مدرسه خانه دوم کودک شماست، درست انتخاب کنید!

هر چه بچه ها بزرگ تر می شوند دامنه ارتباطات آنها نیز وسیع تر می شود، کم کم دوست پیدا می کنند، به مهد کودک می روند تا این که بالاخره در آغاز 7 سالگی پا به مدرسه می گذارند. مدرسه خانه دوم بچه هاست، این جمله در عین تکراری بودن بسیار درست مفهوم و اهمیت مدرسه را بیان می کند.

بچه ها از 7 سالگی به بعد ساعات زیادی را در مدرسه می گذرانند و در واقع در محیطی دیگر شروع به رشد می کنند. مدرسه جایی است برای آموختن، اما به آن معنی نیست که با مدرسه رفتن فرزند شما تنها مطالب آموزنده و درست را می آموزد. امروزه بیشتر بچه ها به مدرسه می روند، اما تمام آنها انسان های موفقی نمی شوند. درست است که غیر از مدرسه بسیاری از گزینه های دیگر در موفقیت انسان دخیل است. اما ما می خواهیم بر اهمیت مدرسه تاکید بیشتری داشته باشیم، چرا که مدرسه اولین جایی است که فرزند شما از خانه به آنجا می رود و تجربیات جدید کسب می کند، پس همان طور که خانه و خانواده در تربیت انسان ها اولویت دارند مدرسه نیز دومین مورد تاثیرگذار بر انسان های امروزی است.

امروزه در سطح بیشتر شهرها، مدارس گوناگون با امکانات متنوعی وجود دارند که هر کدام به گونه ای برای خود تبلیغات می کنند و در این میان والدین سرگردانی هستند که میان این مدارس و تبلیغات آنها سر در گم اند و نمی دانند فرزندشان را باید به کدام مدرسه بفرستند. ما می خواهیم به این سرگردانی سامانی بدهیم و نکاتی را در انتخاب مدرسه مناسب برای فرزندتان گوشزد کنیم. در همین ارتباط به سراغ دکتر اصغر فروع الدین عدل روان شناس بالینی و عضو هیات علمی دانشگاه رفتیم تا نظرات کارشناسی را نیز درباره انتخاب مدرس برای بچه ها بدانیم.

● مدارس خاص، دانش آموزان خاص

حتما نام مدارس دو زبانه، مدارس مخصوص بچه های تیزهوش یا مدارسی که اسم و رسم دارند و قبولی شان در کنکور و المپیاد و غیره تضمینی است، به گوشتان خورده است. تمام پدر و مادرها از این که فرزندشان تیزهوش باشد لذت می برند یا از این که دو زبان همزمان یاد بگیرد خوشحال می شوند. در این واقعیات شکی نیست، اما بعضی والدین می خواهند فرزندانشان را به هر قیمتی وارد مدارس خاص یا اسم و رسم دار کنند، در حالی که برای فرزندشان خیلی مهم نیست و گاهی استعدادش در آن حد نیست و با رفتن به آن مدرسه تنها ضربه می خورد و اعتماد به نفسش کم می شود. در واقع والدین برای رفتن به آن مدرسه مشتاق تر از فرزندشان هستند و فکر می کنند رفتن به مدرسه خاصی می تواند موفقیت فرد را تضمین کند.

عدل در این ارتباط می گوید: هر چه مدرسه آموزش های بیشتری داشته باشد دانش آموز نیز باید ظرفیت هوشی و شخصیتی لازم را برای دریافت آموزش ها داشته باشد، بنابراین شرط ثبت نام کودک و نوجوان در چنین مدارسی ضمن داشتن اشتیاق و علاقه، هوش کافی و شخصیتی صبور و با پشتکار است که تشخیص این شرایط نیز باید به وسیله متخصصان انجام گیرد.

مدارس خاص برای دانش آموزان خاص هستند. شما برای تیزهوش شدن فرزندتان نباید او را به مدرسه تیزهوشان بفرستید، بلکه اگر فرزندتان تیزهوش بود و خودش هم دوست داشت این کار را انجام دهید. این که فرزند شما در یک مدرسه خاص درس بخواند همیشه و در هر شرایطی نتیجه مثبت نمی دهد. عدل می گوید: این گونه مدارس برای بچه هایی با توانایی و علایق خاص است و اگر فرزند شما علاقه و توانایی کافی نداشته باشد احساس کمبود می کند و نمی تواند پیشرفت کافی داشته باشد و حتی ممکن است مشکلات روحی و روانی شدیدی برای او پیش بیاید و به کل از درس و مدرسه زده شود و مجبور شوید عواقب منفی بسیاری را متحمل شوید.

عدل درباره مدارسی که تخصصی هستند مانند مدرسه فوتبال یا مدرسه موسیقی می گوید: همه کودکان زمینه ها و علاقه های شبیه هم ندارند که معمولا تا پایان دوره راهنمایی این گرایش ها مشخص می شوند، لذا با توجه به گرایش ها و علاقه مندی ها و توانایی های کودک این مدارس نیز می توانند مفید باشند، چرا که به استعدادهای بچه ها جهت می دهد و آنها را شکوفا می کند، اما باید در بررسی این استعدادها و علاقه مندی ها دقت لازم و کافی به کار برد. در مقابل بچه هایی هستند که استعدادهای فراوانی دارند، اما والدینشان آنها را نمی بینند و هیچ وقت شکوفا نمی شوند. بکوشید استعدادهای واقعی فرزندتان را ببینید و بر حسب آن تصمیم بگیرید.

برای آن که بتوانید هوش و استعدادهای فرزندتان را تشخیص بدهید می توانید از یک روان شناس کمک بگیرید تا با انجام آزمایش های گوناگون به شما بگوید که لازم است فرزندتان را در مدارس خاص ثبت نام کنید یا این که در مدارس معمولی موفق تر خواهد بود.

● تعارض خانه و مدرسه

گاهی والدین فرزندان خود را به مدارسی می فرستند که محیط آنها خیلی با خانه ای که فرزندشان در آن رشد کرده، متفاوت است. منظور از محیط، زمینه فرهنگی مدرسه است. هر خانه ای فرهنگ خاص خود را دارد، اما می توان به طور کلی بعضی چیزها را در نظر گرفت و مدرسه را هماهنگ با آنها انتخاب کرد. برای این که فرزندتان دچار تعارض نشود باید در فضای فرهنگی و جو حاکم بر مدرسه دقت کنید و آن را هماهنگ با محیط خانه برگزینید. عدل در این باره تصریح می کند : حتما باید محیطی را انتخاب کنیم که تعارض شدیدی با خانواده نداشته باشد، زیرا کودک دچار دوگانگی های زیاد خواهد شد که ممکن است تا پایان عمر درگیر آنها باقی بماند.

بچه هایی که با فرهنگ و جو متفاوت از هم در مدرسه و خانه مواجه می شوند همیشه در میان این دو فرهنگ سرگردانند و نمی توانند درست را از غلط تشخیص دهند. این بچه ها دچار سر درگمی می شوند و ممکن است دچار افت تحصیلی شوند. اختلالات روحی نظیر افسردگی، کمبود اعتماد به نفس و عزت نفس و ناتوانی در برقراری ارتباط با دیگران و شخصیتی متظاهر و دروغگو و... می تواند در افرادی که دچار تعارضند رخ دهد.

● مدارس سختگیر

در میان مدارس گوناگون امروزی، مدارسی وجود دارند که در آنها صرفا به درس پرداخته می شود و به بچه ها در درس خواندن و آداب مدرسه بسیار سخت گرفته می شود، به صورتی که بچه ها مدام با ترس و لرز از این که خطایی مرتکب شوند که نتوانند در این مدرسه بمانند درس می خوانند. این مدارس هر سال برای ثبت نام بچه ها بسیار به آنها استرس وارد می کند و به همراه بچه ها، والدین شان هم دچار این کابوس هستند که نکند سال دیگر فرزندشان را ثبت نام نکنند. این مدارس با تمام خوبی هایی که دارند بسیار مایه اضطراب بچه ها و والدین هستند. در برخورد با این گونه مدارس نباید برای فرزندتان یا خودتان، آن مدرسه را خیلی مهم و بزرگ بدانید. شما باید از فرزندتان بخواهید برای رشد و موفق شدن درس بخواند نه برای ماندن در آن مدرسه و تمام تلاشش را بکند و اگر نتوانست مهم نیست و نباید فرزندتان را برای این که نتوانسته در آن مدرسه ثبت نام شود، سرزنش کنید. پیشنهاد ما این است که اگر نمی توانید به فرزندتان در این رابطه آرامش دهید و می خواهید او را سرزنش کنید، اصلا به سراغ چنین مدارسی نروید.

در مقطع دبستان پایه تحصیلی بچه ها قوی می شود و چیزهایی که در این مقطع یاد می گیرند مثل مصالح ساختمانی می ماند که با آن ساختمان علم و دانش خود را بنا می کننددکتر عدل در این زمینه معتقد است هرگونه افراط و تفریطی زیان آور است چرا که ممکن است فرزند شما معدل تحصیلی اش از 19 کمتر نشود، اما روحیه و دیگر ابعاد شخصیتش رشد نخواهد کرد و انسانی تک بعدی بار می آید که وجوه دیگر شخصیتش رشد نکرده و بی مسوولیت و بی هویت شده است. مدرسه تنها به منظور یادگیری ریاضیات، ادبیات و... نیست، بلکه برای به دست آوردن تجربیات ارزشمندی است که از ایجاد ارتباط با همسالان و معلمان و در فضاهایی که در آن فقط درس و کتاب نیست شکل می گیرد. اگر فرزند شما همیشه در حال درس خواندن است بدانید رشدش ناقص می ماند و نمی تواند در روابط اجتماعی و درون جامعه، فردی متعادل و موفق باشد.

● هتل های چند ستاره

در میان مدارس، مدارسی هم پیدا می شوند که بچه ها هر کاری می توانند در آن انجام دهند. این مدارس کنترل دقیقی روی حضور و غیاب بچه ها ندارند، به رفتار بچه ها خیلی اهمیت نمی دهند و اصولا به بچه ها در این مدارس فقط خوش می گذرد و نه چیز دیگری. در این مدارس معلمان خیلی روی درس خواندن بچه ها تاکید ندارند و اهمیت نمی دهند و گاهی حتی به نمرات امتحان آنها ارفاق می کنند و بچه ها بدون این که بار علمی کافی داشته باشند مقاطع را پشت سر می گذارند. این مدارس توصیه نمی شوند، چرا که در خوش بینانه ترین حالت، بچه ها فقط در این مدارس وقت می گذرانند و هیچ چیز با ارزشی به جسم و روح آنها اضافه نمی شود و این در شرایطی است که فکر کنیم چیز بدی یاد نگیرد و....

● اهمیت مقاطع سه گانه

در جامعه ما مدارس از 3 مقطع دبستان، راهنمایی و دبیرستان تشکیل شده است. هر کدام از این مقاطع شرایط خاص خود را دارد و از اهمیت ویژه ای برخوردار است. گاهی والدین فکر می کنند اهمیت یکی از این مقاطع بیشتر از مقاطع دیگر است و این گونه برنامه ریزی می کنند که تنها در آن مقطع خاص به فکر مدرسه ای خوب برای فرزندشان باشند و به بقیه مقاطع اهمیتی نمی دهند یا کمتر اهمیت می دهند.

در مقطع دبستان پایه تحصیلی بچه ها قوی می شود و چیزهایی که در این مقطع یاد می گیرند مثل مصالح ساختمانی می ماند که با آن ساختمان علم و دانش خود را بنا می کنند. بچه ها در این مقطع یاد می گیرند قانونمند باشند و سر کلاس آرام بنشینند و در واقع اولین و محکم ترین قید های رفتاری در این مقطع به بچه ها آموزش داده می شود. مقطع دبستان می تواند بچه ها را به درس علاقه مند یا از آن فراری کند. یک معلم پرخاشگر، یک ناظم بد اخلاق کافی است تا فرزند شما از مدرسه فراری شود.

مقطع راهنمایی مقطعی است که در آن بیشتر دختران به سن بلوغ می رسند و پسرها هم در آستانه آن قرار می گیرند. این مقطع به دلیل حساسیت های روحی و روانی بچه ها بسیار حساس است. در این مقطع بچه ها نکته سنج می شوند، احساس می کنند بزرگ شده اند و می توانند دست به تجربه های گوناگون و گاهی خطرناک بزنند. در سنین راهنمایی بچه ها انرژی فراوانی دارند که باید توسط مدرسه در راه صحیح به کار گرفته شود. مدرسه می تواند در این سن بچه ها را به رشته ها و حرفه های گوناگون اعم از علمی و هنری و ورزشی علاقه مند کند و مسیر هر بچه ای را به او نشان دهد. دراین مقطع اگر بچه ها خوب راهنمایی شوند می فهمند در چه زمینه هایی استعداد دارند و به چه کارهایی علاقه مندند. در مقطع راهنمایی، مدرسه باید امکانات تجربه کردن را در اختیار بچه ها قرار دهد، مثل زمین های ورزشی و آزمایشگاه های فیزیک و شیمی و زیست و هنر های مختلف و مشاوران مجرب که می توانند در یافتن استعدادها و صرف انرژی بچه ها در مسیرهای مثبت کمک کنند.

در مقطع دبیرستان دیگر با نوجوانانی روبه رو هستیم که دنبال استقلال می گردند و منتظر آینده شان هستند. در مقطع دبیرستان برنامه ریزی درسی و محیطی سالم از خصوصیات مهم دبیرستان است. در سال اول، انتخاب رشته برای فرزند شما سرنوشت ساز است که البته پایه ریزی این انتخاب رشته باید در مقطع راهنمایی انجام شده باشد و فرزندتان و خود شما به عنوان والدین بدانید فرزندتان در چه زمینه هایی دارای استعداد و توانایی است و به چه رشته ای علاقه مند است. نوجوانان در دبیرستان بیشتر به فکر دانشگاه رفتن هستند و می خواهند خود را برای ورود به دانشگاه آماده کنند، اما در این میان دوستان صمیمی دوران دبیرستان گاهی تا سال ها با ما می مانند و چه خوب است که دوستانی سالم و مفید انتخاب شوند. برای همین محیط فرهنگی دبیرستان نیز مهم است.

● وسواس و تعویض های زیاد مدرسه

گاهی والدین در انتخاب مدرسه برای فرزندشان دچار وسواس می شوند به طوری که گاهی هر سال مدرسه فرزند خود را عوض می کنند و... عدل می گوید بررسی و سبک سنگین کردن در حد معقول لازم است، چون که به هر حال محیطی را می خواهیم انتخاب کنیم که زمان زیادی از وقت فرزندمان در آن سپری می شود و تاثیرات بسیار زیادی روی فرزند ما در ابعاد مختلف خواهد گذاشت. اگر این بررسی ها جنبه وسواس گونه پیدا کند مثل هر روش دیگری آزاردهنده و غیر مفید می شود.

این روانشناس اضافه می کند که در فعالیت های حرفه ای خود به کرات دیده است افرادی که مدارس زیادی عوض کرده اند از نظر اعتماد به نفس و روابط اجتماعی مشکلات زیادی داشته اند لذا تاکید می کند تا جایی که ممکن است در هر مقطع تحصیلی، کودک در یک مدرسه ثابت بماند تا روابط پایداری با دیگران برقرار کند و هویتش شکل بگیرد.