بررسی وضع مطلوب و موجود عملکرد یادگیری در نظام آموزش استثنایی ـ بخش 4

● ارزیابی وضع موجود:

▪ نظام مدیریت و برنامه ریزی راهبردی:

الف) ضعفها و تهدیدها

1) غفلت از فراگیری (تلفیق) آموزشی در اساسنامه سازمان آموزش و پرورش استثنایی

2) حذف بخش اجرایی از اختیارات قانونی مصوب مجلس سازمان آموزش و پرورش استثنایی بعد از اجرای طرح تجمیع واحدهای مرتبط با آموزش در سازمان آموزش و پرورش استان ها

3) کم توجهی به مفهوم وسیع تر تامین نیازهای ویژه آموزش و پرورش برای مشکلات شکست تحصیلی در ایران

4) کمبود قانون بالادستی حمایت از معلولان و یا ناقص بودن آن ها؛ همانند نقص در قانون جامع معلولان

ب) قوتها و فرصتها

1) وجود دستگاه مستقل برای سیاست گذاری، برنامه ریزی کلان و نظارت بر آموزش و پرورش ویژه

2) توجه مؤثر بر ارتقای آموزش تلفیقی یا فراگیر با اجرای طرح تجمیع در سازمان آموزش و پرورش استان ها

3) سرمایه گذاری قابلی در توسعه ی کمی آموزش و پرورش استثنایی در ایران با تمهیدات سرمایه ی زیربنایی و بیمه ی درمان و بیمه آتیه دانش آموزان استثنایی

4) توجه مؤثر به آموزش و پرورش قبل از دبستان در گروه های مختلف استثنایی و اعطای نقش تدریجی مداخله به هنگام به آن

5) وجود آمادگی تخصیصی و سرمایه زیربنایی در گسترش برنامه مداخله به هنگام در کشور؛ به گستره ای از تخصص های آموزشی و توان بخشی

▪ نظام منابع انسانی:

الف) ضعفها و تهدیدها

- تداوم نامناسب مرکز تربیت معلم استثنایی با سطح کاردانی

- وجود معلمان حق التدریس و سرباز معلم با دانش و مهارت ناکافی؛

- کمبود نیروهای تخصصی حوزه توان بخشی در مدارس استثنایی

ب) قوتها و فرصتها

- افزایش آمار شاغلین با مدارک علمی لیسانس و بالاتر در مقایسه با آموزش و پرورش عادی

- وجود توان علمی و تخصصی در مدارس استثنایی برای آموزش معلمان مدارس عادی برای ارتقای دانش و مهارت معلمان در تامین نیازهای ویژه

▪ نظام منابع مالی:

الف) ضعفها و تهدیدها

- ناکافی بودن منابع تخصیصی دولتی و درآمدی برای تامین نیازهای ویژه مرتب معلولیت به نحوی که هزینه اضافی به خانواده تحمیل نشود.

- ناکافی بودن تنوع منابع درآمدی؛ علی رغم وجود تنوع منابع در اساسنامه سازمان

ب) قوتها و فرصتها

- وجود منبع مالی ویژه برای دانش آموزان استثنایی با برنامه های ویژه بیمه ی درمان، بیمه ی آتیه

- تنوع منابع پیش بینی شده در قانون تشکیل سازمان آموزش و پرورش استثنایی

▪ نظام برنامه ریزی درسی:

الف) ضعفها و تهدیدها

- کم توجهی به تفاوتهای فردی در برنامه ریزی درسی و عدم انعطاف در تامین نیازهای ویژه تحصیلی هر دانش آموز در ساختار آموزش و پرورش

- نبود جایگاه مناسب برای برنامه ریزی درسی فردی شده در نظام برنامه ریزی درسی در ایران برای تامین نیازهای ویژه دانش آموزان

- نداشتن استقلال مدارس در تامین برنامه درسی در مدارس استثنایی و عادی

ب) قوتها و فرصتها

- تجربه موفق در تالیف کتابهای درسی ویژه برای گروه های مختلف استثنایی، به ویژه در دوره قبل از دبستان

- وجود دانش و مهارت حداقل قابل قبول در شاغلین مدارس ویژه برای تحول علمی و فناوری در نظام برنامه ریزی درسی

▪ نظام تحقیقات:

الف) ضعفها و تهدیدها

- ایجاد فاصله بین سازمان آموزش و پرورش استثنایی و پژوهشکده مربوطه از نظر هماهنگی کامل نیازهای ویژه پژوهش بعد از ادغام پژوهشکده استثنایی در پژوهشگاه

ب) قوتها و فرصتها

- وجود پژوهشکده استثنایی و شورای تحقیقات استان ها، با تجربه ای 12 ساله از تحقیقات ویژه

- ادغام پژوهشکده ی استثنایی در پژوهشگاه و فراهم شدن فرصت مشارکت تحقیقاتی همه بخش های آموزش و پرورش در حوزه کودکان استثنایی و آموزش و پرورش فراگیر

● راهبردها:

1) تشخیص کودک استثنایی و مداخله به هنگام باشد.

2) برای پیشگیری، تشخیص، مداخله و آموزش کودک نیازمند آموزش ویژه بین دستگاه های مختلف، از جمله آموزش و پرورش استثنایی، وزارت بهداشت، بهزیستی و وزارت رفاه (بیمه ها)، هماهنگی کامل برقرار باشد.

3) فاصله میان تشخیص و مداخله پیش از دبستان اهمیت زاید الوصفی درآموزش و توانبخشی کودک استثنایی دارد و لازم است به این دوره طلایی (که دوره مهد کودک وپیش دبستانی را در بر می گیرد) توجه شایسته ای شود.

4) آموزش و پرورش استثنایی لازم است بر اساس فلسفه و رویکرد آموزش فراگیر باشد. این امرمستلزم زمینه سازی فرهنگی و اجتماعی به ویژه در آموزش و پرورش عادی است.

5) سازمان آموزش و پرورش استثنایی در امر پیشگیری نیز مشارکت فعال داشته باشد.

6) معلمانی با مهارت های کافی برای آموزش کودکان استثنایی در نظام آموزش فراگیر تربیت شوند و سطح دانش و مهارت های معلمان فعلی آموزش وپرورش عادی و استثنایی نیز افزایش یابد.

7) بر آموزش زبان به عنوان مهارت اساسی تعلیم و تربیت در نظام آموزش و پرورش استثنایی تاکید شود.

8) انعطاف پذیری آموزشی و مدرسه محوری در نظام استثنایی تقویت شود.

9) برنامه آموزش انفرادی در آموزش و پرورش استثنایی رایج شود.

10) ضریب پوشش آموزش و پرورش استثنایی به حداکثر افزایش یابد و همه طبقات کودکان استثنایی را در برگیرد.

11) والدین در مراحل و فرایندهای مختلف تشخیص، جای دهی،آموزش و توانبخشی کودک استثنایی مشارکت فعال داشته باشند.

12) برای تشخیص، مداخله، آموزش، توانبخشی و حرفه آموزی هیچ هزینه ای بر کودک استثنایی و خانواده وی تحمیل نشود.

13) انگیزه ها و مشوق ها برای جذب معلمان ماهر و کارآزموده به آموزش استثنایی افزایش یابد.

14) نظام ارتقای علمی و آموزشی مناسبی برای معلمان آموزش استثنایی تهیه و تدوین شود.

15) اصل کمترین محدودیت درباره محیط فیزیکی و یادگیری کودکان استثنایی سرلوحه قرارگیرد.

16) از فناوری های نوین در آموزش و پرورش استثنایی استفاده شود.

17) به آموزش های حرفه ای کودکان استثنایی توجه ویژه شود.

18) آموزش های فرهنگی و مذهبی در برنامه ی درسی همه کودکان استثنایی قرار گیرد.

19) نظام پژوهشی مناسبی برای تحقیقات در حیطه آموزش و پرورش استثنایی و چگونگی به کارگیری آن ها تدوین شود.