قواعد پنج گانه ی موفقیت در کنکور

در این مقاله سعی می کنیم اصول و قواعد اساسی موفقیت در کنکور را مورد بررسی قرار دهیم. این قواعد عبارتند از:

▪ احساس خلأ

▪ تعیین هدف

▪ برنامه ریزی و مشاوره ی صحیح و اصولی

▪ مطالعه ی صحیح و اصولی

▪ بهداشت روان

▪ اینک به شرح مختصر هریک از این قواعد پنج گانه می پردازیم:

1) احساس خلأ

اصولا" شکل گیری هر انگیزه ای برای حرکت ناشی از احساس کمبود و خلأ می باشد. انسان تا احساس گرسنگی نکند به سوی غذا نمی رود و تا احساس فقر نکند به سوی غنا گام بر نمی دارد. اثبات این مسیله آسان است. ما برای حرکت به سوی مقصد احتیاج به انگیزه داریم و برای طی کامل مسیر نیز این انگیزه باید لحظه به لحظه تجدید و تقویت شود. تا وقتی که انسان در خود احساس خلأ و کمبودی نکند انگیزه ای برای حرکت ایجاد نمی شود. پس از شروع به حرکت نیز دوام و استمرار آن منوط است به بقاء این احساس. لذا هر لحظه که انسان متوجه شود که کمبود برطرف شده است یا این طور تصور کند، بدیهی است که از حرکت باز می ماند.

تحصیل علم نیز به همین ترتیب است. انسان تا احساس جهل (خلأ علم) نکند به سوی کسب دانش گام بر نمی دارد و برای استمرار این حرکت نیز باید فقدان علم همواره مدنظر باشد. بی شک از بین رفتن این احساس، انگیزه ی جوینده ی علم را زایل می کند و او را از حرکت باز می دارد.

2) تعیین هدف

گام بعدی در دست یابی به یک مقصود شناخت دقیق و کامل ِ آن است. زیرا پس از آن که انسان کمبود و خلأ چیزی را در خود احساس کند برای رفع آن تلاش می کند. اما تنها این کافی نیست بلکه او نیازمند دورنمایی است که تا انتها او را در یک مسیر به حرکت وادارد و از انحراف او به اطراف جلوگیری کند و آن چیزی جز تعیین هدف و شناخت کامل و دقیق آن نیست. در تعیین هدف نکات زیر باید مورد توجه واقع شود:

پس از آن که انسان کمبود و خلأ چیزی را در خود احساس کند برای رفع آن تلاش می کند. اما تنها این کافی نیست بلکه او نیازمند دورنمایی است که تا انتها او را در یک مسیر به حرکت وادارد و از انحراف او به اطراف جلوگیری کند و آن چیزی جز تعیین هدف و شناخت کامل و دقیق آن نیست.

الف) هدف باید متعالی و ارزشمند باشد. بدون شک اهدافی بی ارزش و پوچ مانند فرار از سربازی و چشم هم چشمی نمی تواند دورنمای مناسبی برای حرکت باشد.

ب) هدف باید واضح و مشخص باشد و داوطلب کاملا" به آن آگاهی و اعتقاد داشته باشد. بسیاری از داوطلبان شرکت کننده در کنکور از اهداف واقعی خود بی خبرند. وقتی از آن ها پرسیده می شود، هدف شما از مطالعه و تحمل سختی های شرکت در کنکور چیست؟ از علاقه، استعداد، درآمد و امثال این ها صحبت می کنند اما پس از چند لحظه اعتراف می کنند که علاقه ای به رشته ی مد نظر خود ندارند یا برای کسب درآمد نیازی به تحصیل احساس نمی کنند و استعدادی هم در میان نیست. مشخص نبودن هدف یکی از مهم ترین عوامل عدم موفقیت داوطلبان است.

ج) هدف باید ثابت باشد. معمولا" تغییر هدف آثار سو و جبران ناپذیری را بر جای می گذارد. در نظر بگیرید داوطلبی برای قبولی در رشته ی مهندسی عمران شروع به مطالعه می کند و طبق عادت نادرست، وقت خودرا تماما" مصروف یادگیری دروس اختصاصی می کند اما پس از مدتی بنا به دلایلی تصمیم به شرکت در آزمون زبان انگلیسی می گیرد و در مدت کوتاه باقی مانده تا کنکور مجبور است دروس عمومی را که مدت مدیدی از آن ها غافل بوده است مطالعه کند. تأثیر ناخوشایند تغییر هدف در چنین مواردی آشکار است.

د) هدف باید واحد باشد. در نظر داشتن چند هدف آن هم اهدافی که هم سو نیستند (مثلا" انتخاب رشته هایی که در یک زیر گروه نیستند) موجب تحمیل تکالیفی بیش از حد توان بر داوطلب می شود.

3) برنامه ریزی و مشاوره ی صحیح و اصولی

پس از تعیین هدف و شروع به حرکت، نخستین نیازی که احساس می شود یک برنامه ی صحیح و اصولی می باشد. در این مرحله انسان از خود می پرسد: "حال که باید برای تحقق یک هدف حرکت کنم، راه درست کدام است؟" راه درست برای نیل به مقصود همان برنامه ریزی صحیح و اصولی است. رسالت یک برنامه ی خوب آنست که ما را با صرف کم ترین انرژی و زمان به تمامِ اهداف تعیین شده برساند. برنامه ریزی صحیح و اصولی برای داوطلبان کنکور باید دارای شرایط زیر باشد:

بهداشت و آرامش روان بستری مناسب جهت نیل به هدف را فراهم می آورد. علت شکست بسیاری از داوطلبان مستعد و کوشا در کنکور عدم تأمین آرامش و سلامت روان است.

الف) تجزیه ی زمان باقی مانده به واحدهای کوتاه مدت: بدین معنا که مثلا" اگر تا روز آزمون صد روز باقی است این صد روز به دوره هایی کوتاه مدت هم چون دوره های هفت یا ده روزه تقسیم شوند و تکلیف داوطلب در هر دوره مشخص باشد. این تقسیم بندی موجب می شود داوطلب گذران دوره های زمانی را یکی پس از دیگری احساس کند و بتواند تا حدی برنامه ی آینده ی خود را پیش بینی نماید و در پایان هر دوره خود را بیازماید تا از میزان پیشرفت خود مطلع شود.

ب) برنامه ریزی باید مبتنی بر تجربه باشد: بدون تردید برای رسیدن به یک هدف، بهترین و مطمین ترین راه ، حرکت در مسیری است که از آزمون و خطا سر سلامت به درآورده باشد و امتحان خود را پس داده باشد. تجربه ی برنامه های غیراصولی و نیازموده و هم چنین برنامه هایی که از جانب افراد غیر متخصص و غیرکارآزموده طرح ریزی شده است به داوطلبان شرکت در کنکور به هیچ عنوان توصیه نمی شود.

ج) تجویز کلیه ی دروس در کلیه ی واحدهای زمانی: نکته ی بسیار مهمی که هر برنامه ی اصولی باید آن را تأمین کند، قرار دادن کلیه ی دروس در کلیه ی واحدهای زمانی است. مثلا" اگر برنامه تحصیلی شامل هفت مرحله ی ده روزه باشد باید در هر هفت مرحله، داوطلب کلیه ی دروس را مورد مطالعه قرار دهد. غفلت از هر ماده ی درسی و تعویق در مطالعه ی هر درس هر چند کم اهمیت، تبعات سو و جبران ناپذیری را به دنبال دارد.

4) مطالعه ی صحیح و اصولی

یکی از کلید واژه های اساسی در موفقیت تحصیلی و به خصوص موفقیت در کنکور آشنایی داوطلب با تکنیک و اصول مطالعه است. امروزه بر کسی پوشیده نیست که مطالعه برای کنکور یک مقوله ی پیچیده و علمی است و نیازمند آموزش است. با افزایش رقابت در کنکور و علمی و تخصصی شدن سؤالات تنها کسانی می توانند در این مبارزه ی نفس گیر پیروز شوند که با تکنیک ها و روش های مطالعه آشنا باشند. روش صحیح مطالعه روشی است که با صرف کم ترین زمان و انرژی از سویی باعث تسلط کامل دانش آموز بر مطالب کتب درسی شود و از سوی دیگر ثبات معلومات را در ذهن او تضمین نماید.

نکته ی بسیار مهمی که هر برنامه ی اصولی باید آن را تأمین کند، قرار دادن کلیه ی دروس در کلیه ی واحدهای زمانی است.

5) بهداشت روان

تأثیر بهداشت و سلامت روان را بر فرآیند یادگیری، پیشرفت تحصیلی و حفظ و تقویت انگیزه ی داوطلب نمی توان انکار کرد. درواقع بهداشت و آرامش روان بستری مناسب جهت نیل به هدف را فراهم می آورد. علت شکست بسیاری از داوطلبان مستعد و کوشا در کنکور عدم تأمین آرامش و سلامت روان است. آفت های بهداشت روان از این قرار است.

الف) افسردگی: افسردگی نوعی غم و اندوه و کاهش غیر طبیعی سطح شادمانی در انسان است. افسردگی موجب می شود داوطلب انرژی لازم را برای دنبال کردن برنامه ی تحصیلی خود، نداشته باشد و در میانه ی راه سرد و متوقف شود رابطه ی میان افسردگی و هجوم افکار منفی و مشغولیت بیش از حد فکر به این افکار و متعاقبا" از دست دادن قدرت تمرکز و افت کیفیت یادگیری، کاملا" اثبات شده است.

ب) استرس: استرس های روانی اگر بی قاعده و بیش از حد معمول باشند آرامش فرد را به مخاطره انداخته و او را از پیشرفت تحصیلی باز می دارند.

ج) ترس از ناکامی: ترس از ناکامی که داوطلبان از آن به عنوان اضطراب و دلشوره یاد می کنند آفتی است که موفقیت هر داوطلب کنکور را تهدید می نماید. این ترس غیر موجه از آینده تمام وجود داوطلب را تسخیر می کند و بستر مناسب برای رشد و ثبات هر گونه دانش مفید را از بین می برد.