مشارکت فقط پول دادن به مدرسه نیست

انجمن اولیا و مربیان و تشکیل نهادهایی با این عنوان در بطن نظام آموزشی، همواره تداعی کننده دریافت کمک مالی از پدران و مادران دانش آموزان برای حل مشکلات آموزشی، خدماتی و مدیریتی مدارس بوده است.

با نگاهی به تاریخچه تعلیم و تربیت، درمی یابیم همواره تشکیل شوراها و یا تشکلهایی با هدف سهولت بخشی به امر آموزش و پرورش و سامان دادن جهت آموزش در حوزه فعالیت و قلمرو مدارس از دیرباز مرسوم بوده اما هم اکنون به دلیل ناکافی بودن سرانه های دانش آموزی و کم توجهی دولت به اصل آموزش و پرورش رایگان، اکثر قریب به اتفاق مدارس، انجمنهای اولیا و مربیان را با هدف ترغیب اولیای دانش آموزان به پرداخت کمکهای نقدی تشکیل می دهند و با این داعیه که هرگونه پرداخت وجه از دانش آموزان را انجمن تأیید و تصویب کرده، سعی دارند با این کار خلاء عدم حمایتهای مالی، قانونی و رسمی وزارت آموزش و پرورش از مدارس را پر کنند.

اما واقعیت امر حکایت از این دارد که اگر مدیران مدارس و اولیای دانش آموزان، مدرسه را در واقع خانه دوم فرزندشان بدانند و برای رفع مشکلات آن مسؤولانه اقدام کنند با توجه به تخصص و توانمندیهای زیادی که در میان پدران و مادران این خانه دوم وجود دارد، بسیاری از مشکلات آموزشی، خدماتی، فنی و تخصصی مورد نیاز مدارس از میان خواهد رفت و مشکلات مالی این مدارس در این فرآیند نمود چندانی نخواهد داشت.

همه ساله وزارت آموزش و پرورش با اطلاعیه های مکرر از والدین می خواهد که هیچ مبلغی را به عنوان شهریه به مدارس پرداخت نکنند، اما مدیران مدارس با تأیید مسؤولان ادرات و مناطق ادارات تابعه فرمهای ویژه ای را برای ارایه به اولیا و دریافت کمک نقدی از آنان حتی قبل از ثبت نام فرزندانشان تهیه و به رسالت خطیر جذب مشارکتهای مردمی خودشان اقدام می نمایند.

در این رابطه گفتگویی را با محمد لقایی، مدیرکل مشارکتهای سازمان مرکزی انجمن اولیا و مربیان کشور انجام داده ایم که از نظر می گذرد؛

▪ جناب آقای لقایی! آیا مدارس، انجمنهای اولیا و مربیان را فقط برای دریافت پول از پدران و مادران دانش آموزان تشکیل می دهند؟

ـ انجمنهای اولیا و مربیان فقط برای دریافت کمک مالی تشکیل نمی شود، بلکه این انجمن با توجه به اهداف آرمانی ویژه ای که برایش در نظر گرفته شده، می تواند بهترین کمکهای فنی، تخصصی، آموزشی، فرهنگی و خدماتی را از اولیا دریافت و این کمکها را به گونه ای در مدارس نهادینه کنند که چیزی به نام کمک مالی اصولاً مطرح نباشد.

▪ اما هم اکنون اینگونه نیست و اکثر صاحبنظران نظام آموزشی معتقدند دریافت کمکهای مالی و صحه گذاشتن به این فرآیند، پررنگ ترین فعالیت انجمنهای اولیا و مربیان است.

ـ متأسفانه هم اکنون دیدگاهی که در برخی از مدیران مدارس وجود دارد، این است که اولیا باید کمک مالی را بیشتر ارایه کنند و در فرآیند تعلیم و تربیت کمتر سهیم شوند، ولی ما بر عکس این فکر می کنیم و در حال حاضر برای رفع دیدگاه اینگونه مدیران تلاشهای خوبی هم در وزارت آموزش و پرورش با محوریت انجمن اولیا و مربیان آغاز شده است.

▪ در این رابطه چه برنامه هایی را در نظر دارید؟

ـ اینکه خانواده ها صاحبان تخصصها و توانمندیهای متعدد در جامعه هستند یک واقعیت انکارناپذیر است وباید این افراد را در مدیریت مدارس و حل مشکلات آموزش و مهارتهای زندگی دانش آموزان سهیم نمود و به صورت مستقیم در فعالیتهای تربیتی، آموزشی، فوق برنامه، اردوها و بازدیدهای علمی و تخصصی استفاده کند و حتی از امکانات خدماتی خانواده ها برای حل مشکلات مدارس بهره گیری نمایند.

▪ آیا تاکنون مدارس خاصی در سطح کشور توانسته اند به این هدف در بهره برداری بهینه از امکانات و توانمندیهای والدین برای حل مشکلات نظام آموزشی (منهای دریافت کمک مالی) دست یابند؟

ـ بله با توجه به جلسات متعددی که با مدیران ادارت و مدارس سراسر کشور گذاشته شده و ابلاغ بخشنامه های توجیهی از سوی وزارت آموزش و پرورش به آموزشگاهها، بحث بهره گیری از توانمندیهای والدین در اداره کردن و حل مشکلات مدارس نهادینه شده و دست کم اطلاع رسانی کافی در این زمینه صورت گرفته، اما هنوز باید تلاشهای بیشتری انجام شود.

البته برخی از مدارس در سطحهای مختلف تحصیلی توانسته اند ضمن توزیع بروشورهای ویژه با بررسی و ارزیابی تواناییهای اولیا در حوزه های مختلف، به شکل شایسته و خوبی از این ظرفیت و قابلیتها آگاهی یافته و از مشارکتهای آنان استفاده می کنند.

▪ هم اکنون در سال نوآوری و شکوفایی قرار داریم و با توجه به ویژگیهای این مقطع از تاریخ کشورمان، بیش از هر زمان دیگر نیاز به روزآمد سازی علوم و مهارتها در حوزه های مختلف نظام آموزشی احساس می شود، آیا در بحث جذب مشارکتها و اثربخشی تلاشهای اولیا و مربیان نیز برنامه ریزی خاصی انجام شده است؟

ـ در آخرین همایش ویژه ای که در این رابطه از سوی وزارت آموزش و پرورش در هفته گذشته برگزار شده است، کمیته ای برای بازبینی اهداف و روزآمد سازی فعالیتها تشکیل شده و علاوه بر آن با عنایت به فرمایش مقام معظم رهبری در نامگذاری سال جاری به عنوان سال نوآوری و شکوفایی، خلاقیتها و نوآوریهای انجمنهای اولیا و مربیان موفق را مورد بررسی قرار داده و طرحهای قابل تعمیم به دیگر استانها و انجمنهای اولیا و مربیان را انتخاب و پس از مستندسازی به مدارس سراسر کشور برای پیاده سازی ابلاغ خواهیم کرد.

▪ در مورد میزان کمکهای اولیای دانش آموزان به مدارس نیز به صورت آماری و مختصر توضیح دهید.

ـ در سال تحصیلی 86-85 تنها بیش از 30 میلیارد تومان مشارکت مالی اولیا را جذب کردیم که در واقع بخشی از مشارکت خانواده ها محسوب می شود و چندین برابر این مبلغ در بحث کمکهای فنی و تخصصی و خدماتی مدارس کمکهای اولیا را جذب و از آنها بهره برداری نموده اند.

▪ چه تعداد آموزشگاه در کشور وجود دارد که انجمن اولیا و مربیان در فرآیند اداره آنها نقش دارند، اصولاً آیا همه مدارس و آموزشگاهها اعم از دولتی و غیرانتفاعی یا هیأت امنایی و یا مجتمعهای آموزشگاهی دارای انجمن اولیا و مربیان هستند؟

ـ هم اکنون 140 هزار مدرسه در کشور وجود دارد که برخی از آنها به شکل مجتمعهای آموزشی و برخی به صورت تفکیکی در سه مقطع مختلف، دانش آموزان را تربیت می کنند و با توجه به اینکه براساس آیین نامه اجرایی انجمن مجتمعهای آموزشی می توانند یک انجمن تشکیل بدهند و با این محاسبه 107 هزار مدرسه دارای انجمن اولیا و مربیان هستند که بیش از یک میلیون عضو دارند.

▪ فرآیند عضوگیری این انجمنها با توجه به انتخابات محلی مدارس و رأی مستقیم اولیا را توضیح دهید.

ـ در هر انجمنی نیمی از اعضا، نمایندگان اولیا و نیمی دیگر از کادر اداری مانند مدیر، معاون و نماینده معلمان، مشاور و مربی پرورشی عضویت دارند که به ازای هر 100 نفر دانش آموز یک عضو و نماینده از اولیا باید در انجمن عضویت داشته باشد و این اعضا تا 9 نفر به تناسب جمعیت دانش آموز هر مدرسه قابل افزایش خواهد بود.

▪ جناب آقای لقایی! تشکیل جلسات انجمنهای اولیا و مربیان بیشتر حالت فرمایشی و غیر کاربردی دارد، آیا این را قبول دارید و اصولاً آیین نامه وزارت آموزش و پرورش در این زمینه چه ساز و کاری را در نظر گرفته است؟

ـ جلسات و نشستهای انجمن اولیا و مربیان براساس آیین نامه هر ماه یک جلسه رسمی با حضور اکثریت اعضاست که با توجه به مقتضیات آموزشگاه و مشکلات قابل طرح و بررسی، جلسات هر دو هفته یک بار هم می تواند تشکیل شود.

البته فرمایشی بودن و یا کارآمد بودن جلسات بستگی به مدیریت مدارس و همکاری اولیا با انجمن دارد که هم اکنون با توجه به تلاشهای انجام شده در زمینه بهره مندی مدارس از امکانات و تواناییهای اولیا روند رو به بهبود را طی می کند که در سال جاری شاهد آن خواهیم بود.

▪ درباره تلاشهای مورد نظرتان در این حوزه و کاربردی شدن استفاده از امکانات فنی، تخصصی اولیا به صورت شفافتر توضیح دهید.

ـ نگاه وزارت آموزش و پرورش به رویکرد خانواده ها و مردم به آموزش و پرورش بهتر است فنی و تخصصی باشد تا مادی، و سازمان مرکزی با همکاری دفتر جذب مشارکتهای اولیا در وزارت آموزش و پرورش سه طرح مهم را به جریان انداخته اند که شورای عالی آموزش و پرورش هم از آنها حمایت کرده است و براساس این طرحها در همه ادارات کل و مناطق آموزش و پرورش شورای انجمن اولیا و مربیان تشکیل شود و برای کاربردی کردن مشارکت اولیا، در اداره مدارس فعالیت کنند.

▪ ترکیب و چیدمان اعضای این شوراها چگونه است و اصولاً چه برنامه های مشخصی برای فعالیت این شوراها تدوین و ابلاغ شده است؟

ـ شورای انجمن اولیا و مربیان در همه ادارات استانی، شهرستانی و بخشها مستقر می شوند که هر شورا 16 عضو دارند و نیمی از آنها اداری و نیمی دیگر از مردم و افراد صاحب نظر در نظام آموزشی تشکیل می شود و با این کار خانواده ها در فرآیند تعلیم و تربیت سهیم خواهند شد و نقش و جایگاه آنان در اداره مدرسه و حل مشکلات پررنگ خواهد شد.

همچنین جشنواره تجارب و نوآوریهای انجمنهای اولیا و مربیان هم برای تقدیر از افراد و انجمنهای برتر برگزار و سعی در تعمیم کارها و طرحهای برتر به دیگران از جمله فعالیتهای وزارت آموزش و پرورش در دوره جدید فعالیت خواهد بود. همچنین طرح شناسایی، دسته بندی و ساماندهی تواناییها و تخصصهای اولیای دانش آموزان و ایجاد ساز و کار برای استفاده از این توانمندیها ادامه این فرآیند است که مرحله عملیاتی آن در سال جاری کلید خورده است.

▪ از همکاری و اختصاص وقتتان به صفحه مدرسه و گروه جامعه سپاسگزاریم.

ـ من هم از روزنامه قدس و تلاش ویژه اش برای انعکاس مشکلات حوزه تعلیم و تربیت کمال تشکر را دارم.