ورم کبد یا هپاتیت ویروسی در سالهای اخیر به حدی شایع شده است که امروزه برای جلوگیری از شیوع و خطرات این عفونت ، اجرای برنامه واکسیناسیون ، در سه نوبت برای تمام افراد اجباری تلقی میگردد. آلودگی به ویروس هپاتیت می تواند به بروز اختلالات برگشت ناپذیر کبدی و در مواردی نیز به سرطان کبد منتهی شود. دراین شرایط با غیر فعال شدن بافت کبد امکان جایگزینی آن فقط از طریق پیوند کبد میسر است . عوامل ویروسی متعددی در آلودگی کبد نقش دارند که از میان آنها ویروس های هپاتیت موسوم به ا (A ) ، بی ( B ) و سی ( C ) شایع تر هستند. هپاتیت نوع ( ا ) نسبتا شایع تر ولی کم خطر است ، در حالیکه انواع ویروس های هپاتیت (بی ) و ( سی ) شیوع کمتری دارند ولی خطرات و عوارض آنها بیشتر است . بنابراین آلودگی به این نوع ویروس ها می تواند منجربه تورم کبد و از بین رفتن بافت آن یعنی هپاتیت شود.
● ویروس هپاتیت چگونه به انسان سرایت می کند ؟
ویروس هپاتیت نوع ( ا ) از ویروس های دستگاه گوارش است که از طریق مدفوع شخص بیمار به بیرون راه پیدا کرده و در اثر آلودگی آب ، موادغذایی و سبزیجات به انسان منتقل می گردد. کودکان و نوجوانان به آلودگی با این ویروس مستعدترند. ویروس هپاتیت ( بی ) از طریق تزریق خون و فرآورده های خونی آلوده یا در اثر تماس جنسی ویا در دوران بارداری از طریق مادر به جنین منتقل می شود . ولی ویروس هپاتیت ( سی ) فقط از طریق خون آلوده قابل انتقال است .
● علایم هپاتیت چیست ؟
ابتلا به هپاتیت نوع ( ا ) در کودکان و جوانان عارضه مهمی ندارد ولی در بعضی افراد می تواند به زردی یا یرقان منجر شده و عوارض سخت تری را به همراه داشته باشد . در این نوع بیماری صدمات برگشت ناپذیری کبدی چندان زیاد نیست . در هپاتیت نوع ( بی ) غالب مبتلایان خود به خود بهبود یافته و حدود 5 تا 10 % آنها به صورت ناقل مزمن ویروس درخواهند آمد. 90% نوزادان که از مادران آلوده به دنیا می آیند ، برای مدت طولانی ویروس را در بدن خود حفظ می کنند درافرادی که ناقل مزمن ویروس هستند احتمال دارد بافت کبد کاملا از بین رفته و غیر فعال شود که این حالت بیماری ( سیروز) کبدی می باشد . در گروهی از این بیماران نیز احتمال سرطانی شدن آن وجود دارد.
● یرقان یا زردی چیست ؟
عامل زردی یا یرقان نوعی ماده به نام بیلی روبین است که از تجزیه هموگلوبین خون حاصل می شود . این ماده معمولا زرد رنگ است ، در کبد تحت تاثیر آنزیم های مختلف به مواد دیگری تبدیل شده و همراه صفرا وارد روده و دفع می گردد. دربیماران مبتلا به ورم کبد عمل تبدیل بیلی روبین به مواد دفعی به خوبی انجام نشده و در خون باقی می ماند. به همین دلیل پوست وملتحمه چشم این افراد زرد رنگ به نظر می رسد.
● راه تشخیص هپاتیت ویروسی چیست ؟
برای تشخیص هپاتیت ( ا ) و تایید عفونت حاد ، انجام آزمایش IgM , HAV قطعی و تایید کننده است و معمولا نیاز به پیگیری و آزمایشهای دیگر نمی باشد . برای تایید هپاتیت ( بی ) آزمایشهای متعددی انجام می شود که برحسب مرحله بیماری ، سن بیمار و انتظاری که از نتیجه آزمایش وجود دارد ، متفاوت می باشد . برای تایید عفونت فعال یا تشخیص آلودگی مزمن ، معمولا آزمایش موسوم به HBsAg انجام می شود. در چند سال اخیر روش های تشخیصی مولکولی که قادر است تعداد بسیار کمی از ویروس را در بدن مشخص کند معرفی شده است ، این آزمایشها به روش PCR معروفند و خوشبختانه در ایران هم انجام می گیرد. چنانچه آزمایش HCV که برای تشخیص هپاتیت انجام می گیرد مثبت باشد ممکن است برای تایید از آزمایش PCR استفاده شود. درافرادی که در دوران حاد بیماری هستند علاوه بر آزمایشهای فوق آنزیم های کبدی و بیلی روبین خون نیز ممکن است افزایش یابد.
● برای درمان این بیماری چه باید کرد؟
در نوع هپاتیت ( ا ) معمولا داروی مهمی تجویز نمی شود. با پرهیز غذایی خود به خود بهبود می یابد . ولی افرادی که به صورت مزمن به هپاتیت نوع ( بی ) یا ( سی ) مبتلا هستند ، با نظر پزشک معالج تحت درمان با نوعی دارو به نام ( انترفرون ) قرار می گیرند . اثر درمانی داروی تجویز شده ، فقط از طریق انجام آزمایش PCR امکان پذیر است . کسانی که آزمایش PCR آنها زودتر از 6 ماه از درمان منفی شود ، جزو افرادی خواهند بود که به دارو پاسخ مثبت داده و بهبودی نسبی یافته اند.
● چگونه از ابتلا به بیماری جلوگیری می شود؟
برای جلوگیری از آلودگی به هپاتیت ( ا ) رعایت بهداشت و دوری جستن از تماس با بیماران کافی است . آلودگی هپاتیت نوع ( بی ) از طریق تجویز واکسن جلوگیر می شود . تجویز این واکسن برای افرادی که به صورت مکرر با خون آلوده در تماس هستند، ضرورت بیشتری دارد مثلا کارکنان موسسات پزشکی ، افرادی که تصمیم به جراحی و یا کار دندانپزشکی طولانی دارند و یا کسانی که به دلیل کم خونی مجبورند کهبه صورت مکرر خون دریافت دارند باید واکسینه شوند. این برنامه امروزه در مورد تمام افراد جامعه به منظور پیش گیری از بیماری توصیه می شود . در این صورت معمولا قبل از انجام واکسیناسیون آزمایش HBsAB به عمل می آید وتنها افرادی که جواب منفی دارند به انجام واکسیناسیون ترغیب می گردند.
این آزمایش یکبار دیگر نیزبعد از واکسیناسیون انجام می گیرد و زمانی اثر واکسیناسیون مفید بوده است که نتیجه آزمایش HBsAB بالاتر از ده واحد آنتی کررا نشان دهد
موسسه رژیم درمانی تن سالم