شاید کمتر کسی باشد که متوجه تفاوت فاحش نوع زندگی امروز با چند سال گذشته نشود. علاوه بر تغییر شکلی خانواده ها، روند حاکم بر زندگی آنها از نظر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیز تغییر کرده است. در همه مشاغل شاهدیم که زنان در کنار مردان مشغول کار و کسب و موفقیت اند. این موضوع از نظر گردانندگان اجتماع نیز بسیار مطلوب است؛ چرا که جوامعی که از صددرصد نیروی کار خود (زن و مرد) استفاده می کنند، در مقایسه با جوامعی که فقط از پنجاه درصد نیروی کارشان (فقط مردان) بهره می گیرند، پیشرفته ترند. اما در کنار تمام این محاسن، ورود خانم ها به عرصه اجتماع، زندگی خانوادگی و مسوولیت هایی چون همسر بودن و مادر بودن را تحت الشعاع قرار می دهد...
قطعا اگر زنان نتوانند مهارت تطبیق و مدیریت بین کار در منزل و کار بیرون را کسب کنند، در هیچ یک موفق نخواهند شد. بسیاری از خانم ها در مقایسه بین شرایط زندگی زنان خانه دار و زنان شاغل، به پرسش های بی پاسخی برمی خورند و آرزو می کنند کاش جای دیگری بودند. به راستی، کدام یک از خانم ها در زندگی موفق ترند و مشکلات کمتری دارند: شاغل یا خانه دار؟ ضمن بررسی این موضوع با نظرات کارشناسی دکتر بدری السادات بهرامی، مشاور خانواده، با خانم شبنم که متن نامه اش را در قصه از کجا شروع شد خواندید، همراه می شویم که دقیقا به خاطر همین مقایسه نمی تواند از زندگی خود لذت ببرد. با ما همراه شوید.
● الهه رضاییان - قصه از کجا شروع شد؟
من و همسرم هر دو کامپیوتر خواندیم. حالا او در یک شرکت مهندسی کارمند است و من در یک شرکت دیگر. من در کنار کار، توانستم ضمن رسیدن به کارهای خانه و انجام وظایف همسرداری در کنکور فوق لیسانس قبول شوم و یک پیشنهاد مدیریتی خوب و شغل خوب نصیبم شد. اکنون دختر دوساله ای دارم و زندگی ام خوب است اما وقتی خودم را با زن های دیگر، بعضی دوستانم یا خواهرم، مقایسه می کنم؛ آرزو می کنم کاش جای آنها بودم؛ یک زن خانه دار ساده. با خودم می گویم که به خاطر این همه کار و تلاش، نه تنها کسی از تو تشکر نکرد؛ بلکه در گذر این سال ها، دایم مسوولیت هایت بیشتر شد. گویا همسرت فراموش کرده که باید اسباب رفاه و تامین عاطفی تو را فراهم کند. من حتی شهریه مهدکودک دخترم را هم خودم می پردازم. واقعا آیا زنان خانه دار خوشحال تر و راضی تر از ما زنان شاغل نیستند؟ شاید خستگی مفرط این روزها، چشمم را به روی بعضی حقایق بسته است. لطفا بگویید یک زن شاغل، از نظر سلامت روانی، اوضاع مطلوب تری دارد یا یک خانم خانه دار...
● در مطب مشاور
به شبنم خانم و همه خانم های شاغل یادآور می شوم که هیچ وقت در زندگی خودشان را با دیگری مقایسه نکنند. اصولا هر کس باید یاد بگیرد قهرمان ماهری برای فتح قله های مشکلات زندگی خود باشد. اینکه رفاه و استراحت خانمی که از صبح تا شب در خانه است از من و شما بیشتر است، درست است اما در عوض عزت نفس کسانی که توانمندی خود را در جامعه به عرصه حضور می رسانند در مقایسه با آنها افزایش یافته و این حس ارزشمندی مزایای بی شماری را در پی دارد که برخی از آنها را می شمارم.
1) سلامت روان
شکی نیست که اشتغال زنان به معنای افزایش عزت نفس و ارزشمندی است. حتی اگر آقایان فقط آن را یک ضرورت برای تامین اقتصاد خانواده های امروز بدانند و بگویند یک دست صدا ندارد. هر چند آنها این موضوع را یک امتیاز تلقی نکنند اما سلامت روان زن شاغل بهتر از زن خانه دار است.
2) مدیریت زمان
در زندگی ماشینی امروز که اکثرا کارهای خانه با انواع و اقسام لوازم ماشینی از قبیل جاروبرقی، ماشین رخت شویی و ظرف شویی، اجاق گازهای خاص و غیره انجام می شود، قطعا در مقایسه با گذشته نیازمند صرف وقت و انرژی کمتری هستیم. امروزه به خاطر تسهیلات و ورود وسایل و حتی موادغذایی آماده، می توان بدون اغراق گفت که فقط ظرف دو یا سه ساعت می توان به همه کارها رسید. مدت زمانی که لباس ها در لباس شویی شسته می شود و غذا روی اجاق است، به راحتی می توان حتی به کارهای شخصی خود نیز رسید.
حال تصور کنید، اگر یک خانم خانه دار مهارت استفاده از این وقت و انرژی زیادی را نداشته باشد و نتواند آن وقت را در کانال دیگر که مثبت و مناسب باشد، صرف کند، چه اتفاقی می افتد. گاهی به خاطر اینکه این خانم ها هیچ فکری به حال وقت و انرژی اضافی خود نمی کنند، اغلب دچار افسردگی می شوند و یا برای مصرف آن در سیکل معیوب رفتارهایی قرار می گیرند که صرفا برای وقت پر کردن است. گاهی این کارها به کانون خانواده شان ضرر می رساند.
این گروه از زنان خانه دار حتی از خرید کردن و گذراندن ساعات طولانی در پاساژهای مختلف به عنوان یک بخشی که وقت شان را پر می کند، استفاده می کنند. وسوسه شدن برای خریدهای غیرضروری و تجملی، بار مضاعف اقتصادی به خانواده تحمیل می کند. به نظر شما علاوه بر این یک زن خانه دار، برای پر کردن این وقت زیادی چه کارهایی انجام می دهد؟ حدس شما درست است. اول، پای تلفن، که خود می تواند موجب اختلالاتی در روابط دوستی و خانوادگی او شود. قطعا در میان تماس ها هر روزه حرف و حدیث، زیادتر خواهد بود. دوم، پای تلویزیون، که این نیز به خاطر دریافت اطلاعات ناقص (در رسانه، ما فقط می توانیم، اطلاعات خاص و کمی را به بیننده بدهیم) موجب رفتارهای آسیب زا شده و طبق تحقیقات دانشمندان می تواند به ضرر فرد تمام شود. پس می توان گفت در زندگی ماشینی امروز خانه داری می تواند بیماری زا باشد. آمار بالایی از خانم های خانه دار امروز افسرده اند. در مقابل ما وقتی شاغل ایم به علت داشتن مسوولیت های مختلف، مدیریت زمان مان بهتر می شود و سعی می کنیم به بهترین نحو از لحظه های خود استفاده کنیم. برخلاف تصور عموم که احتمال می دهند زن خانه دار، نسبت به زن شاغل، مدیریت کارهایش را بهتر انجام می دهد، تجربه ثابت کرده، زنان شاغل به خوبی یاد گرفته اند در مدت محدود وظایف متعددی را به درستی انجام دهند و همه ما نمونه های مثال زدنی این واقعیت ایم.
3) سلامت جسمی
چون خانم های شاغل کار بیشتری از خود می کشند نسبت به خانم های خانه دار کمتر دچار اختلالات زندگی ماشینی امروز مانند چاقی می شوند. همان طور که گفتیم به دلیل دامنه ارتباطی بیشتر و بازخوردهایی که از جامعه می گیرند، در صورت چاق بودن نیز انگیزه بیشتری برای رسیدن به تناسب اندام دارند که این علاوه بر جنبه زیبایی، جنبه سلامتی (چاقی مادر بیماری هاست) نیز دارد.
4) تامین نیازهای عاطفی
اگر شما هم مانند خانم شبنم، تصور می کنید که نیازهای عاطفی خانم های خانه دار، بهتر تامین می شود، سخت در اشتباه اید. یادتان باشد ما نیازهای عاطفی خود را از افراد مختلف و در اشکال مختلف تامین می کنیم نه از یک نفر. خانم خانه دار، تنها منبع تغذیه عاطفی اش محدود به همسرش می شود اگر شوهر او هم مانند اکثریت قریب به اتفاق آقایان که اهل ابراز احساسات نیستند و حتی آن را لوس بازی می نامند، باشد چه بدتر- بنابراین ممکن است در محرومیت عاطفی قرار بگیرد اما شما در محیط کار از منابع مختلفی نیاز عاطفی تان را دریافت می کنید. مثلا رییس شما در حضور همگان می گوید: خانم شبنم، من این کار را فقط به شما محول می کنم چون توانایی شما را در میان همه باور دارم. یا یک ارباب رجوع، ضمن تشکر از خانم کارمند بانک و دعای خیر، می گوید: شما همیشه خوب و کامل توضیح می دهید و کار مردم را راه می اندازید. در کنار این، از تحسین و تبریک همکاران تان، به خاطر کسب موفقیت، نیز لذت می برید.
5) تربیت فرزندان
یادتان هست که گفتیم خانم خانه دار وقت و انرژی بیشتری دارد، پس به نظر می رسد، اگر مادر آگاهی باشد، بتواند بچه های سالم تر و بهتری از یک خانم شاغل تربیت کند. بچه های زن خانه دار از تربیتی یکنواخت و منسجم بهره مند هستند. مقصودم این نیست که بچه های زنان شاغل، فقدان عاطفی دارند بلکه آنها به دلیل مرتبط بودن با افراد مختلف در طول روز (در فرم مطلوب، مادربزرگ، عمه و خاله و در فرم نامطلوب مثل مهدکودک زودهنگام و پرستاران مختلف) می توانند تاثیرات منفی بالقوه ای از آنها بگیرند. این عدم انسجام و هماهنگی در تربیت کودک که از معایب اشتغال مادر، خصوصا در سال های ابتدایی زندگی کودک است، در صورتی که چاره اندیشی نشود، آسیب زا خواهد بود.
دکتر بدری سادات بهرامی
روزنامه سلامت www salamat ir