میلیون ها نفر از زنان در بسیاری از نقاط جهان در معرض تبعیض و سوءاستفاده هستند، فقط به این دلیل که بیوه هستند یا متارکه کرده اند.
پژوهشی که توسط یک مؤسسه مستقل آمریکایی انجام شده است، نشان می دهد تبعیض علیه بیوگان و زنان مطلقه پدیده ای است که در بسیاری از کشورها وجود دارد.
استیون کال مدیر مؤسسه وُرلد پابلیک اُوپینیون به هنگام انتشار این گزارش در روز دوشنبه هفته گذشته که مصادف با روز بین المللی بیوگان بود، گفت: بدرفتاری با زنان بیوه و مطلقه تا حدی نه فقط در کشورهای دارای جامعه سنتی بلکه در کشورهای دارای نظام قضایی پیشرفته نیز وجود دارد. کارشناسان نظرسنجی این مؤسسه خاطرنشان می کنند اکثریت افراد در 17 کشور که نماینده 60 درصد جمعیت جهان هستند، معتقدند تبعیض یک حقیقت زندگی برای زنان بیوه و مطلقه است. در 12 کشور، فقط 28 درصد پاسخ دهندگان گفتند تبعیضی علیه زنان بیوه وجود ندارد. فقط 27 درصد چنین عقیده ای درباره بدرفتاری با زنان مطلقه داشتند.
به گزارش ای پی اس، مصاحبه کنندگان این نظرسنجی با بیش از 17 هزار نفر در چین، هند، ایالات متحده، اندونزی، نیجریه، روسیه، مکزیک، انگلیس، فرانسه، آذربایجان، اوکراین، مصر، ایران، ترکیه، سرزمین های فلسطینی، تایلند و کره جنوبی صحبت کردند. در این نظرسنجی معلوم شد زنان بیوه و مطلقه دچار انواع مختلفی از تبعیض هستند، مثلاً در کشورهای کمتر توسعه یافته، اغلب زنان به سختی می توانند پس از مرگ شوهر، صاحب دارایی وی شوند. در عوض، در کشورهای توسعه یافته که زنان عمر طولانی تری دارند، مشکلات نظام تأمین اجتماعی بیشتر بر زنان تأثیر می گذارد. مثلاً در ایالات متحده نرخ فقر در میان زنان بیوه، مطلقه یا متارکه کرده بسیار بیش از حد میانگین است.
یک مؤسسه خیریه در لندن اعلام کرده است هر روز بیش از 100 میلیون زن بیوه و فرزندانشان در معرض آزار و بهره کشی هستند. چری بلر همسر تونی بلر نخست وزیر انگلیس و رییس این مؤسسه خیریه گفت که بیوگی برای این زنان به معنای محرومیت از حقوق ابتدایی بشر است. پژوهشگران می گویند در برخی جوامع بیوگان همواره در معرض آزار هستند. آنان نه فقط برای وراثت اموال با مشکل حقوقی روبه رو هستند، بلکه نمی توانند بچه هایشان را به مدرسه بفرستند. این امر سبب می شود بیوگان و بچه های آنان آسیب پذیرترین وفقیرترین گروه فقرا باشند.
نظرسنجی مؤسسه وُرلد پابلیک اُوپینیون نشان داد اکثریت پاسخ دهندگان در کره جنوبی
(81 درصد)، ترکیه (70 درصد)، سرزمین های فلسطینی (61 درصد)، نیجریه (58 درصد) و چین (54 درصد) معتقدند بیوگان با تبعیض دست به گریبان هستند. در هند 42 درصد افراد این امر را تأیید کردند، اما اکثریت افراد در اوکراین (53 درصد) و اندونزی (54 درصد) نظری مخالف این عقیده را دارند. در عوض، اکثریت افراد در فرانسه، روسیه، ایالات متحده، آذربایجان و مصر نسبتاً درباره رفتار با بیوگان در جوامع خود خوشبین هستند.
در چندین کشور، زنان بیوه مجبور هستند با برادر شوهر خود ازدواج کنند و اغلب در معرض سوءاستفاده جنسی مردان خانواده شوهر خود قرار می گیرند. تحقیقات نشان می دهد زنان بیوه در برخی کشورهای در حال توسعه از جانب خانواده های خود طرد و مجبور می شوند با روسپیگری، گدایی یا کار کردن به عنوان کارگر روزمزد امرار معاش کنند، چون معمولاً بی سواد هستند یا سواد اندکی دارند. بنا به گزارش سازمان ملل، قاچاقچیان انسان به زنان جوان به خصوص بیوگان اهل روسیه، جمهوری چک، لتونی، مجارستان و لهستان وعده شغل می دهند و سپس با انتقال آنان به کشورهای ثروتمند، این زنان را به روسپیگری وادار می کنند.
نظرسنجی فوق الذکر نشان داد در 5 کشور بیشتر افراد معتقدند با بیوگان بدرفتاری می شود که شامل کره جنوبی (82 درصد)، مصر (80 درصد)، ترکیه (72 درصد)، آذربایجان (54 درصد) و سرزمین های فلسطینی (53 درصد) می شود. فقط در اوکراین بود که بیشتر پاسخ دهندگان (56 درصد) معتقد بودند هیچ تبعیضی علیه زنان مطلقه وجود ندارد. 6 کشور دیگری که بیشتر پاسخ دهندگان معتقد بودند تبعیض علیه زنان مطلقه اندک است، عبارت بودند از فرانسه (74 درصد)، روسیه (58 درصد)، اندونزی (63 درصد)، آمریکا (60 درصد)، نیجریه (56 درصد) و تایلند (55 درصد).
● سال های طولانی غصه
تقریباً همه مردم عراق در نتیجه اشغال کشورشان به نوعی بازنده شده اند، اما هیچ کس به اندازه زنان لطمه نخورده است. یکی از آشکارترین علایم این وضع، شمار بسیار زیاد بیوگان است.
به گزارش ای پی اس، کانال خبری الشرق الاوسط در اواخر سال 2007 اعلام کرد 3/2 میلیون زن بیوه در عراق زندگی می کنند. این افراد بر اثر مرگ بیش از نیم میلیون مرد در جنگ هشت ساله با ایران، کشته شدن افراد زیادی در دوره اشغال عراق و از بین رفتن دیگر مردان بر اثر عوامل طبیعی بی همسر شده اند. منبع این آمار گروه عراقیات (زنان عراقی) اعلام شده است. یک استاد دانشگاه دیاله گفت: بیوه بودن در عراق امروز به معنای مرده بودن است، چون مسیولیت های عظیمی بر دوش بیوگان قرار می گیرد. زنان بیوه نه فقط قربانی اشغال بلکه سنت های اجتماعی هستند.
از زنان انتظار نمی رود اشتباه کنند و اگر اشتباه کنند، به ندرت اشتباهاتشان بخشیده می شود. به راحتی آنان را صرف نظر از وجود مدرک به ارتکاب کارهای بد متهم می کنند. زنان بیوه با کشمکش سختی روبه رو هستند که فراتر از ضایعه ای است که باید تحمل کنند. آنان به راحتی نمی توانند کار کنند یا حتی کارهای عادی زندگی را انجام دهند. کارشناسان می گویند وقتی که زنی این مقررات را زیر پا می گذارد، احترام دیگران را از دست می دهد و ممکن است از وی بدگویی کنند. دلیل این امر آن است که بیشتر جامعه روستایی عراق بدوی و تحصیل نکرده است. یک روحانی در همین ارتباط گفت: اسلام آزادی شایسته ای به زنانی که همسر خود را از دست داده اند، می دهد، اما مردم به علت نادانی، محدودیت های زیادی را بر آنان اعمال می کنند.
در طول اشغال، زندگی میلیون ها نفر از هم پاشیده است. دو سازمان غیردولتی در آمریکا و انگلیس شمار کسانی را که در نتیجه اشغال این کشور جان خود را از دست داده اند، به دست کم 2/1 میلیون نفر برآورد کرده اند.
این امر آثار ویرانگری داشته است. مرد نوعاً نان آور خانواده است و مرگ وی باعث می شود همسر وی وظیفه دیگری را به دوش بگیرد، یعنی کسب درآمد به علاوه مراقبت از کودکان و خانه داری، ضمناً باید آن طور که از یک بیوه انتظار می رود، رفتار کند. یک زن که همسرش کشته شده است، از مشقت های غیرقابل تصور خود سخن گفت. وی گفت: پنج بچه دارم. بزرگ ترین آنها 11 و کوچک ترین آنها 2 ساله است. مسیولیت بزرگی بر عهده ام قرار گرفته است، چون شغلی ندارم و شوهر متوفایم نیز حقوق ندارد.
زندگی به شکل وحشتناکی سخت شده است. باید علاوه بر غم از دست دادن شوهر، با رنج دیگری یعنی تنهایی و مسیولیت خانواده ای بزرگ کنار بیایم. لحظات خوشی در سال های طولانی غصه بسیار اندک است. اشغال بار سنگینی را بر دوش همگان گذاشته است. زن دیگری که شوهرش دو سال پیش در ایستگاه بازرسی در خیابان اصلی شهر بعقوبه مرکز استان دیاله کشته شد، گفت که زندگی اش جهنم شده است. وی گفت: شوهرم همه زندگی ام بود. وی تاجر برجسته ای در بعقوبه بود. شبه نظامیان 50 هزار دلار برای آزادی وی طلب کردند. پول را دادم، اما شوهرم برنگشت. جنازه اش را در سردخانه یافتم. حالا پس از پایان زندگی مرفهی که با شوهرم داشتم، از خویشاوندان استمداد می کنم، اما کسی به من یا چهار بچه ام توجه نمی کند. ما را فراموش کرده اند.
ترس از مرگ سبب می شود تا ترس از بلایی که ممکن است بعداً بر سر خانواده مرد بیاد، تشدید شود. یک مرد گفت: نگران و متوحش هستم که شاید کشته شوم و خانواده ام در این دنیای بی قانون تنها بمانند. آنان همه چیز من هستند. نمی خواهم بعد از من زجر بکشند. دولت توجه زیادی به وضعیت دشوار زنان بیوه نمی کند. اگر شخصی در جریان تیراندازی یا خشونت کشته شود، 2 هزار دلار به خانواده اش پرداخت می شود. کارشناسان می گویند این مبلغ مشکلی را حل نمی کند و راه حل آن است که به این خانواده ها، مبلغی ماهانه پرداخت شود.
ترجمه وحید رضا نعیمی
روزنامه همشهری