نگرانی از مدرسه

در مدرسه کودکان در وضعیتی احساسی قرار می گیرند که باید حمایت شوند. زیرا آنها برای آنچه که به دست خواهند آورد در محیط مدرسه حاضر می شوند، نه برای رسیدن به آنچه که دلشان می خواهد، و همه اینها سبب بروز نگرانی و اضطراب خواهند شد.

● نگرانی و اضطراب

وجود نگرانی و استرس به تنهایی بد نیست. پروفسور برایانت روانشناس کودک اظهار می دارد که ما بدون استرس واقعاً زنده نیستیم . در واقع از طریق درگیری ها و مشغولیت هاست که چیزهای تازه ای می آموزیم و مغز ما فعال می ماند. به همین دلیل ، در همه فرضیه های یادگیری ، استرس وجود دارد.

ولی زمانی که استرس تداخل معنی داری با روند تکاملی فرد ایجاد کند، مشکل آفرین است. گاهی اوقات ، کودکانی که با استرس بیش از حد رو به رو می شوند ، از تحرک و فعالیت باز می مانند.

در این جا مرز بسیار باریکی برای عبور والدین وجود دارد. از یک سو ، کودک به راهنمایی ها و محدودیت هایی متناسب با سن خود نیاز دارد و از سوی دیگر بیشتر والدین از این که روند یادگیری با سرعت مناسب و در جهت مطلوب ادامه یابد، جلوگیری می کنند و با اعمال زور و فشار بر کودکان آنها را وادار به درس خواندن می کنند، در حالی که آنچه اهمیت دارد ، ایجاد انگیزه و اشتیاق درونی کودک برای درس خواندن است. زمانی که کودک حرف الف را به زبان می آورد به جای این که به او بدهید ، به او بگویید که چقدر به او افتخار می کنید . اگر کودکان فقط به دلیل پاداش های پدر و مادر درس بخوانند و کار کنند ، آموزش آنها کار ارزشمندی نخواهد بود. از سوی دیگر پیروی از این روش سبب می شود تا آنها مردم را به خاطر منافع مادی ، دوست بدارند. چنین کودکانی در سنین بزرگسالی از جمله افرادی هستند که همیشه از شغلشان شکایت می کنند و وبال کردن سایرین خواهند بود ...

موضوع با اهمیت دیگر این است که والدین استانداردهای بالایی را از کودکان خود نخواهند. ما والدین و حتی اولیاء مدرسه باید به خود خاطر نشان کنیم که به خاطر ممتاز بودن و برتری کار نمی کنیم. اگر کودکی توان تحمل استرس را ندارد، لازم است که خانواده ی او از کمک متخصصین کودک ( روانشناس و پزشک متخصص کودکان ) کمک بگیرند. ولی بهترین راه حل ، پیشگیری از بروز استرس و نگرانی در کودکان است.

● چگونه از بروز استرس و نگرانی ناشی از شروع درس و بازگشایی مدارس جلوگیری کنیم؟

▪ وقت بیشتری را با کودک خود سپری کنید.

▪ محیط خانه را برای کودک ثابت و منظم کنید.

▪ قوانینی را برای منزل وضع کنید و با یکدیگر قرار بگذارید که آنها را اجرا کنید.

▪ عواقب و پیامدهای ناشی از نقض قوانین را بیان کنید.

▪ سعی کنید که با کودکان خود ارتباط نزدیکی برقرار کنید ، فقط به سخن گفتن با آنها ، اکتفا نکنید . اگرکودک رفتار ناپسندی دارد ( که معمولاً این طوراست) به جای سرزنشهای پی در پی ، علت رفتار او را بفهمید و او را درک کنید .

▪ به سخنان فرزند خود خوب گوش کنید . از نیازهای او باخبر شده ، او را بفهمید. در نظر داشته باشید که مدرسه رفتن یک روند دراز مدت است. یک موفقیت یا حتی شکست ناگهانی نمی تواند زندگی کودک را رقم بزند.

ی عشق و محبت دایمی خود را ابراز کرده ، همیشه آنها را مورد حمایت خود قرار دهید و در کنار آنها حضور داشته باشید .

قوانین ، کمک زیادی به کاهش استرس می کنند . لازم است که برای هر گروه سنی قوانینی را وضع کنیم. قوانینی برای زمان خوابیدن ، وقت بیدار شدن ، به حمام رفتن و ... به این ترتیب کودکان می آموزند که به تدریج منظم و مرتب بار بیایند. ( پرورش یابند). زمانی که یک برنامه هفتگی را طراحی می کنید ، از همه ی اعضای خانواده نظر بخواهید . وظایف هر یک را بیان کنید و به فواید پیروی از قوانین اشاره نمایید.

ارتباط با کودکان ، وسیله ای است که به آنها کمک می کند از اشتباه های خود درس بگیرند. به کودکان فرصت بدهید تا بفهمند که شما می خواهید به آنها کمک کنید که مشکلاتشان را حل کنند. مشکلاتی که به سوء رفتار منجر خواهند شد. زمانی که کودکان فقط انتظار تنبیه دارند، هرگز مسایل خود را با شما در میان نمی گذارند. همیشه تعادلی بین محدودیت و روابط باز با کودکان و تنبیه و سرزنش آنها وجود دارد. کودکان نمی خواهند که سوء رفتار داشته باشند ، بلکه چون هنوز نمی دانند که با وجود فشار همسالان چگونه روابط و دوستی های خود را با والدین حفظ کنند، رفتارهای ناپسندی نشان می دهند.

فشار روانی در گروههای مختلف سنی ، معنای متفاوتی دارد.

▪ در گروه کودکان دبستانی

کودکان دبستانی به طور کامل درباره مفهوم خویشتن داری ، چیزی نمی دانند ، آنها در حال پرورش دادن مهارت های اجتماعی خود هستند. آنها می آموزند که چگونه دوست بیابند، خشونت خود را کنترل کنند، و هیجانات و خواسته های خود را نیز مهار سازند. اگر والدین و معلمان نتوانند این نقاط عطف را پرورش دهند، کودکان دچار استرس و نگرانی خواهند شد.

علایم وجود فشار روانی در کودکان دبستانی عبارت اند از :

- ترس و کابوس های شبانه

چیزی برای ترسیدن وجود ندارد ، اما کودکان بسیار می ترسند. از جمله شکایت های رایج این کودکان ، درد معده و سردرد است که نگرانی آنها را نشان می دهد.

والدین باید بتوانند دردهای جسمی را از دردها و نشانه های روحی متمایز کنند. کودک در حالی که همه چیز می خواهد ، میل به چیزی ندارد ، شاید این شیوه تنها راه کودکان برای تطبیق ، پیدا کردن و سازگار شدن با فشار روانی است.

- دروغ گویی و منفی بافی

یکی دیگر از راه های سازگاری با استرس ، دروغگویی است. اغلب والدین دروغ را نمی پذیرند و به احساسات کودک پاسخ نمی دهند. در حالی که آنها باید در پی شناخت منشاء دروغگویی برآیند.

- خجالت ، انزوا طلبی و رفتارهای مأیوسانه

به خاطر داشته باشید که هیچ کودکی مانند کودک دیگر از یک الگوی رشد مشترک استفاده نمی کند. خلق و خوی کودک خود را بشناسید. برخی از کودکان برای پذیرفتن چیزهای تازه نیاز به فرصت بیشتری دارند. علت عصبانیت کودک خود را بشناسید، سعی نکنید او را نگران تر کنید. به او فرصت بدهید تا یک سری راههای خروجی را پیدا کند. به طور مثال بعضی از کودکان نیاز دارند که پس از اتمام مدرسه ، به فعالیت و تحرک بپردازند. می توانید پس از صرف شام ، با کودک خود به دوچرخه سواری بروید و ... پس از اتمام شدن درس از کودک خود سؤال های واضح و روشنی بپرسید. از کودک نپرسید: امروز چه کار کردی؟ از کودک خود بپرسید: نهار خوردی ؟ خوب بود؟ چه قصه ای شنیدی ؟ با کدام دوست خود بازی کردی ؟ وسایل بازی مدرسه کجاست؟ و.....

▪ در گروه بچه های مقطع راهنمایی تحصیلی :

در این دوره ، کودکان در گذرگاهی قدم می گذارند که به سوی بزرگسالی ختم خواهد شد . به همین دلیل ، سخت ترین دوره زندگی آنهاست. آنها با تغییرات بسیار زیادی رو به رو خواهند شد که ممکن است در برخورد با آنها احساس یأس و ناامیدی کنند.

با انتقال به یک مدرسه دیگر و رفتن به دوره تحصیلی راهنمایی ، کودک با محیطی رو به رو می شود که جنب و جوش همسالان کاملاً تغییر می کند. لازم است که برای هر نوجوان زمانی را در نظر بگیریم که حرف بزند. وقتی که بچه ها از مدرسه به خانه می آیند، تحت فشار و استرس بوده اند ، باید با آنها سخن بگوییم و آرامشان کنید. زمانی را برای گوش دادن به حرف های آنها اختصاص دهید و فرصتی را نیز در اختیارشان بگذارید تا سخن بگویند. اگر چه دشوار به نظر می رسد، اما به آنها نشان دهید که شنونده ی دردلهای آنها هستید و آنها می توانند در خانه احساس امنیت کنند. با رفتار خود به آنها اطمینان دهید که وقتی به خانه می آیند، با والدینی رو به رو نخواهند شد که اندوه آنها را زیاد می کنند یا آنها را غمگین می سازند.

تا این جا همه ی توصیه ها ، ساده به نظر می رسیدند ؛ اما به خاطر داشته باشید که هنوز وضع مقررات ، اهمیت خاص خود را دارد. کلید موفقیت والدین در این دوره ، بردباری و پشتکار است. لازمست که نوجوان را وادار به حرف زدن کنید. او فقط دوست دارد که با دوستانش حرف بزند. فرصتی برای گفت و گو کردن با او بیابید. با یکدیگر به مراکز خرید بروید و در طی مسیر با او سخن بگویید. گاهی اوقات می توانید موقع خواب ، یک بالش در کنار او بگذارید و آهسته شنونده سخنان او باشید.... به او نشان دهید که چقدر راحت می توانید با یکدیگر گفت و گو کنید. البته ممکن است موضوع مورد بحث ، شما را متعجب سازد، ولی آنچه اهمیت دارد این است که این موضوع ها در ذهن او سنگینی می کند، بیش از آنچه که ما ( والدین ) فکر می کنیم. پس روشی در پیش بگیرید که حمایت و محبت را در کنار یکدیگر ارایه نمایید.

▪ در گروه دبیرستانی ها

مهمترین و اصلی ترین مشکل در دوره دبیرستان این است که والدین مصمم هستند که فرزندانشان در دانشگاه ها یا مدارس عالی معتبر ، پذیرفته شوند. در این دوره تنها کسب نمره خوب کافی نیست بلکه از نوجوانان انتظار می رود که در کلاس های خصوصی و فوق برنامه نیز شرکت جویند. در این گروه نیز مانند کوچکترها ، استرس و نگرانی به صورت رفتارهای متضاد و کسب نمره های پایین بروز خواهد کرد. اختلال در غذا خوردن و حتی گرایش به سوی مواد مخدر نیز دیده می شود.

در این صورت آنها همیشه به دنبال جاهای خلوت می گردند و در فعالیت های عجیب و غریب می پردازند مثل ، استفاده بیش از حد از وسایل ارتباطی مثل اینترنت و گفت و گوهای شبکه ای ( Chat ) ، همه ی این رفتارهای متضاد می تواند نشان دهنده ی یک مشکل بزرگ باشد.

● راه حل کلی

ما باید بتوانیم فرزندان خود را طوری پرورش دهیم که بتوانند تصمیم های مطمین و درست بگیرند. نوجوانان به راحتی ریسک ( خطر ) می کنند . پس همیشه بر رفت و آمدهای آنها نظارت داشته باشید البته نه به صورت مزاحمت و درگیری با آنها . به آنها نشان دهید که بزرگسالان هم نیاز به نظارت دارند. شما به آنها بگویید که کجا می روید، کی برمی گردید ، با چه کسی قرار است ملاقات کنید و ... تا با اعتماد بیشتر ، ارتباط عمیق تری بین شما و فرزندانتان آید.