پس از وقوع انقلاب اسلامی و نقش غیر قابل انکار زنان در پیروزی آن انتظار محتمل این بود که از یک سو شاهد تغییر و اصلاح سیاست ها و رفتارهایی باشیم که موجب به حاشیه رانده شدن نیمی از پیکره جامعه در ایران شده بود و از سوی دیگر به استفاده ابزاری و کالایی از زن خاتمه داده شود. این باور و انتظار ناشی از آرمان های امام راحل و انقلاب اسلامی بود که امید می رفت پس از استقرار نظام جمهوری اسلامی در کمترین زمان در صحنه عمل ظهور و بروز پیدا کند. زنان ایران چه در جریان شکل گیری انقلاب و مبارزات ستمشاهی و چه در هشت سال جنگ تحمیلی دوشادوش همسران، پدران، برادران و فرزندان خود در دفاع از آرمان های انقلاب و نهضت مشروطه خواهی از هیچ تلاشی فرو گذار نکردند و چه بسا از این ناحیه بیشترین آسیب ها و خسارات نیز متوجه آنان بوده است.
در این شرایط در همه موقعیت هایی که اندک روزنه ای برای ارتقا وجود داشته رشد یافتند، بالیدند و توانایی و عزم و اراده خود را به نمایش گذاشتند. نیم نگاهی به موفقیت های چشمگیر آنان در ابعاد گوناگون علمی، هنری، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی این ادعا را به اثبات می رساند. این توفیقات در حالی بوده که جریانی متحجر از همان ابتدای پیروزی انقلاب به دنبال خانه نشین کردن و حذف آنان از عرصه های مورد اشاره بوده است به طوری که جریان مذکور همواره در مقابل تلاش های زنان برای خاتمه دادن به تبعیض های موجود بیشترین مقاومت را از خود بروز داده است.
اما در این میان شاید بتوان هشت سال دوره اصلاحات را یکی از درخشان ترین دوران بعد از انقلاب در ارتباط با ارتقای همه جانبه جایگاه زن ایرانی بر شمرد. اقداماتی نظیر جدی شدن نقش زنان در چشم انداز 20 ساله نظام و برنامه چهارم توسعه، توجه کمی و کیفی به رشد سازمان های غیردولتی زنان و ایجاد بیمه های اجتماعی برای زنان آسیب پذیر و آسیب دیده در قالب نظام جامع رفاه اجتماعی و به کار گیری زنان در مراکز قدرت و تصمیم گیری تنها گوشه ای از این توفیقات است. به تعبیر روشن تر مجموعه اصلاح طلبان سعی داشتند عدالت جنسیتی را در برنامه ها و فعالیت های خود جریان سازی کنند. این تلاش ها در حالی صورت گرفت که همچنان مقاومت های جدی توسط جریان مورد اشاره وجود داشت.
اما این مقاومت در دو سال اخیر و پس از روی کار آمدن دولت نهم و یکپارچگی قوا روند رو به تزاید به خود گرفته است تا حدی که حتی شاهد تغییر و تفکیک متون ابتدایی آموزشی با هدف خانه نشین کردن زنان هستیم. دولت مهرورز و عدالت طلب برای زنان و دختران مستعد ورود به دانشگاه سهمیه منفی اختصاص می دهد تا بخشی از مشکل بحران بیکاری را از این محل جبران کند. ازدواج موقت را با جسارت ترویج می کند و با ارایه لایحه خانواده به تعدد زوجات شکلی قانونی می دهد. مکمل این اقدامات نیز اعمال محدودیت های بی سابقه بر نهاد های غیردولتی مرتبط با زنان است که در جامعه مدنی ظهور و بروز پیدا کرده اند.
اینها تنها بخشی از سهم زنان ایران از دولت مهرورز و عدالت طلب بوده است. همه این اقدامات در حالی است که بسیاری از تلاش های صورت گرفته در دولت اصلاحات از برنامه و فعالیت این دولت به خصوص برنامه چهارم توسعه حذف شده است. سوغات ماندگارتر این دولت اما در سال 86 با برگزاری انتخابات مجلس هشتم کامل تر شد.
به رغم همه تلاش های زنان اصلاح طلب برای ارتقای کمی و کیفی زنان در پارلمان هشتم ایران/ نظارت استصوابی و رفتار بی بدیل مجریان این دوره از انتخابات موجب حذف گسترده آنان از مجلس قانونگذاری شد به گونه ای که در این دوره نه تنها افزایشی اتفاق نیفتاد بلکه شاهد کاهش بی سابقه آنان نیز در کرسی های مجلس هشتم هستیم. به بیان دیگر زنان ایران در این دوره تاریخی با حذف بی سابقه در نهادهای منتخب با همراهی دولت نهم مواجه شده اند.
اما به نظر می آید تلاش های زنان در احزاب تشکل ها، مطبوعات و جامعه مدنی راه خود را پیدا نموده به طوری که توجه به رشد و بهبود این جایگاه به کانون توجه بسیاری از منتخبان تبدیل شده و امید می رود تداوم تلاش های آنان اثرات خود را در آینده ای نزدیک به نمایش بگذارد. زنان ایران زمین امیدوارانه به تلاش خود ادامه می دهند.
آذر منصوری
روزنامه کارگزاران