زنان بر بام شهرداری های جهان

در حالی که تجربه حضور زنان در شهرداری های کشور با وجود گذشت بیش از صد سال از عمر این نهاد اندک است اما هم اکنون بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا، زنان را در راس مدیریت شهرداری های خود می بینند. شاید تهرانی در سال 1375 شهردار شدن زهرا صدراعظم نوری را در منطقه 7 به خاطر داشته باشند اما با روی کار آمدن شورای دور دوم در سال 1382 شهردار منتخب این شورا یعنی محمود احمدی نژاد تنها زن شهردار ایران را برکنار کرد. در شهرهای دیگر کشور هم سابقه نشان می دهد که سال 1383 در شهر ساوه خانم روستایی گرایلو با تصمیم شورای شهر ساوه شهردار این شهر شد که مدیریت این فرد با فشار هایی که بر وی وارد آمد تا سال 1385 دوام آورد. هنوز چندماهی از کنار گذاشتن خانم روستایی از شهرداری ساوه نگذشته بود که خبری منتشر شد مبنی بر اینکه شراره معدنیان شهردار منطقه 6 مشهد شد.

او نخستین شهردار زن در مشهد بود اما تنها با سابقه 3 ماه مدیریت در شهرداری منطقه 6 مشهد به دلا یل نامعلومی از کار برکنار شد. معدنیان پیش از این در سمت های رییس اداره ضوابط و مقررات شهرسازی و معاون شهرداری منطقه 12 ایفای مسوولیت کرده بود. موارد انگشت شمار دیگری هم شاید در سایر شهرهای کوچک درباره مدیریت زنان در شهرداری ها وجود داشته باشد، ولی در کل این وضعیت با توانی که در این زمینه در بین زنان وجود دارد همخوانی ندارد. اما در مقابل شهرهای مهم دنیا روی حضور زنان در راس مدیریت شهرداری های خود حساب ویژه ای باز کرده اند به طوری که دورا باکویانی شهردار سابق آتن در سال 2005 به عنوان برترین شهردار جهان به دلیل مدیریت خوبش در المپیک 2004 آتن انتخاب شد. او بلا فاصله بعد از سربلند بیرون آمدن از برگزاری المپیک به مقام وزارت امور خارجه یونان رسید.

دورا باکویانی در ژانویه 2003 به عنوان چهل وهشتمین شهردار آتن انتخاب شد و در سال 2006 شهرداری را به مقصد وزارت امور خارجه ترک کرد. او نخستین زنی بود که در طول تاریخ 3 هزار ساله آتن، رهبری قدیمی ترین پایتخت اروپا را عهده دار شد. همچنین در انتخابات سال 2002، باکویانی توانست 61 درصد آرا را به خود اختصاص دهد که رکورد بی نظیری در تاریخ شهرداری این شهر بود.

وی در سال 1954 به دنیا آمد و نخستین فرزند از چهار فرزند سیاستمدار کهنه کار یونانی یعنی کانستانتین میتسوتاکی 84 ساله است که از سال 1990 تا 1993 نخست وزیر این کشور و رهبری حزب دموکراسی جدید یونان را تا سال 1993 عهده دار بود.

باکویانی از ابتدای جوانی مسوولیت های مختلفی را در چند وزارتخانه یونان برعهده گرفت و چند دوره نماینده پارلمان بود و بعد از انتصاب پدرش به عنوان نخست وزیر، باکویانی به معاونت یکی از وزارتخانه ها رسید و سپس وزیر فرهنگ شد.

اما وقتی دورا باکویانی در ژانویه 2003 به شهرداری آتن رفت، بسیاری از رسانه های بین المللی پیش بینی کردند که این شهر هیچگاه به طور شایسته ای برای مسابقات تابستانی المپیک 2004 آماده نخواهد شد. ماه ها بعد از این پیش بینی روند پیشرفت شهر تسریع و آتن میزبان بسیار خوبی برای 202 کشور جهان شد.

در مدت مدیریت باکویانی در شهرداری آتن زیرساخت ها تجهیز و عملکرد ها دچار تحول شدند؛ شهر رنگ و لعاب تازه گرفت، تمیزی و سرسبزی به شهر آورده شد، فضاهای تفریحی و پارک های بسیاری ساخته شد. در نتیجه دستیابی به کیفیت زندگی مطلوب از مهم ترین رویدادها در این شهر شناخته شد.

راه ها و فضاهای عمومی در 450 خیابان اصلی و به مساحت 750 هزار مترمربع نوسازی و پیاده راه ها به مساحت 250 هزار مترمربع دوباره سنگفرش شدند و 350 هزار از انواع گل و گیاه و 11 هزار اصله درخت در پارک ها، میادین و مسیرهای عبور پیاده کاشته شدند. شهرداری آتن در آن دوران روی بالا بردن سطح خدمات در محلا ت تمرکز داشت و توسعه شبکه پارک ها و بازسازی مناطق و از همه مهمتر بهبود کیفیت زندگی از دیگر اولویت های شهری بود.

همچنین در برنامه ای دیگر شهروندان تشویق شدند روی بام خانه های خود گل و گیاه بکارند و یا گیاهان یا میوه های مخصوصی را در بالکن خانه هایشان پرورش دهند. در ژوین 2004 نیز برنامه 4 ماهه آزمایشی مربوط به بازیافت اجرا شد که فاز اول آن درباره بازیافت قوطی ها و کاغذها بود.

● تاجری که شهردار میلا ن است

لتیزیا موراتی ریاست شهرداری میلا ن را از سال 2006 برعهده دارد. او در این سال توانست در انتخابات شهرداری میلا ن 52 درصد آرا را کسب کند و شهردار میلا ن یکی از شهرهای مهم ایتالیا شود.

او پیش از اینکه به طور جدی وارد سیاست شود یک تاجر موفق بود و هم اکنون نیز هست. موراتی در سال های 1994 تا 1996 در زمینه بیمه و مخابرات فعالیت می کرد و سپس رییس شرکتی تلویزیونی در ایتالیا شد تا اینکه از سال 2001 تا 2006 در راس وزارت آموزش عالی ایتالیا در کابینه دوم و سوم برلوسکونی قرار گرفت. اما با شکست برلوسکونی در انتخابات دوره بعد موراتی شانس خود را در شهرداری میلا ن یعنی شهری که خود زاده آن بود امتحان کرد.

یکی از اقدامات اساسی ای که موراتی در اداره شهر روی آن تاکید دارد کاهش جرایم است. او می گوید: <در چند سال اخیر میزان جرایم در شهرها و به خصوص شهر میلا ن افزایش یافته است، اما می خواهم شهر زندگی را در میلا ن ترسیم کنم.> او در این رابطه ایده هایی را هم به کار برده است که قطعا گذر زمان موفق یا ناموفق بودن این ایده ها را نشان می دهد، اما یک رویای خاص دیگری در این تاجر میلا نی وجود دارد و آن هم رسیدن به ریاست جمهوری این کشور است. او معتقد است زمان حضور زنان در بین رهبران سیاسی این کشور رسیده است.

اخیر موراتی در مقام شهرداری میلا ن به عنوان شهروند افتخاری شهر سیول کره جنوبی هم شناخته شده است.

● مادربزرگ شهرداران جهان

هیزل مک کالین از سال 1978 شهردار شهر میسی سایوگا کانادا است. وی هم اکنون 87 سال دارد و از شناخته شده ترین چهره های کانادا و بی تردید از موفق ترین شهرداران محسوب می شود. مدیریت او شکل تجاری و اقتصادی پیدا کرده است. میسی سایوگا با جمعیتی برابر با 700 هزار نفر از امن ترین شهرهای کشور کانادا بوده و در طول مدیریت شهرداری مک کالین هرگز مقروض نبوده است. وی با رای دهندگان از سراسر کانادا حمایت شده و از محبوبت قابل ملا حظه ای در آمریکا برخوردار است. البته او در اروپا و سایر نقاط دنیا کمتر شناخته شده است.

شهر میسی سایوگا شهری با استانداردهای جهانی است و این زن یکی از اعضای کمیته بهداشت جهانی است که در برنامه فعلی خود مبارزه با گسترش ایدز را در دستور کار قرار داده است. در عین حال این شهر از کمترین آمار فقر در میان شهرهای جهان برخوردار است. او 10 دوره مسوولیت شهرداری این شهر را عهده دار بوده و اخیرا شایعاتی مبنی بر کناره گیری او از سمت شهرداری شنیده شد که او با رد این شایعات خود را برای انتخابات شهرداری در سال 2010 آماده می کند.

● نخستین شهردار زن استکهلم

بین سال های 2002 تا 2006 آنیکا بیلستروم شهردار استکهلم سوید بود اما به دلیل شکست حزبش در انتخابات با وجود مدیریت همراه با موفقیتش در این شهر مجبور به کناره گیری شد. وی در ظاهر حداقل با تصاویر کلیشه ای و خشک شهرداران شهرهای بزرگ مطابقت ندارد.

بیلستروم باریک اندام که 52 سال سن دارد، عضو حزب سوسیال دموکرات سوید است و هنگامی که به بالا ترین موقعیت در پایتخت سوید انتخاب شد، فهمید چگونه می تواند تصویری تاثیرگذار از خود به جا گذارد. او به عنوان اولین شهردار زن استکهلم جواب می دهد: <در اول راه با مقاومت ها و مخالفت های بسیاری روبه رو شدم.>

وی ادامه می دهد: <خیلی ها به توانایی های من در انجام امور شک داشتند. آنها می گفتند آیا او واقعا می تواند از عهده کارها برآید.> اما بعد از مدتی کسی این سوال را دیگر نپرسید. سرباز وفادار حزب، کسی که در اولین شغل خود دستیار خزانه دار ستاد حزب سوسیال دموکرات بود، به سرعت توانست مراحل ترقی را طی کند و در نهایت در سال 2002 حکومت محافظه کاران در شهرداری را کنار زد.

بیلستروم در زمان مدیریتش در شهرداری استکهلم هر پنجشنبه با بیرون آمدن از دفترش، با شهروندان استکهلمی در مدارس و محل های کارشان ملا قات می کرد و به آنها خوشامد می گفت.

او معتقد است: <این کافی نیست که تنها گزارش از مسوولا ن دریافت کنی بلکه باید شخصا تجربه کنی.>

تهیه مسکن یکی از بزرگ ترین چالش های بیلستروم بود. استکهلم مانند بسیاری از شهرهای اروپا با افزایش تقاضای مسکن مواجه است. کلیسا با نفوذی که دارد قیمت های مسکن را به طور فزاینده ای افزایش می دهد و داشتن خانه را برای همه غیرممکن می سازد. جمعیت استکهلم با رشد 11 درصدی خود از 674 هزار نفر در سال 1990 به 750 هزار نفر در سال جاری رسیده است. زمانی که بیلستروم شهردار استکهلم شد 100 هزار نفر در نوبت خرید مسکن قرار داشتند.

او متعهد شد تا سال 2006، 20 هزار مسکن جدید به صورت اجاره یا مالکیت کامل با قیمتی مناسب برای دانشجویان و یا افراد کم درآمد جامعه تهیه کند که با محقق شدن این تعهد تا حدودی با خوبی شهرداری استکهلم را ترک کرد.

مساله آن دوران این بود که همه موافق طرح بیلستروم نبودند.

کلا وس ترایگر رهبر دوستداران حفظ محیط زیست معتقد است بیلستروم در تلا ش برای تحقق شعارهای انتخاباتی خود مستاصل شد. به گفته ترایگر شهردار قصد داشت برای تهیه مسکن، در مجاور پارک ملی استکهلم ساخت وساز کند که این موضوع قانون حفاظت از فضاهای سبز شهری را نقض می کرد. او معتقد بود بیلستروم باید برای احداث مسکن به خارج از مرکز شهر مراجعه می کرد. بیلستروم اظهارات ترایگر را رد می کند و می گوید: <حفظ نمای سبز استکهلم یک سیاست حیاتی است.>

وی می افزاید: <قبلا تلا ش های زیادی برای پاکیزگی شهر و بهبود فضاهای باز شهری صورت گرفته است، ولی همیشه افرادی وجود دارند که در برابر طرح های توسعه ای جدید مقاومت می کنند.>

● خبرنگار زنی که شهردار آفریقای جنوبی شد

هلن زیله شهردار شهر کیپ تاون آفریقای جنوبی خبرنگاری است که با ورود به عالم سیاست شهردار یکی از شهرهای مهم این کشور آفریقایی شد. او هم اکنون مانند محمدباقر قالیباف شهردار تهران در بین یازده شهردار برتر جهان قرار دارد. او از سال 2006 شهردار این شهر است و پیش از این در سال 2003 به عنوان برترین زن سال آفریقای جنوبی شد.

کیپ تاون طبق قانون اساسی آفریقای جنوبی به عنوان یک کلا نشهر به جهانیان معرفی می شود و یکی از بزرگ ترین اشکال حکومت های محلی را در این کشور دارد. این شهر 210 عضو شورا دارد که 28 عضو اجرایی آن توسط <زیله> به عنوان شهردار اجرایی شهر منصوب می شوند.

اما عمده ترین فعالیت های موثر <هلن زیله> در مسایل اجتماعی متمرکز شده است. مهاجرت در سال های اخیر در آفریقای جنوبی به صورت یک بحران درآمده است. در این مدت بسیاری از مسوولا ن این کشور تنها به ایراد سخنرانی درباره این بحران پرداختند اما <زیله> به حرف زدن قناعت نکرد و وارد عمل شد. او به سرعت برای رفع این بحران اقدام به ساخت پناهگاه در شرایط اورژانسی کرد و توانست تا حدودی از پس این بحران در شهر کیپ تاون برآید.

مردم این شهر او را یکی از سختکوش ترین افراد در کشور آفریقای جنوبی می دانند که تمیزی پایتخت و سر و سامان دادن به زیرساخت ها از جمله دیگر موارد چشمگیر در فعالیت اوست.

علا وه بر این شهرداران، شهرداران زن دیگری هم هستند که هریک به نوبه خود با ظرافت ها و مدیریت های خاصی که دارند توانسته اند منشأ تغییرات بسیاری در شهرها باشند. تجربه موفقیت آمیز این شهرداران به شهروندان این شهرها این نکته را می آموزد که در بسیاری از موارد حتی بیشتر از یک شهردار مرد می توان روی یک شهردار زن حساب کرد.