دمانس عروقی

دومین نوع شایع دمانس، دمانسی است که در نتیجه بیماری مغزی - عروقی به وجود می آید. دمانس عروقی معمولاً; به شکل گام به گام با هر سکته (انفارکت) راجعه پیشرفت می کند. برخی بیماران متوجه زمان خاصی می شوند که در آن زمان عملکردشان بدتر می شود و به تدریج در طی روزهای بعدی بهتر می شود تا سکته جدید آنها رخ دهد. سایر بیماران مسیر قهقرایی پیشرونده ای دارند. علایم نورولوژیک شایع هستند. عروق متوسط و کوچک معمولاً; تحت تأ;ثیر قرار می گیرند. انفارکت ها، ممکن است به دلیل پلاک مسدودکننده یا ترومبوآمبولی به وجود بیایند. یافته های جسمی ممکن است شامل برویی کاروتید، نابه هنجاری های فوندوسکوپیک، و بزرگ شدن فضاهای مغزی باشد. آسیب در شناخت ممکن است به صورت لکه ای باشد، و در بعضی زمینه ها بدون نقص است.

● تشخیص، علایم و نشانه ها

▪ معیارهای تشخیصی DSM-IV-TR جهت دمانس عروقی:

الف) پیدایش نقص های شناختی متعدد که در هر دو مورد زیر تظاهر می کند.

1) آسیب حافظه (اختلال در توانایی یادگیری اطلاعات جدید یا یادآوری اطلاعاتی که قبلاً; آموخته شده است).

2) یک (یا چند) مورد از اختلالات شناختی زیر:

ـ آفازی (اختلال زبان)

ـ آپراکسی (آسیب در توانایی اجراء فعالیت های حرکتی به رغم کارکرد حرکتی بی نقص)

ـ آگنوزی (ناتوانی در تشخیص یا شناسایی اشیاء به رغم کارکرد حسی بی نقص)

ـ اختلال در کراکرد اجرایی (به عبارت دیگر، برنامه ریزی، سازمان دهی، نظم و توالی، انتزاع)

ب) نقص های شناختی در معیارهای الف (1) و الف (2) هرکدام موجب اختلال بارز در عملکرد اجتماعی یا شغلی می شوند و نسبت به سطح عملکردی گذشته کاهش قابل توجهی را نشان می دهند.

ج) علایم و نشانه های نورولوژیک کانونی (به عنوان مثال، تشدید شدن رفلکس های وتری عمقی، پاسخ اکستانسور کف پایی، فلج پسودوبولبار (pseudobulbar)، نابه هنجاری هایی در راه رفتن، ضعف یکی از اندام ها) یا شواهد آزمایشگاهی دال بر بیماری مغزی - عروقی (مانند، لنفارکت های متعدد درگیرکننده قشر مخ و ماده سفید زیرین) که استنباط می شود رابطه سببی با این اختلال دارند.

د) نقص ها منحصراً; در سیر یک دلیریوم روی نمی دهند.

براساس ویژگی های بارز کدگذاری کنید:

- همراه با دلیریوم: اگر دلیریوم به دمانس اضافه شده باشد.

- همراه با هذیان: اگر هذیان ها دارای ویژگی های بارز باشند.

- همراه با خلق افسرده: اگر خلق افسرده (شامل تظاهراتی که با معیارهای نشانه ای اپیزود افسردگی ماژور مطابقت کامل دارند) ویژگی بارز باشد. تشخیص جداگانه اختلال خلفی ناشی از یک بیماری طبی عمومی داده نمی شود.

- بدون عارضه: در صورتی که هیچ کدام از موارد دقیق در تظاهر بالینی جاری غالب نباشند.

- مشخص کنید اگر: همراه با اختلال رفتاری است.

- تذکر در مورد کدگذاری: اختلال مغزی - عروقی را روی محور III نیز کدگذاری کنید.

● اپیدمیولوژی

تا 30% کل دمانس ها به حساب می آید، در اشخاصی که بین سنین 60 تا 70 می باشند. شایع تر است. شیوع آن نسبت به DAT کمتر است. در مردان نسبت به زنان شیوع بیشتری دارد. شروع اختلال در سنین پایین تری در مقایسه با DAT روی می دهد. عوامل خطرزا شامل بالا رفتن فشار خون، بیماری قلبی، و سایر عوامل خطرزا جهت سکته مغزی می باشد.

▪ بررسی های آزمایشگاهی

▪ CT و MRI انفازکت ها را نشان خواهند داد.

● تشخیص افتراقی

▪ DAT: ممکن است افتراق دمانس عروقی از DAT مشکل باشد. شرح حال مناسبی از سیر بیماری به دست آورید. و به این مطلب توجه داشته باشید که آیا شروع ناگهانی بوده است. آیا سیر بیماری نهایی یا گام به گام بوده است. و آیا آسیب نورولوژیک وجود داشته است. عوامل خطرزای بیمری عروقی را شناسایی کنید و عکس برداری از مغز را انجام دهید. اگر بیمار خصوصیات دمانس عروقی و DAT را با هم دارد، در این صورت تشخیص باید دمانس با علل متعدد باشد.

▪ افسردگی: بیماران مبتلا به دمانس عروقی ممکن است مانند بیماران مبتلا به دمانس کاذب (همان طور که قبلاً; شرح داده شد) دچار افسردگی بشوند. احتمال اینکه افسردگی موجب یافته های نورولوژیک کانونی گردد، وجود ندارد. اگر افسردگی وجود داشته باشد، باید تشخیص داده و درمان گردد.

▪ سکته های مغزی و حملات ایسکمیک گذرا (TIAها): عمدتاً; منتهی به بیماری دمانس پیش رونده نمی گردد. TIAها اپیزودهای کوتاه مدت اختلال نورولوژیک کانونی می باشند که کمتر از 24 ساعت طول می کشند (به طور معمول 5 تا 15 دقیقه). بیمار دچار سکته مغزی کامل ممکن است بعضی نقص های شناختی را داشته باشد؛; یک سکته مغزی منفرد عموماً; منجر به دمانس نمی شود، مگر اینکه از دست دادن بافت مغزی گسترده باشد.

● درمان

درمان شامل شناسایی و رفع علت سکته های مغزی می باشد. فشار خون بالا، دیابت و بیماری قلبی باید درمان شوند. اقامت در آسایشگاه ها ممکن است در صورتی که آسیب شدید باشد، ضرورت یابد. درمان به صورت حمایتی و علامتی می باشد. از ضدافسردگی ها، محرک ها، داروهای آنتی بیوتیک، و بنزودیازپین ها می توان استفاده کرد. اما هرگونه داروی روانگردان ممکن است منجر به عوارض جانبی در بیمار مبتلا به ضایعه مغزی گردد.