درمان بی اختیاری مدفوع در کودکان - مجله گوپی

شایع ترین مورد این بیماری زمانی است که کودک یبوست دارد و مدفوع خود را نگه می دارد، مدفوع سفــت می شود و سپس مدفوع شل و آبکی از کنار آن نشت کرده و کودک دچار بی اختیاری مدفوع می شود .

مــواردی نیز وجود دارد که کودک یبوست ندارد و معمولا در این نوع نشت مــدفــــوع عمـــــدی می باشد و با اختلالات رفتاری و رفتار های مقابله ای و لجبازی همراه است و گاه به نوعی بیان پنهان خشم کودک نسبت به والدین و طرف مقابل است .

اکثـر کودکانی که مبتلاء به بی اختیاری مدفوع هستند به نظر نمی رسد مشکلات رفتاری قابل توجهی داشته باشند ولی عده ای از این کودکان بعلت طرد شدن از سوی اطرافیــان و سرزنش و شماتت توسط آنها اعتماد به نفس پایینی دارند .

ممکن است این کودکان بعلت بوی نامطبوعی که دارند از سوی همسالان طـرد شوند و در نتیجه در این کودکان ارتباط با همتاها و همسالان تحــت تأ;ثیر قرار می گیرد .

ایـن بیماری نسبت به شب ادراری شیوع کمتری دارد و حدود 5/7 5/1 در صد کودکان سنین مدرسه به درجاتی گرفتار این بیماری هستند .

شیــوع آن در پسران بیشتر ازدختران است و در شرایط اقتصادی اجتماعی پایین بیشتر دیده می شود . بی اختیاری مدفوع بعلت احساس شرم و خجالـت والدین کلا بیماری است که کمتراز آنچه که هست گزارش می شود .

● علت این بیماری چیست ؟

نمی توان علت واحدی را برای آن در نظر گرفت. معمولا ترکیبی از عوامل روانشناختی و رشدی مطرح است در مواردی شروع بیماری بدنبال استرسهایی مانند : اختلاف والدین، بد رفتاری با کودک، آزار جنسی و می باشد .

باید در این کودکان علل جسمی ایجاد کننده یبوست یا اسهال مزمن و مصرف ملین ها بررسی شده و رد شود . عده ای از این کودکان بعلت شقاق مقعد و سایرمشکلاتی که در ناحیه مقعد دارند، دفع مدفــوع برای آنها دردناک است و همین امر منجر به نگهداشتن مدفوع، تجمع آن، یبوست و بدتر شدن مشـکل مقعد می گردد و این چرخه معیوب تکرار شده و در نهایت منجر به نشت مدفوع شل از کنار مدفوع سفت می گــردد .

در مواردی به نظر می رسد یک کشمکش قدرت بین والد وکودک برسر آموزش توالت بوجود آمده است و کودکی که از نظر سرشتی دشوار و خود رأ;ی است و دوست دارد خودش کنترل اوضاع را بدست بگیرد با مادری روبرو می شود که وسواسی و کنترل کننده است و اصرار دارد روی هر رفتار و عمل کودک نظارت و کنترل دقیق داشته باشد. در اینجا ست که کشمکش قدرتی بین کودک و مادر بوجـــود می آید و به نظر می رسد در این کشمکش کودک با عمل خود مخالفت با مادر و پا فشاری روی خواسته های خودش را نشان می دهد .

گـاه ممکن است کودک از رفتن به دستشویی ترس داشته باشد و متعاقب آن از این عمل اجتناب کند و تا زمانی که ترس کودک بررسی و درمان نشود مشکل کودک ادامه می یابد.

همچنین در علت شناسی این بیماری نباید تأ;ثیر منفی ناشی از آموزش های خشن راجع به کنترل مدفوع را مورد بی توجهی قرار داد .

 

● درمان :

هدف از درمان آن است که کودک به یک استفاده مستقل و منظم از توالت برسد و مشکلات همراه نیز حل گردد.

بر اساس نوع بی اختیاری مدفوع که با یا بدون یبوست می باشد درمان طبی متفاوت است. قبل از شروع درمان باید یک ارزیابی دقیق از نظر مسایل طبی، اجتماعی و روانشناختی انجام پذیرد و نیز باید دوره ای را برای مشاهده و ثبت آلوده سازی او بطور دقیق اختصاص داد و باید به خانواده آموزش کافی در مورد مشکل داده شود تا خانواده با توسل به روشهای تنبیهی نامناسب، وضعیت کودک را بحرانی نکنند. حتماً; باید از تشویق صحیح و مناسب برای زمانهایی که کودک مدفوع خود را کنترل داشته و آن را درمحل مناسبی دفع کرده است، استفاده شود. علاوه بر موارد فوق توجه به نکات زیر در کنترل مدفوع این کودکان مهّ;م است.

▪ بطـور مرتب و منظم، 20 دقیقه پس از صرف هر وعده غذا، کودک به مدت 10 دقیقه روی دستشویـی بنشیند تا حرکات رود ه ای او افزایش یا بــد .

▪ از تشویق، پاداش و جایزه های ویژه برای دفع مناسب مدفوع کودک استفاده کنیم .

▪ از پیامدهای تنبیهی مناسب استفاده کنیم و به روشهای نامناسبی چون تنبیه فیزیکی، سرزنــش، تحقیر، شماتت و مقایسه کودک با دیگران متوسل نشویم.

● آینده این کودکان چگونه است ؟

اوج بهبودی برای پسران در سن 6 سالگی و برای دختران در سن 8 سالگی می باشد از این سنین به بعد کاهش تدریجی بیماری وجود دارد تا سن 16 سالگی که بیماری در هر دوجنس بطور کامل ناپدید می شود .