درجات کمی از اضطراب برای پیشبرد زندگی طبیعی است ولی مقدار زیاد آن مانع پیشرفت بوده و حتی توانایی انجام کار را از فرد مضطرب می گیرد. نشانه های جسمانی اضطراب عبارتند از: لرزش، عرق کردن دستها، عرق کردن بدن، افزایش ضربان قلب، کوتاهی تنفس، تنش عضلات، سرخ شدن یا گیج شدن، از دست دادن رشته افکار، ناراحتی گوارشی، صدای لرزان، اضطراب امتحان هم یکی از انواع آن می باشد که برای کاهش آن اولیا، سیستم آموزش و پرورش و خود دانش آموز با هماهنگی یکدیگر می توانند نقش مؤثری داشته باشند.
1) نقش خانواده
- محیط خانواده و جو عاطفی حاکم بر آن باید دور از تنشهای عاطفی ومشاجره باشد.
- سعی شود در ایام امتحانات رفت و آمد و میهمانی های خانوادگی تعطیل یا محدود گردد.
- محیط فیزیکی آرام و بی سر و صدا برای مطالعه دانش آموزان فراهم نمایید.
- به استراحت و خواب دانش آموزان توجه کافی داشته باشید.
- وظایف خانگی محوله به دانش آموزان را حذف یا کاهش دهید.
- در هنگام امتحانات دانش آموزان نیاز به حمایت عاطفی و اطمینان بخش بیشتری دارند.
- ساعات تماشای برنامه های تلویزیون تا حد امکان کاهش یابد.
- از ایجاد ترس و دلهره بی جا در بچه ها خودداری نمایید.
- از توقعات بی جا و فشار بیش از حد برای مطالعه خودداری نمایید.
- در صورتی که فرزندتان از موفقیت در یکی از امتحانات رضایت خاطر نداشت، مورد حمایت قرار گیرد و از سرزنش نمودن او خودداری کنید.
- از حبس کردن دانش آموز در اتاق برای مطالعه کردن خودداری شود و به دانش آموز اجازه استراحت و تفریح لازم نیز داده شود.
- تغذیه دانش آموز مناسب و مقوی باشد.
- انتظارات بالا و بیش از حد توانایی از فرزندان می تواند در ایجاد اضطراب و شدت آن مؤثر باشد پس انتظارت مذکور را تعدیل نمایید.
- کمال گرایی بیش از حد والدین و وسواس شدید خانواده نسبت به نمرات بالا باعث ایجاد اضطراب در فرزندان می شود.
- از مقایسه فرزندان با یکدیگر و با دیگران پرهیز کنید.
- از تأکید بیش از حد بر درس خواندن اجتناب کنید.
2) نقش مدیران در مدرسه
- برنامه امتحانی را چند هفته قبل از شروع امتحانات به دانش آموزان اعلام کنید.
- فاصله بین جلسات امتحان را با توجه به سختی یا آسانی دروس تنظیم نمایید.
- پس از تهیه برنامه امتحانی تا آنجا که ممکن است تغییر جدیدی در برنامه ایجاد نکنید.
- از برگزاری امتحانات با وقت بسیار کم اجتناب نمایید.
- چند دقیقه قبل از شروع امتحان دانش آموزان به محل برگزاری امتحان بروند.
- محل برگزاری امتحان دارای تهویه مناسب، نور کافی، دمای مناسب و صندلی مناسب باشد. در سالن یا نزدیکی آن، آب آشامیدنی در دسترس باشد.
- در حد ممکن از نیمکت ها و یا صندلی های سالم در جلسه امتحان استفاده نمایید.
- محل برگزاری امتحان، عاری از هرگونه عوامل مزاحم از قبیل سر و صدا باشد.
- با دانش آموزان به صورت اطمینان بخش و امیدوارکننده در کلاس و جلسه امتحان برخورد کنید.
- قبل از شروع جلسه فاصله افراد رعایت شده باشد تا در حین برگزاری جلسه نیازی به جابجایی و حرکت نباشد.
- در شروع جلسه آیاتی از کلام الله مجید قرایت شده و چند جمله دعای مناسب بیان گردد.
- بعد ازشروع جلسه امتحان دانش آموزان را جابجا نکنید.
- در جلسه امتحان دبیر مربوط به درس حتماً حضور داشته باشد و با جملات اطمینان بخش دانش آموزان را آرام نمایید.
- مراقبین در حین برگزاری جلسات با یکدیگر صحبت نکنند.
- سعی شود مراقبین بالای سر دانش آموزان زیاد توقف نکنند.
- اگر مراقبین مشاهده کردند که دانش آموز جواب را اشتباه نوشته او را سرزنش نکنند.
- از برخورد شدید با دانش آموزان خاطی اجتناب شود.
- مراقبین با تبسم و بیان مطلبی نشاط انگیز تنش های احتمالی دانش آموزان را کاهش دهند.
- در ابتدای جلسه امتحان راهنمایی و توضیح کافی پیرامون آن آزمون داده شود و در حین جلسه از توضیح اضافی که موجب حواس پرتی آنان می شود اجتناب نمایید.
- سؤالات امتحانی، خوانا و از کیفیت بالا و مناسب برخوردار باشد.
- با دانش آموزان در حین انجام امتحان گفت و گو نشود.
- در صورت نیاز پیش نویس در اختیار دانش آموزان قرار داده شود.
3) نقش معلمین در مدرسه
- جلسه امتحان دادگاه حسابرسی نیست و امتحان انتقام نیست.
- قبل از اتمام کلاسها و شروع امتحانات به دانش آموزان اطمینان بدهید و آنها را از امتحان نترسانید.
- به دانش آموزان بگویید که سؤالات از کتاب درسی آنهاست و آنها فقط با مطالعه کتابهای درسی خود به راحتی می توانند به سؤالات پاسخ دهند.
- قبل از امتحانات اصلی از امتحانات مستمر وخودآزمایی به منظور آشنا کردن دانش آموزان با سؤالات و نحوه امتحان استفاده گردد.
- از ایجاد رقابت ناسالم در میان دانش آموزان اجتناب شود.
- هدف امتحان باید ارزیابی دانسته های دانش آموزان باشد، نه ندانسته های آنان.
- از انتظار و توقع بیش از حد در طرح سؤالات امتحان اجتناب نمایید.
- در طرح سؤال اصول سنجش و اندازه گیری خصوصاً سطح دشواری سؤالات را رعایت نمایید.
- در ارزشیابی میزان یادگیری دانش آموزان نباید فقط نمره امتحان راملاک و معیار قرار داد و از دیگر شیوه های ارزشیابی نیز استفاده کنید و سعی نمایید سؤالات دشوار را در شماره های آخر قرار دهید.
گلزار کنشلو
روزنامه کیهان