عدم حمایت دولتی از زنان کتک خورده است

یکی از مهمترین مسایلی که در بحث خشونت داریم ، عدم حمایت دولتی از زنان کتک خورده است. این یک واقعیت است. ما تا یک جایی می رویم و می بینیم خانمهایی که مورد سوء استفاده های مختلف و انواع خشونت ها قرا گرفته اند مثل خشونت روانی، خشونت اقتصادی، خشونت اجتماعی و خشونت جنسی، متاسفانه قوانین آنطور که باید از آنها حمایت نمی کند. سنت هم در کنار قوانین، یعنی این دو در کنار هم حرکت می کنند. ما یکسری قوانین تعریف شده داریم. شما اگر به قانون اساسی برگردید یا حتا به کنوانسیون رفع تبعیض از زنان می بینید یکسری حقوق بسیار جالب توجه مطرح شده، اما زمینه عینی آن در جامعه وجود ندارد. در اینجا می فهمیم که سنت ها با قوانین همخوانی ندارند. در شرایط اجتماعی باید جریانی باشد که آنچیزی که بعنوان حقوق مطرح شده، بتواند قابلیت اجرایی پیدا بکند و به مرحله ی اجرا دربیاید. اینجا هست که سنت ها دست و پای قوانین را به نوعی می بندد.

ـ خانم معینی، شما جزو مؤسسین سازمان غیردولتی رهیاب هستید. اگر ممکن است درباره ی این NGO و فعالیت هایش در زمینه ی خشونت علیه زنان توضیح دهید.

معینی: رهیاب، موسسه ای است غیر انتفاعی، غیرسیاسی و غیردولتی که در دو زمینه ی زنان و کودکان کار می کند. در زمینه ی زنان، محور کار ما مبارزه با خشونت علیه زنان و بالابردن سطح آگاهی زنان و توانمند کردنشان برای مقابله با مشکلات احتمالی ست. در زمینه ی کودکان هم باز مسیله ی ما پیشگیری از کودک آزاری ست. یعنی هم در مورد زنان و هم در مورد کودکان، ما مشخصا با هدف پیشگیری از آزار و خشونت، کارمان را شروع کردیم. در بخش مطالعات زنان، ما اساسا كتاب مسیله ی خشونت خانگی خانم شهلا اعزازی را در دستور کار گروه قرار داده ایم. گروه مطالعات زنان ما خیلی خوب در این زمینه کار کرده اند و به جمعبندی های خیلی خوبی رسیده اند. نتیجه ی این جمعبندی ها که سه الی 4 کتاب هست، تبدیل به کتابهای ساده ای خواهد شد و در دسترس خانمهایی قرار خواهد گرفت که اطلاعات یا سواد کافی در این زمینه ندارند. چون، همانطور که اطلاع دارید، زنان خانه دار ما خیلی کم به مطالعه علاقمند هستند. کتابهایی هم که در زمینه خشونت علیه زنان هست، با زبان و سبک و سیاق سنگینی نوشته می شود که برای همه ی زنان جامعه ی ما کاربردی ندارد. ما درصدد هستیم که با ساده کردن این کتابها و خلاصه تر کردنشان، آنها را در دسترس تمام زنانی که به نوعی با ما در ارتباط هستند قرار بدهیم.

ـ چند سال است كه رهیاب تأسیس شده و هدف اصلی شما و دوستانتان از تأسیس چنین انجمنی چه بود؟

معینی: موسسه ی ما موسسه ای جوان است و یکسال بیشتر نیست که کارش را شروع کرده، اما در این یکسال خوشبختانه توانسته ایم در عرصه ی مسایل زنان، خوب حرکت کنیم. هدف اصلی ما آموزش زنان است برای ایجاد اعتماد به نفس و خودباوری. شما می دانید که یکی از مهمترین مسایلی که زنان در چارچوب خانواده با آن روبه رو هستند، عدم اعتماد به نفس و عدم خودباوری ست. این نه به تحصیل ربطی دارد و نه به سن. ما زنان تحصیلکرده ای هم داریم که بخاطر خشونتهای پنهانی که به آنها تحمیل شده به حدی از عدم خودباوری رسیده اند که واقعا نمی توانند از چارچوب خانواده بیرون بیایند. به همین خاطر ما برنامه ی آموزشی را در دستور کارمان قرار دادیم و تصمیم گرفتیم که با آموزشهایی که بطور مستمر به زنان می دهیم، آنها را به سطحی از آگاهی و دانایی برسانیم تا خودشان بتوانند مشکلات خودشان را به گونه ای منطقی و با تاکید بر آنچیزی که در جامعه ی ما بعنوان حقوق دارند، حل كنند. ما می دانیم که به عنوان زن، از بعضی حقوق محرومیم، اما یکسری حقوقی داریم که از آنها بی اطلاع هستیم. اگر همین حداقلها را هم بدانیم، می توانیم در زمانی که مورد پرخاش و خشونت قرار می گیریم، حتا با رفتن به کلانتری ها و رفتن به پزشک قانونی، مدارکی را تهیه کنیم که در زمان لازم بتوانیم از آنها استفاده بکنیم. آگاهی از این حداقلهای حقوق برای زنان جامعه ی ما به اعتقاد من خیلی لازم است.

ـ در ارتباطتان با این زنان، ظرفیت پذیرش آنان را نسبت به این مسایل چگونه دیدید؟

معینی: من معتقدم که جامعه در حال حاضر ظرفیت خیلی خوبی برای پذیرش مسیله ی زنان دارد و در نیازسنجی ای که ما کردیم، احساس کردیم که زنان علاقمند هستند که به حقوق خودشان واقف باشند و بدانند در زمانیکه با خشونت روبه رو می شوند چگونه باید برخورد کنند. این نظرسنجی این کمک را به ما کرد که بتوانیم برنامه های خیلی خوبی را برای اینها تدارک ببینیم. من معتقد هستم هرچه شرایط جامعه سخت تر می شود، زنها با توجه به میزان توانمندی هایی که دارند خیلی خوب توانمندی های خودشان را نشان می دهند و سعی می کنند این توانمندی ها را به فعل دربیاورند. همین جا هست که ما سازمانهای غیردولتی که در زمینه ی زنان کار می کنیم می توانیم به این زنان در توانمند كردنشان كمك کنیم و با توجه به اینكه از بین بردن مسیله ی خشونت اجتماعی، خواسته ی مورد نظر خود جامعه هم هست، فعالیت کنیم.

ـ به نظر شما در حال حاضر بحث قانون بیشتر دست و پای زنهای ما را بسته یا سنت؟ تقابل این دو را چگونه می بینید در بحث قوانین مربوط به زنان، و بطور اخص اعمال خشونت بر زنان؟

معینی: ببینید، ما یکی از مهمترین مسایلی که در بحث خشونت داریم ، عدم حمایت دولتی از زنان کتک خورده است. این یک واقعیت است. ما تا یک جایی می رویم و می بینیم خانمهایی که مورد سوء استفاده های مختلف و انواع خشونت ها قرا گرفته اند مثل خشونت روانی، خشونت اقتصادی، خشونت اجتماعی و خشونت جنسی، متاسفانه قوانین آنطور که باید از آنها حمایت نمی کند. سنت هم در کنار قوانین، یعنی این دو در کنار هم حرکت می کنند. ما یکسری قوانین تعریف شده داریم. شما اگر به قانون اساسی برگردید یا حتا به کنوانسیون رفع تبعیض از زنان می بینید یکسری حقوق بسیار جالب توجه مطرح شده، اما زمینه عینی آن در جامعه وجود ندارد. در اینجا می فهمیم که سنت ها با قوانین همخوانی ندارند. در شرایط اجتماعی باید جریانی باشد که آنچیزی که بعنوان حقوق مطرح شده، بتواند قابلیت اجرایی پیدا بکند و به مرحله ی اجرا دربیاید. اینجا هست که سنت ها دست و پای قوانین را به نوعی می بندد.

ـ خب، شما کدام را مقدم می دانید؟ یعنی شما الان بعنوان کسی که در این زمینه فعال است، می توانید در این مورد نظر بدهید که به نظر شما آیا بسترسازی فرهنگی الان مقدم است یا بحث تغییر قوانین؟

معینی: من نمی توانم این دو را از هم جدا بدانم. من فکر می کنم هر دو در کنار هم قرار دارند. ما وقتی می توانیم قوانین را تغییر بدهیم که آن فرهنگ سازی انجام بشود. ببینید، فکر می کنید فعالین جنبش زنان چند نفر هستند؟ اگر ما نتوانیم این را توده ای کنیم، اگر زنان عادی جامعه نتوانند به سطحی از آگاهی برسند که از حقوق خود دفاع بکنند و خواستار حق خودشان باشند، قطعا راه بجایی نخواهیم برد. همانگونه که در این سالها اینهمه تلاش کرده ایم. به همین خاطر هست که من معتقدم بسترسازی فرهنگی همزمان با تلاش برای تغییر قوانین می تواند در کنار همدیگر یک مسیر منطقی را پیش ببرد و ما را زودتر به نتیجه برساند. همانطور که شما خودتان در جریان هستید، بسیاری از سازمانهای زنان هدفشان توانمندکردن از طریق آگاهی بخشی ست تا بهرحال آن فشار از پایین و چانه زنی از بالا انجام بشود و یکسری از قوانین تغییر بکنند. ضمن آنکه باید توجه داشته باشیم، قوانین و سنت در ایران بصورت وحشتناکی تنگاتنگ هم عمل می کنند. یکجایی هست که سنت ها جلوی قوانین را می گیرند. زنی که کتک می خورد، قانون می گوید برو شکایت کن از همسرت و سعی کن به حقوق خودت برسی. اما سنت به او اجازه نمی دهد از چارچوب خانه خارج بشود و اجازه نمی دهد این زن از همان حداقل های قانونی که در جامعه ی ما از آن برخوردار است استفاده ی مفید را ببرد. اینجا هست که من فکر می کنم سنت ها خیلی می توانند دخالت داشته باشند و می توانم بگویم سنت، یک مانع اصلی ست و بعدش قانون.

ـ مسیله ی زیرسازی جامعه در بحث فرهنگی خیلی مهم است. برای این زیرسازی ، همیشه یکی از مهمترین گروههای هدف، گروههای سنی جوان هستند. حالا بسته به نوع موضوع زیر 30 سال ، زیر 20 سال. من می خواستم بدانم کهNGO شما در زمینه آگاه سازی دختران جوان در مورد حقوق شان و در مورد قوانین مربوط به زنان چه کارهایی انجام داده؟

معینی: بله. ما در این زمینه گروهی داریم بنام گروه مطالعات زنان 1 و 2. الان بخاطر اینکه تعدادشان زیاد شده، تقسیم شده اند. در گروه مطالعاتی غیرتخصصی ما همه جوان هستند، همه دختران دانشجویی هستند که علاقمند هستند در حوزه ی زنان اطلاعاتی کسب کنند. در کنار این، یکسری برنامه های آموزشی برایشان در نظر گرفته ایم. اولین مسیله، آموزش قبل از ازدواج است. ما مسیله ی شروط ضمن عقد را مطرح می کنیم كه این مسیله باید به كسانی آموزش داده شود که هنوز ازدواج نکرده و جوان هستند. وقتی این اطلاعات را جوانان ما داشته باشند، طبیعتا با یک بینش و یک نگاه جدید و با یک آگاهی وارد چارچوب خانواده می شوند.

ـ خانم معینی برایتان آرزوی موفقیت می کنیم، در راه سختی که در پیش گرفته اید.