مسیله ای که مسلم است، تحصیلات دانشگاهی، همانند هر حرفه تخصصی دیگری، مجوز ورود به صنعت مشاوره مدیریت است. رشته تحصیلی یک مشاور از مواردی است که میان پیشکسوتان این حرفه بر سر آن بحث و اختلاف نظر وجود دارد. گروهی اعتقاد دارند که برای ورود آکادمیک به این مسیر شغلی، حتما باید فارغ التحصیل رشته های مدیریت و بویژه مدیریت اجرایی بود تا از پایه با مفاهیم مدیریت و مشاوره آشنا شد. این گروه به آمار بالای جذب فارغ التحصیلان رشته MBA و مدیریت در شرکتهای معتبر مشاوره در آمریکا و اروپا اشاره می کنند و آن را نشانه توجه روزافزون پیشگامان این حرفه به مفاهیم مدیریت می دانند.
گروه دوم معتقدند که تحصیلات در هررشته ای و بویژه رشته های مهندسی و مدیریت می تواند زمینه ساز فعالیت در این حرفه باشد. همان طور که در بخش مربوط به تاریخچه مشاوره مدیریت ذکر شد، بسیاری از پایه گذاران مشاوره مدیریت، مهندسان هوشمندی بودند که با لمس مسایل واقعی کسب و کار و بازار، زیربنای این حرفه را به شکل امروزی بنا نهادند. از نظر این گروه ترکیب مفاهیم مدیریت با مهندسی و تولید به معنای درنظر داشتن دو بعد انسانی و فنی در کنار یکدیگر بوده و خروجی آن کاربردی تر خواهد بود.
با وجود اینکه دارا بودن مدرک کارشناسی، حداقل استاندارد آکادمیک برای فعالیت در این رشته است، ولی همزمان با رشد چشمگیر بازار مشاوره مدیریت در سطح بین المللی، رشته ها و دوره های تخصصی مختلفی به همین منظور طراحی شده است. این دوره ها به دو شکل عمومی و تخصصی قابل تفکیک هستند. منظور از دوره های عمومی، دوره ها یا رشته های تحصیلی هستند که در زمینه مدیریت یا مدیریت اجرایی در سطوح مختلف کارشناسی تا دکترای تخصصی طراحی شده اند و حضور در آنها دانش عمومی مورد نیاز برای حضور در صنعت مشاوره را فراهم می آورد. برخی از مهمترین مدارک این دوره ها به شرح زیر هستند:
1) مدرک حرفه ای "مشاور مدیر تایید شده" (دارای صلاحیت)
2) مدرک حرفه ای "الزامات مشاوره مدیریت" (این مدرک در یک دوره 9-12 ماهه برای مدیران عملیاتی و صف طراحی شده و مفاهیم کاربردی مدیریت را تشریح می کند.)
3) مدرک کارشناسی ارشد در مشاوره کسب و کار (به منظور کسب صلاحیت های مورد نیاز یک مشاور مدیر)
4) مدرک کارشناسی ارشد و دکترا در رشته مدیریت بازرگانی با گرایش های مختلف (به منظور کسب صلاحیت در حوزه های مدیریت کسب و کار)
5) مدرک کارشناسی ارشد مدیریت اداری (به منظور کسب صلاحیت در مباحث مربوط به مدیریت عمومی)
6) مدارک حرفه ای در سطح کارشناسی ارشد مهندسی، دکترای حرفه ای یا MBA که در شرکتهای مشاوره مدیریت حرفه ای مانند بوستون یا مک کینزی طراحی و ارایه می شوند.
دوره های تخصصی در زمینه مشاوره نیز وجود دارند که به صورت مشخص به یک حوزه پرداخته و چارچوب مربوط به آن را تشریح می کنند. با توجه به اینکه مشاوره مدیریت با مشاوره در زمینه های حسابرسی و مالی به اوج رسیده است، تعداد مدارک حرفه ای در این حوزه ها بیشتر است. در سایر حوزه ها نیز دوره های تخصصی متفاوتی وجود دارد که شناخته شده ترین آنها در زمینه مدیریت پروژه و فناوری اطلاعات هستند. برخی از مدارک تخصصی موجود در این زمینه ها در ادامه ذکر شده اند.
1) حسابداری: حسابدار مدیریت رسمی ، انجمن حسابدار رسمی تایید شده، حسابدار رسمی ، حسابدار عمومی تایید شده، حسابدار تایید شده مدیریت، حسابدار هزینه رسمی
2) مدیریت مالی: تحلیل گر رسمی مالی، مدیریت ریسک مالی در سطح بین المللی و در ایران آزمون های اصول مقدماتی بازار سرمایه و تحلیل گری بازار سرمایه که توسط سازمان بورس و اوراق بهادار برگزار می شود.
3) مدیریت پروژه: کارشناسی ارشد مدیریت پروژه، مدرک مدیریت پروژه حرفه ای
4) فناوری اطلاعات: در این حوزه دو مدرک حرفه ای شاخص وجود دارد. مدرک COBIT که برای مدیران، ممیزان و کاربران فناوری اطلاعات مجموعه ای از رویه ها، شاخص ها و ابزارهای مورد تایید را برای بکارگیری بهینه از فناوری اطلاعات در سازمان و توسعه حاکمیت و کنترل فناوری اطلاعات را فراهم می سازد و مدرک ITIL که مجموعه ای از مفاهیم و تکنیک ها برای مدیریت زیرساختهای فناوری اطلاعات است.
مدرک برخی از دوره های فوق بدون شرکت در دوره آموزشی، تنها از طریق شرکت در آزمون طراحی شده توسط موسسه مربوط و موفقیت در آن قابل کسب است. البته تعدادی از موسسات معتبر اقدام به برگزاری دوره های آمادگی برای شرکت در برخی از این آزمونها نموده اند. به طور مثال دوره های آمادگی برای شرکت در آزمون های COBIT و PMPدر سازمان مدیریت صنعتی برگزار می شود. در تعداد دیگری از مدارک با توجه به اینکه مربوط به تحصیلات آکادمیک بوده یا در سطح آن هستند، حضور مستمر و فعال در کلاس ها الزامی است. برای مثال دوره های مربوط به کارشناسی ارشد و دکترا (درگرایش های مختلف مدیریت) و MBA از این موارد هستند.
قطعا کسب هر یک از مدارک فوق جهت توسعه قابلیتهای یک مشاور مدیر مفید و مناسب هستند، اما چیزی که نباید آن را فراموش کرد این است که مشاوره کاربردی تنها از طریق شرکت در دوره به دست نمی آید و تجربه عملی و حضور در سایت کارفرماهای مختلف با نیازها و شرایط متفاوت، در کنار مدارک حرفه ای منجر به حرفه ای بودن در این حوزه می شود.
پانوشتها 1 Certified Management Consultant CMC 2 Certificate in Management Consulting Essentials IMC Diploma in Management Consultancy IMC UK 3 Master of Science in Business Consulting BCM Hochschule Furtwangen University Germany 4 Master of Science in Management Europe MSc in Management Master of Business Administration MBA USA Canada Doctor of Management Ph D Doctor of Business Administration USA Canada DBA Master of Science in Management Consultancy MSc UK 5 Master of Public Administration MPA USA Canada Doctor of Public Administration 6 Chartered Institute of Management Accountants CIMA 7 Association of Chartered Certified Accountants ACCA 8 Chartered Accountant CA 9 Certified Public Accountant CPA 10 Certified Management Accountant CMA 11 Chartered Cost Accountant CCA 12 Chartered Financial Analyst CFA 13 Financial Risk Manager FRM 14 Master of Project Management MPM USA Canada 15 Project Management Professional PMP 16 Control Objectives for Information and related Technology COBIT 17 Information Technology Infrastructure Library ITIL
ماهنامه تدبیر www imi ir