در عصر و موقع غروب آفتاب است که درست در همان زمانی است که ما معمولاً; به بیرون از منزل می رویم.

معمولاً; به دنبال گزش پشه ابتدا نقاط برجسته بر پوست بدن ایجاد می شود که قرمز و خارش دار خواهند شد. این علایم بلافاصله یا در مدت دو روز از زمان گزش ظاهر می شود و معمولاً; بین 3/0 تا 1 سانتی متر قطر دارند ولی در صورت حساسیت فرد به نیش پشه ممکن است قطر یا خارش بیشتری پیدا کند. به ندرت این وضعیت ممکن است با آنافیلاکسی همراه شود.

این پشه های ماده هستند که با خونخواری، مقداری از بزاق خود را به پوست بدن فرد وارد می کنند. بزاق آنها حاوی پروتیین هایی است که در پوست باقی می مانند و بر اثر واکنش سیستم ایمنی بدن، باعث بروز برجستگی و خارش می شوند.

پشه ها قربانیان خود را برحسب ارزیابی بو، دی اکسید کربن دفعی و مواد شیمیایی موجود در عرق افراد انتخاب می کنند. ولی تمایل آنها به گزش جنس مذکر، افراد دارای گروه خونیO و افراد چاق بیشتراست.

به علاوه، گرما در جذب پشه ها مؤ;ثر است. بنابراین، پوشیدن لباس های تیره که جاذب حرارت هستند، قادر است پشه ها را به سمت خود جذب کند. به نظر می رسد که کودکان نسبت به افراد بالغ در برابر تأ;ثیر نیش پشه ها حساس تر باشند که شاید به این علت باشد که بزرگسالان در مدت عمر خود به دفعات بیشتری گزیده شده اند و به این ترتیب در آنها در برابر نیش پشه ها واکنش کمتری بروز می کند.

بروز عفونت ثانوی به دنبال خاراندن محل گزش، ابتلای به بیماری های منتقله توسط پشه ها مانند تب نیل غربی، مالاریا، تب زرد یا تب دانگ بسته به محل جغرافیایی سکونت و یا به ندرت بروز واکنش های حساسیتی شدید مانند تورم در ناحیه ی حلق، بروز کهیر قابل توجه یا ویزینگ ممکن است از پیامدها و عوارض گزش پشه ها باشد.

برای کاهش خطر نیش زدن پشه ها باید از جمعیت آنها در مناطق اطراف خانه کاست یا از مواد دافع آنها و یا لباس های محافظ استفاده کرد. پشه ها برای تولید مثل نیاز به آب های راکد دارند. بنابراین به خصوص پس از بارندگی باید این کارها را انجام داد:

ناودان ها را تمیز کرد، ظروف آب پرندگان یا استخرشنای اطفال حداقل هفته یی یک بار یا بیشتر تعویض شوند. تایرهای کهنه ی موجود در حیاط را دور انداخت (ممکن است محلی برای تجمع آب شود)، باید به طورمرتب گلدان ها یا ظرف های بدون استفاده و خالی رها شده در داخل حیاط از آب خالی شوند یا باید آنها را به صورت واژگون قرارداد تا مانع جمع شدن آب در آنها شود. روش های دیگری نیز وجود دارد که تأ;ثیر آنهاکاملاً; شناخته شده نیست، مانند: به کارگیری سیستم های الکترونیک کنترل پشه، شمع با تولید رایحه ی سیترونلا (سنبل هندی) در هنگام سوختن، تعویض لامپ های خارج از منزل با نور زرد، جلب پرندگان و پستاندارانی که از پشه ها تغذیه می کنند مانند پرستوی ارغوانی و خفاش.

استفاده از رپلانت ها در صورت مصرف صحیح برای افراد بالغ و کودکان خطری در بر ندارد. این مواد قادر به کشتن پشه ها نیستند ولی شناسایی قربانیان را برای آنها دشوار می سازد. مانند DEET: این ماده را می توان باغلظت 10 تا 30 درصد بر پوست بدن و لباس به کاربرد. غلظت آن را باید بر اساس زمانی از روز به کاربرد که بیشترین حفاظت در آن موقع روز لازم است.

غلظت های بالاتر با اثر حفاظتی طولانی تری همراه است. مثلاً; غلظت 10 درصدی برای مدت 2 ساعت کفایت می کند. این مواد ممکن است اثرات سمی هم داشته باشند. بنابراین، مقداری ازآنها باید مصرف شود که برای مدتی که بیرون از خانه هستیم، کافی باشد. روی دست بچه های کوچک یا زیر 2 سال نباید استفاده شود.

ماده ی مشابه و تقریباً; بی بوی دیگر پیکاریدین است که نداشتن بو از مزایای آن محسوب می شود. دیگر روغن اوکالیپتوس لیمو با منشا گیاهی است که تأ;ثیری معادل دی ای ای تی در غلظت های کم آن دارد و در اطفال زیر 3 سال نباید تجویز شود. البته رپلانت های با اثر کوتاه مدت تر هم وجود دارند که منشا آنها از روغن های گیاهی است مانند روغن شمعدانی عطری، درخت سدر، سنبل هندی و ... که البته اثر محافظت کنندگی محدودی دارند. پیش از مصرف، دستورالعمل استفاده از این مواد را باید مطالعه کرد. نحوه ی پوشش لباس، به خصوص در مناطق پرخطر جغرافیایی باید به این صورت رعایت شود: پوشیدن لباس با آستین های بلند، شلوار و جوراب بلند و وارد کردن پاچه ی شلوار در داخل جوراب و در بر کردن لباس هایی با رنگ روشن.

می توان رپلانت های حاوی پرمترین را بر لباس و کفش و وسایل خواب در مدت اقامت درکمپ به کاربرد یا آن که از ابتدا لباس هایی را خریداری کرد که در آنها پرمترین به این منظور به کار رفته باشد. همچنین باید از کلاه های پوشاننده ی کامل سر و گردن استفاده کرد. می توان روی پوست دچار گزش از کرم نیم تا یک درصد هیدروکورتیزون، لوسیون کالامین یا خمیر جوش شیرین (سه قاشق مرباخوری جوش شیرین در یک قاشق مرباخوری آب)، چند بار در روز، تا رفع علایم تجویز کرد. کمپرس سرد یا کیسه ی یخ در تخفیف علایم التهابی موضعی ممکن است مؤ;ثر باشد.

در صورت بروز واکنش های شدیدتر، برای تخفیف آن، تجویز آنتی هیستامین هایی حاوی دیفن هیدرامین، کلرفنیرامین مالیات و لوراتادین کمک کننده است.