نمی خواهم بازنده باشم!

▪ زن، دستمال را آرام روی صورت صاف و بی خش آینه کشید و نگاهی به زن درون آینه انداخت. زنی که دیگر شبیه او نبود. زنی با چهره ای تکیده و نگاهی سرد و بی روح. دلش برای زن درون آینه سوخت. زنی که سالهاست زندگی را از یاد برده است. مهربانانه دستی به صورت زن درون آینه کشید و زمزمه کرد:

- ببین چه شکلی شدی؟ چی می خواستی چی شد؟ ... می خواستی کنار جنگل، نزدیک دریا یه خونه درندشت داشته باشی اما حالا با هزار جور مشکل و دردسر اجاره نشین خونه مردم هستی... اینم روزگارته...

دوباره دستی به صورت زن کشید و آرام از جلوی آینه کنار رفت...

در اطراف ما آدمهای زیادی هستند که از زندگی احساس رضایت نمی کنند... حال آنکه یکی از شاخصه های سلامت انسانها همین امر است.

دکتر مصطفی اقلیما، دکترای توسعه اجتماعی با تأکید بر اهمیت رضایتمندی از زندگی می گوید: به طور کلی رضایتمندی از زندگی یعنی آنکه گروههای مختلف به آن حداقل خواسته های مطلوب خود از زندگی برسند و این حداقلها برآورده شود.

اما ندا دیلمی، کارشناس ارشد مشاوره خانواده، نظر دیگری دارد. او معتقد است: رضایت از زندگی یعنی افراد از آنچه که دارند احساس آرامش کنند. به تعبیر دیگر، افراد از هر چه فرصت یا امکانات مادی و معنوی که در اختیار دارند، بهره مند شوند و از این وضعیت احساس مسرت کنند.

● خدا همین جاست

زن هشتاد و چند سال دارد و هنوز وقتی می خندد گونه هایش گلگون می شود و در چشمان خاکستریش هزار خورشید می تابد. او که از روستا برای مداوا آمده است ساده و صمیمی از روزگار جوانی اش می گوید. گاهی شرم دخترانه ای صورتش را پر می کند، اسم من گوهره، هشتاد سالی از خدا عمر گرفتم و به لطف خدا دستم پیش کسی دراز نشده سه بار با شوهرم زیارت رفتم. دفعه اول تازه عروس بودم، شوهرم خدا بیامرز مرد خوبی بود. خدارو شکر بچه های اهلی دارم.

گوهر دستهایش را به سوی آسمان بلند می کند: خدارو صد هزار بار شکر. مگه از خدا غیر از این چی می خواستم؟...

● نقش معنویت در احساس رضایتمندی

گرچه مردم عصر ما، سالهاست عادت کرده اند که شاهد فناوریهای نوین باشند، اما در همین زمان، دانشمندان بسیاری در تلاشند تا به راز خوشبختی یا همان رضایت از زندگی دست یابند. آنها طی تحقیقات متعدد دریافته اند که دلایل گوناگونی در این مقوله مؤثر است. یکی از مهمترین علتها وجود معنویت در انسانهاست. البته معنویت با جلوه های گوناگون در زندگی ظاهر می شود که می توان به بعد اعتقادی، بعد مناسکی، بعد عاطفی، بعد فکری و بعد پیامدی اشاره کرد که تمام آنها به نوعی در رضایتمندی افراد از زندگی مؤثر است. اما پژوهشهای متعدد حکایت از آن دارد که بعد عاطفی معنویت یعنی احساس رابطه مطلوب با خدا بیش از دیگران در این زمینه قابل توجه است.

سهیلا سعادت، دانشجو نیز به این امر تأکید داشته و می گوید: من به وضوح تجربه کردم که هر گاه رابطه ام با خدا مطلوب است. تمام برنامه هایم مرتب است اما وقتی این طور نیست فلج می شوم. بنابراین سعی دارم با هر شیوه ای این رابطه را حفظ کنم، مثلاً هر شب حدود ساعت 10 شب برای خدا نامه می نویسم و از شرایط آن روز و برنامه هایم می گویم و عجیب است که فکر می کنم. او صدایم را می شنود.

نگار ریاحی، کارشناس ارشد علوم اجتماعی درباره کارکرد مثبت آموزه های دینی در رضایت از زندگی می گوید: بدون شک دین از محوری ترین مسایل زندگی بشر می باشد. چنان که امروزه با بررسی سرگردانیها و آشفتگی های روحی و روانی افراد می توان دریافت که از علل عمده آن ضعف یا فقدان تعلق دینی است.

به هر حال دین پیش از این حلقه اتصال و محور ارتباط بسیاری از نهادهای بشری به حساب می آمد اما در حال حاضر بنا به دلایل بسیاری در جامعه بشری این نهاد ارزشمند دچار ضعف شده یا خواسته و ناخواسته توسط بشر به این مسأله گرفتار آمده است. از همین رو، برتری خود را در زندگی انسانها از دست داده و هم شأن با دیگر نهادها شده است.

وی ادامه می دهد: از گذشته های دور دین در رأس نهادها بوده است و بر سایر نهادها تأثیر می گذاشته اما امروزه دین از آن جایگاه خود دور افتاده و حتی وجه المصالحه سایر نهادها شده است. از همین روست که مردم حلقه برای ایجاد ارتباط بین محورهای اصلی زندگی خود، نداشته بنابراین دچار سردرگمی و سرگردانی شده اند.

بی تردید سلامت معنوی افراد در رضایت آنها از زندگی مؤثر است. از همین رو شاهدیم هر چه تقید دینی و مذهبی افراد بیشتر است احساس رضایت آنها از زندگی بیشتر می باشد. چون این افراد، به این باور رسیده اند که خداوند هیچ موجودی را رها نکرده و مرا هم در کنف حمایت خود قرار داده است پس من نباید نگران مسایل باشم.

چندی پیش نیز در همین زمینه پژوهشی از سوی مژگان عظیمی با عنوان رضایت از زندگی و دینداری در بین دانش آموزان دوره دبیرستان انجام شد که طی آن معلوم شد 6/98 درصد دانش آموزان از نظر اعتقادی دیندار بودند و در مورد پیامد دین 75 درصد، اعتقادات دینی را موجب آسانی تحمل شرایط سخت دانسته اند.

ناگفته نماند، بنابر تحقیقی که پژوهشگران آمریکایی در 16 کشور جهان انجام دادند مشخص کرد دینداری بر رضایتمندی از زندگی تأثیرگذار است.

● خود تقلبی را دور کن

هیچ وقت فکر نمی کردم که او را این طور ببینم. به نظرم او همیشه یکی از قویترین زنهای زندگی بود. اما حالا؟! غمزده رو به رویم نشسته بود و می گفت: من زندگیم را باختم .

حس رضایت از زندگی احساس مشترکی است که همه انسانها به آن نیاز دارند. زنان هم اینگونه هستند. اما آنان چگونه می توانند به رضایتمندی برسند؟

ندا دیلمی، مشاور خانواده در همین زمینه اظهار می کند: برای درک رضایت خود از زندگی باید ابتدا دریابیم که ما کیستیم؟ و با تصویر ذهنی مثبت به خود نگاه کنیم. البته این تصویر باید واقع بینانه و بدون غلو باشد. به این ترتیب، می توان متناسب با توانمندیها و کاستیهای خود به توقع دیگران پاسخ بدهیم.

نکته دیگر اینکه، زنان بایستی به درستی فرصتها و امکانات را شناسایی کنند و زمان مناسب را از دست ندهند. چرا که تجربه نشان داده، افرادی به رضایت می رسند که ضمن بهره مندی از فرصتهای زندگی، توانایی فرصت سازی برای خود را دارند. البته این عادت اکتسابی است و بایست به مرور زمان در وجود افراد ایجاد شود.

همچنین، دیلمی با تأکید بر اینکه قدرت پیش بینی تحولات در رضایتمندی از زندگی مؤثر است، می گوید: افرادی که قادرند تغییرات آینده را پیش بینی کنند بهتر و مطلوبتر می توانند فرصتها را فراهم کرده و از آسیب این دگرگونیها مصون بمانند.

● توجه و ارزشمندی از سوی همسر

برخی پژوهشها درباره رضایت زنان از زندگی با هم در تعارضند. گاه محققان اجتماعی اعلام می کنند زنان خانه دار احساس رضایت بیشتری دارند و موقعی دیگر گروهی تأکید دارند که رضایت زنان شاغل بیشتر است. آیا کدام درست است؟

ندا دیلمی در همین باره می گوید: در زمینه رضایت زنان نمی توان نظر مشخص و محکمی داشت. زیرا اصولاً احساس رضایتمندی در زنان بیشتر است اما اینکه آنها را تقسیم بندی کنیم صحیح نیست چون استنادهای خاصی برای هر یک وجود دارد. اما آنچه مشخص است، بانوان خانه دار رضایتمندی اجتماعی و شغلی کمتری دارند چون فرصت رشد ندارند، از فعالیت خود احساس نارضایتی می کنند.

از طرف دیگر، زنان شاغل به دلیل فرسودگی شغلی احساس رضایت نکرده اند اما چون در پناه این اشتغال به برخی آزادیها و استقلال می رسند از لحاظ اجتماعی احساس رضایت دارند.

دکتر اقلیما، دکترای توسعه اجتماعی نیز اظهار می کند: برای زنان آنچه در رضایت از زندگی مؤثر است، توجه و احترام همسر به اوست. چنان که تجربه نشان داده بسیاری از زنان با تمام مشکلات اقتصادی خانواده به دلیل اعتبار و ارزشی که همسر برایش قایل است، احساس خشنودی در زندگی دارند.

وی ادامه می دهد: زنان خانه دار در زندگی مشترک خود را راضی تر از زنان شاغل می دانند در حالی که بسیاری از اوقات این اعلام رضایت نیست بلکه تحمل فشار است. توجه کنید، وقتی ما تجربه زیبایی را نداریم چگونه می توانیم بگوییم. این زشت است یا زیبا؟! در رضایت زنان هم اینگونه است که زنی که در اطرافش رضایت و رفاه را تجربه نکرده چطور می تواند نارضایتی خودش را مطرح کند. زن خانه دار ما به دلیل وابستگی اقتصادی و اجتماعی به مرد و زندگی خانوادگی اغلب همان شرایط را تحمل می کند و می گوید: عیبی نداره اگه شوهرم دست بزن داره بهتر از اینه که دوباره زن بگیره! در واقع این گونه زنان سطح رضایتمندی خود را کاهش می دهند اما زنان شاغل به دلیل حمایتهای اقتصادی و اجتماعی که دارند این عدم رضایت را زودتر اعلام می کنند زیرا امروز زن ها در جامعه از مرد به عنوان همسرش؛ توقع ندارد که لباس او را تأمین کند و غذایش را بدهد. چون حالا او می تواند به عنوان یک مادر شاغل بخشی از مسایل اقتصادی را تأمین کند. بنابراین به مردی نیاز دارد که با همدلی و همراهی باعث رضایت از زندگی شود. از همین رو، تأکید می کنم آنچه که باعث رضایت زنان از زندگی چه در سطح خانواده و یا جامعه می شود، احساس ارزشمندی از سوی همسر است.

● بومی سازی سعادتمندی

امروزه بسیاری از زنان جامعه ما با قدرت و قوت در عرصه زندگی اجتماعی ظاهر می شوند اما وقتی صحبت از رضایت از زندگی می شود آنها خود را خوشبخت نمی دانند. چرا؟

به راستی چگونه می توان احساس رضایتمندی از زندگی را در این زنان تقویت کرد؟

دیلمی در پاسخ می گوید: یکی از شیوه های منطقی در این مقوله، بومی سازی شرایط موفقیت و به دنبال آن تقویت رضایتمندی است. زیرا چنانچه خواسته ها و مطالبات ما با واقعیت و امکانات موجود همسو و مناسب نباشد، شکست می خوریم حتی اگر انگیزه رسیدن به آن خواسته قوی باشد. همچنین، همه افراد از جمله بانوان باید بپذیرند انسان بدون ارتباط با دیگران نمی تواند زندگی موفقی را تجربه کند.

و اگر این چارچوب ارتباطی همسو و هماهنگ با یکدیگر نباشد، نمی تواند در احساس رضایت تأثیر مطلوب داشته باشد.