خشونت پنهان در کمین زنان

خشونت آنگونه که در افکار عمومی تصور می شود تنها محدود به پرخاشگری و تعرضات جسمی و فیزیکی نیست. اکثر مردم، کتک زدن و زخمی کردن و درگیریهای فیزیکی را به عنوان مظهر خشونت معنا میکنند در حالیکه دامنه تعریف و وجوه عینی خشونت لایه های گسترده تری از رفتار انسانی را در بر میگیرد. لایه های درونی آدمی که پس کردار او پنهان می ماند و به شکل ناخودآگاه در ساختار زبانی خود را لو می دهد...

...خشونت ابتدا در ذهن شکل می گیرد و بر اساس گفتمان فرهنگی جامعه بنیان نهاده می شود .در واقع هویت وریشه یابی خشونت ورزی راباید در ساختار فکری - فرهنگی جامعه جستجو کرد. خشونت گرچه در مناسبات اجتماعی و فردی انسانها بروز می یابد اما بیش از آن در الگوی رفتاری و ساختار فرهنگی جامعه به رسمیت شناخته و مبتنی بر انسان شناسی و فلسفه اجتماعی هر جامعه و البته تجربیات تاریخی یک تمدن خاص بنا می شود. اگرچه خشونت جنسیت نمی شناسد اما همواره دو گروه از آدمیان یعنی زنان و کودکان بیش از مردان قربانی خشونت شده اند. شاید خشونت به کودکان را بتوان ذیل تفاوت قدرتهای جسمی تفسیر کرد اما خشونت علیه زنان را باید در جایگاه انسانی و اجتماعی آنان در بستر تاریخ پی گرفت. تاریخ مذکر در ذات خویش پرورنده فرهنگ خشونت بر علیه زنان است د ردامن این تاریخی که زن طفیلی وجود مرد است و تنها رویکرد کارگردگرایانه به زن حاکم است. خشونت لازمه زیست زنانه می شود و کتک زدن به مقام ابزار تادیب و تربیت ارتقا می یابد. اما به هر حال با توسعه و رشد تمدن بشری و گسترش فرهنگ مدرن، خشونت عریان علیه زنان کمتر شد و دست کم قوانین و مقرراتی برای محدود کردن و کنترل خشونت فیزیکی علیه آنان تدوین شد و اقدامات جنبش های طرفدار حقوق زن تا حدود زیادی توانست خشم بی منطق علیه زنان را تعدیل کند اما معضلات عمیق فرهنگی همواره ریشه در لایه های پنهان و ذاتی یک ساختار ظالمانه دارد. امری که توجه کمتری به آن شده است و شاید مدافعان حقوق بشر و زنان کمتر به آن توجه کرده اند خشونت کلامی و روانی علیه آنان است. خشونتی بی رحم، تحقیرآمیز و ضدکرامت انسانی که در پشت خشونتهای ظاهری به فراموشی سپرده شده است. خشمی که دایره قلمرو آن تا جایی گسترش می یابد که هرگونه تعرض و تعدی به شخصیت و کرامت زنان را خشونت علیه آنان قلمداد می کند این خشم به ظاهر نرم، زخمی به عمق جان آدمی دارد که گفته اند زخم زبان از تیغ شمشیر نیز برنده تر است و از زهرمار تلخ تر! و تلخ تر آنکه این وجهه از خشونت، نادیده انگاشته می شود و بی مهری به زنان، خود مورد بی مهری قرار گرفته است این نوع از خشونت به مثابه دردی است که به دلیل پنهان بودن علاوم بیماری شناخته نمی شود که مورد معالجه قرار گیرد. به همین دلیل خشونت کلامی و روانی، طیف بیشتری از زنان را به دام آسیب های خود می کشاند.

نتایج یک پژوهش ملی نشان می دهد زنان ایرانی درمیان انواع 9گانه خشونت خانگی، بیشتر تحت خشونت های روانی و کلامی قرار دارند. 7/52 درصد از کل پاسخگویان اعلام کرده اند که از اول زندگی مشترک تاکنون قربانی این نوع خشونت که شامل به کارگیری کلمات رکیک ودشنام، دادو فریاد بهانه گیری های پی درپی و ... است بوده اند ده بار است. رتبه بعد، خشونت فیزیکی از نوع دوم است که 8/37 درصد از زنان ایرانی از اول زندگی مشترک خود، آن را تجربه کرده اند که شامل سیلی زدن، زدن با مشت یا چیز دیگر، لگدزدن و... است. متوسط میزان تجربه این نوع خشونت ها برای زنان درگیر در خشونت خانگی برابر با 46/2 بار است. رتبه سوم با رقم 7/27 درصد متعلق به خشونت های ممانعت از رشد اجتماعی و فکری و آموزشی است که شامل ایجاد محدودیت ار ارتباط های فامیلی، دوستانه و اجتماعی، ممانعت از کاریابی و اشتعال و ایجاد محدودیت در ادامه تحصیل و مشارکت در انجمن های اجتماعی است که 3/72 درصد از زنان اظهار کرده اند که از اول زندگی مشترک تا کنون در معرض این نوع از خشونت همسران خود نبوده اند.

بخش دیگری از خشونت پنهان بر علیه زنان، خشونت های جنسی و ناموسی است که شامل مجبور کردن به دیدن عکس و فیلم های مبتذل یا اجبار به روابط زناشویی ناخواسته یا غیر متعارف می شود با رقم 2/10 درصد رتبه پایینی را به خود اختصاص داده است. آمارهایی که ابعاد میزان وقوع خشونت خانگی را در سطح ملی نشان می دهد حاکی است که 8/89 درصد زنان ایرانی گفته اند در طول زندگی مشترک خود هرگز قربانی خشونت های جنسی و ناموسی نبوده اند. همچنین اکثر افراد درگیر در خشونت های جنسی و ناموسی اعلام کرده اند که در حد پایین و خیلی پایین در معرض این نوع خشونت ها بوده اند. بنابراین نتایج پژوهش بررسی خشونت خانگی در 28 مرکز استان نشان می دهد که وقوع خشونت های جنسی و ناموسی در سطح ملی در مقایسه با خشونت های دیگر ، کمتر گرازرش شده است. این نوع از خشونت ها به دلیل فرهنگ ایرانی و نزاکت و حجب و حیای زنانه دچار خود سانسوری از سوی آنان میشود و قطعا این مساله بررسی و تحقق دقیقتر خشونت های جنسی را دچار مشکل می سازد اما از سویی دیگر و براساس یافته های روانشناسی زن، خشونت روانی- کلامی بیش از خشونت های فیزیکی بر روح زنان تاثیر می گذارد و لایه های عمیق و حساستر یاز درون آنان را تهدیدمی کند. خشونتی که کمتر به چشم می آید و اساس به دلایل فرهنگی در بسیاری از موارد به رسمیت شناخته نمی شود. این شکل از خشونت ورزی علیه زنان طیف وسیعتری از مردان راشامل می شود و بسیاری از زندان تحصیل کرده و مدرن را نیز در بر می گیرد و به همین دلیل نیازمند فرهنگ سازی در پروسه تاریخی بیشتری است. اگرچه در دنیای جدید خشونت فیزیکی کمتر از گذشته به چشم می خورد اما خشونت های روانی-کلامی همواره در ساختار فرهنگی جامعه پنهان مانده است و قربانیان زیادی می گیرد، قربانیانی که صدای خورد شدن استخوانهایشان شنیده نمی شود اما در د به استخوانشان رسیده است این خشم خاموش بیش از فریادهای خشمگین، آتشین است .

گرچه امروز این چهره از خشونت علیه زنان درحال بروز درسطح عمومی استدرگیری لفظی برخی از زوجها در خیابان وارتباط آشکار مرد با زنی دیگر وقتلهای ناشی از این اختلافات گواه ادعای ماست وباید پذیرفت صرفا بر اساس تدوین قوانین و آیین نامه نمی توان شعله خشونت علیه زنان را خاموش کرد تنها با روشن کردن چراغ آگاهی می توان از چنگ این ظلمت پنهان، رهایی جست.