زنان در عرصه اشتغال

یک زمانی تا قضیه کار کردن زن ها مطرح می شد رگ های گردن می زد بالا، سینه ها سپر می شد و سبیل ها بیشتر از هر زمانی خودنمایی می کرد و صدایی بم و خشن بلند می شد که چه معنی داره زن بیرون از خونه کار کند؟ پس کی خونه رو اداره کنه؟

اما زمان گذشت و گذشت، زندگی سرعت گرفت تا آنجا که کم کم کسی نمی توانست پا به پایش حرکت کند، روزگار تغییر کرد و جامعه جایگاه حضور بانوان را بیشتر از قبل درک کرد و نیاز خود را به حضور آنها در عرصه های مختلف دربرگرفت و دوباره همان قضیه قدیمی تکرار شد ولی این بار جواب حساب شده تری به این مساله داده شد.

زن ها اگر برنامه ریزی درستی داشته باشند می توانند علاوه بر اداره امور منزل به کار بیرون از خانه هم بپردازند و به مردان خود کمک کنند تا از زندگی عقب نمانند و پس از چندی اشتغال را یکی از حقوق خود دانستند.اگرچه در بسیاری از نقاط جهان به بهانه های مختلف سعی در زایل کردن این حق دارند اما در بسیاری از کشورها، طی چند دهه اخیر حرکت به سوی توجه کافی به موقعیت و وضعیت زنان آغاز شده است و این قشر از جامعه شاهد کاهش محدودیت های اجتماعی و تبعیض شغلی و اقتصادی خود هستند.

● وضعیت اشتغال زنان در ایران

ایرانی ها از نظر نگاه مثبت به فعالیت های اقتصادی زنان در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در رتبه نخست قرار دارند. به طوری که طراز ایرانی ها در شاخص تاثیر کار زنان در خارج از خانه 23/4 اعلام شده است که بیشترین رقم در سطح خاورمیانه و شمال آفریقاست. متوسط نمره منطقه اروپا و آسیای مرکزی در شاخص تایید کار زنان در خارج از خانه نیز 31/4 اعلام شده است. به طور کلی تعداد زنان ایرانی که در بازار کار فعالیت دارند به نسبت جمعیت خود بالاترین رقم را در سطح منطقه به خود اختصاص داده است و از کل جمعیت زنان ایرانی 38 درصد وارد بازار کار شده اند.اشتغال یکی از مظاهر حضور زن در جامعه است. نیاز به نیروی کار متخصص و تحصیلکرده، درآمد اقتصادی، بالا بردن سطح فرهنگ، کمک به اجتماع و... را می توان از دلایل رو آوردن زنان به شغل دانست.

در اسلام زن هم مانند مرد مالک اموال شخصی اش شناخته شده و حضور اقتصادی زن، در صورت رعایت شرایط و وجود توافق بین زن و مرد پذیرفته شده است.کار زنان در خارج از منزل در کنار مسایلی همچون مشکلاتی در انجام امور منزل، ایجاد خلل در تربیت فرزند و عدم برقراری کامل آرامش در خانواده آثار مثبتی همچون جلوگیری از فقر، بالابردن اعتماد به نفس، کاهش ترس از آینده، تبادل علم و آگاهی و تعامل اجتماعی و... را در پی نیز خواهد داشت.

● وضعیت اشتغال زنان در جهان

زنان این نیروی عظیم که انواع مختلف کارها را چه به طور رسمی و چه غیررسمی انجام می دهند چنانچه به استعدادهای بالقوه آنان توجه شود یکی از عوامل پیشرفت برای کشورهای در حال توسعه خواهند بود. رشد اشتغال زنان از جنگ جهانی دوم با گسترش مشاغل خدماتی ارتباط نزدیکی داشته است.

به طور کلی زنان به دلایلی چند اشتیاق بیشتری به کار کردن نشان داده اند. عوامل اقتصادی معمولاً مهم ترین است.

زنان برای جبران کمبود درآمد خانواده و بالا بردن قدرت خرید خانواده برای کسب نوعی آزادی فردی، استقلال و یا به عنوان ایمنی برای آینده خود و یا خانواده شان یا حضور فعال در اجتماع کار می کنند در این میان جهانی شدن اقتصاد فرصت بی بدیلی برای زنان جهان بود تا بتوانند از این مقوله وضعیت خود را در سطح جهان ارتقا داده و بسیاری از محدودیت های موجود در جهان را که مانع بالندگی آنها شده بود، به وادی نیستی رهنمون سازند و باید گفت زنان جهان تاکنون نیز با توسعه روند جهانی شدن به گونه ای هوشیارانه از این فرصت استفاده کرده و با همان سرعت به توسعه حضور خود در بخش های گوناگون اقتصاد جهان پرداخته اند.

تقریبا در سراسر جهان، زنان ساعات طولانی تری را با دستمزدهای کمتر در مقایسه با مردان در مشاغل مشابه کار می کنند. در کشورهای توسعه یافته، زنان دست کم در هفته 2 تا 10 ساعت بیشتر از مردان کار می کنند.زنان در ایتالیا 28درصد، اتریش 12درصد، فرانسه 11درصد و ژاپن 7درصد بیشتر از مردان کار می کنند. در ژاپن در مشاغلی که پرداختی به آنان تعلق نمی گیرد، سهم زنان 9 برابر سهم مردان است.

آمار نشان می دهد که در آمریکا طی یک دوره 30 ساله زنان همواره 60 سنت در برابر هر دلاری که مردان کسب کرده اند، به دست آورده اند، هرچند این آمار اخیرا به حدود 75 سنت ترقی کرده است.در حال حاضر بیش از یک سوم نیروی کار دنیا را زنان تشکیل می دهند و تقریبا 70 درصد غذای قاره آفریقا توسط زنان تولید می شود اما به طور کلی زنان در یک سری از مشاغل سنتی محدود متمرکز شده اند و به عبارت دیگر مشاغلی محدود برای آنها باقی مانده است که خیلی از آنها فناوری بالایی را نمی طلبد و اکثر آنها با پرداخت های پایینی به آنها واگذار می شود.

طبق گزارش سازمان بین المللی کار (ILO) به هرحال به موازات صنعتی شدن کشورها، تعداد بیشتری از زنان صاحب موقعیت های شغلی بیشتری شده اند.

کشورهای آفریقایی در گزارش های خود از برخی آمارهای بالا در مورد سهم مشارکت بانوان از نیروی کار فعالشان یاد می کنند اما کارهایی که معمولا به فعالیت های کشاورزی که تامین کننده منابع غذایی به حساب می آیند، مربوط می شوند.

بانک توسعه و بازسازی جهانی یک طرح آموزشی بنیانی را که مورد نیاز زنان و مردان در ملل و جوامع در حال توسعه است، تعریف و تعیین کرده است.

این طرح، شامل اجرای سوادآموزی کاربردی، آموزش برخی از مهارت های حرفه ای مطرح و مورد نیاز، برنامه های مربوط به سلامت خانواده و کودکان، برنامه های غذایی و بهداشتی و ارایه دانش لازم برای مشارکت در امور شهرنشینی است.

در بسیاری از کشورها، پیشرفت هایی در جهت توسعه و گسترش فرصت های شغلی برای زنان در حال تکوین است اما با این حال هنوز نتوانسته اند به اموری چون تحصیلات رایگان، برنامه های آموزشی ـ فرهنگی دست یافته و یا از وام ها و کمک های مالی بلاعوض به طور برابر بهره مند شوند، به ویژه در مناطقی که نیاز به ایجاد یک نظام اقتصادی با ساختار و بنیان ملی باشد.