معنا و مفهوم پیوند بدون توجه به معنای تربیت قابل فهم نیست. تربیت، مقوله ای بسیار مهم و چندبعدی است که با عوامل و زمینه های گوناگون ارتباط دارد. بدون شناخت عوامل موثر در تربیت و بدون همسویی آنها با یکدیگر نمی توان به پرورش کودکان و نوجوانان سالم و پویا مبادرت کرد.
بررسی و تحلیل عوامل یاد شده به فرصت و زمان بیشتری محتاج است، اما ارتباط خانه و مدرسه به عنوان یکی از زمینه های تاثیرگذار در شخصیت فرزندان در این نوشتار کوتاه بررسی می شود.
ارتباط خانه و مدرسه به قصد ایجاد هماهنگی در فعالیت های تربیتی این دو نهاد شکل می گیرد و کارایی و تاثیر مثبت آن پویایی و تعادل، به این ارتباط بستگی دارد.
مفهوم پیوند نیز دقیقا با این ارتباط پویا آشکار می گردد. پیوند به ارتباطی گفته می شود که هر یک از طرفین ارتباط، به رشد و اثربخشی یکدیگر کمک کنند. پس هر نوع ارتباط پیوند نیست، بلکه ارتباط اثربخش پیوند نامیده می شود.
انجمن اولیا و مربیان در تحکیم و تقویت این پیوند، نقش موثری می تواند ایفا کند. آگاه سازی خانه و مدرسه نسبت به وظایف خطیرشان در تعلیم و تربیت، آموزش اصول و قواعد ارتباط خانه و مدرسه و رفع موانع ارتباط موثر از جمله اقداماتی است که از سوی انجمن اولیا و مربیان قابل انجام و پیگیری است.
ناگفته نماند که پیوند خانه و مدرسه صرفا از طریق اقدامات فوقانی ضوابط اداری حاصل نمی شود. این مقوله بیش از آنچه بیرونی باشد درونی است یعنی نگرش ها، طرز تفکر و باورها باید با یکدیگر پیوند بخورد.
اگر پیوند به یک تمایل و باور درونی از طرف خانه و مدرسه تبدیل نشود، اقدامات رسمی و بخشنامه ای نمی تواند موثر باشد بنابراین تقویت پیوند یک موضوع اساسی و چندبعدی است که به شرایط مناسب و مساعد بیرون و درون احتیاج دارد. به همین دلیل هم والدین باید برای این مهم بکوشند و هم مربیان و مدیران تلاش نمایند و هم مسوولان انجمن، برنامه های لازم را طراحی و اجرا کنند.
● ابعاد پیوند
پیوند مانند منشوری است که جنبه های گوناگون دارد. بی توجهی یا کم توجهی به بعضی از ابعاد پیوند از تاثیر آن می کاهد و ارتباط خانه و مدرسه را سست می کند. پیوند، یک مقوله انسانی است و هر آنچه در انسان هست در روابط او با دیگران نیز باید جلوه گر شود.
● پیوند اجتماعی
هر یک از دو نهاد خانه و مدرسه یک گروه اجتماعی نیز محسوب می شوند؛ یعنی هر کدام، اعضای معین، روابط و ویژگی های خاص خود را دارد. خانواده ها باید ماهیت مدرسه را بشناسند و مدرسه نیز ماهیت خانواده را بخوبی دریابد. باید توجه داشته باشیم که روابط خانواده عمدتا جنبه عاطفی دارد و روابط مدرسه بیشتر اداری و عقلانی است.
نزدیکی و ارتباط موثر این دو گروه باعث می شود روابط عقلانی و قانونی مدرسه جنبه انسانی و لطیف پیدا کند و روابط سیال و غیررسمی خانواده وضع عقلانی و منضبط داشته باشد.
بنابر این مدیران و مربیان و والدین با تعامل اجتماعی می توانند یک فضای مناسب اجتماعی ایجاد کنند.
● پیوند عاطفی
عواطف در روابط انسان ها و به تبع آن در روابط خانه و مدرسه عامل تاثیرگذاری است. افراد نیاز دارند در مواجهه با دیگران چهره ای گشاده، تکریمی انسانی و رفتاری ملایم احساس کنند.
لذا هر دو طرف باید بکوشند در گفتار و کردار خود، اصول اخلاقی را مراعات کنند و عواطف و اعتماد را بین خود حاکم گردانند.
اگر پیوند عاطفی حاصل نشود، پیوند اجتماعی وضع مطلوب نخواهد داشت.
● پیوند اقتصادی
مدرسه به عنوان یک موسسه آموزشی و پرورشی به توان مالی نیاز دارد، هر چند امور اقتصادی در تعلیم و تربیت، هدف و محور نیست، ولی توان اقتصادی، شرط لازم موفقیت در دستیابی به اهداف تربیتی است.پیوند اقتصادی خانواده و مدرسه از موارد مبهم و مساله دار ارتباط خانه و مدرسه است؛ از طرفی، ضرورت کمک به توان اقتصادی مدرسه را نمی توان انکار کرد و از طرف دیگر، نمی توان والدین را برای کمک مادی مجبور کرد.
موضعگیری مناسب آن است که والدین با آگاهی کامل از برنامه های تربیتی مدرسه و در حد توان خود و با اختیار و آگاهی کامل به مدرسه یاری رسانند.
منصوره رحماندوست مشاور رییس سازمان مرکزی انجمن اولیا و مربیان
روزنامه جام جم