پرورش خلاقیت کودکان

همه ما دوست داریم که فرزندی خوش‌ ذوق، خلاق و باهوش داشته باشیم. همه پدر و مادرها دوست دارند در مورد تربیت و زندگی فرزندانشان، دغدغه‌های کمتری داشته باشند. ما فکر می‌کنیم شما هم اینگونه هستید و چنین طرز فکری دارید، اگر پاسختان مثبت است، به یاد داشته باشید برای رسیدن به چنین هدفی، باید از همان ماه‌های نخست تولد فرزندتان، به این موضوعات توجه کنید. پیش از فرزندتان این شما هستید که باید آماده باشید. آماده برای تربیت خلاقیت، هوش و استعداد او. درست است که هوش و استعداد، تا حد زیادی خدادادی است، اما خانواده در تربیت و شکوفایی آن، نقشی اساسی دارد.

در همین جا باید به این نکته اشاره کنیم که خلاقیت، با هوش و استعداد، متفاوت است. همه افراد باهوش، الزاماً خلاق نیستند. افراد خلاق، پیرامون خود را نوع دیگری می‌بینند. آن‌ها برای حل مسائل، به راه‌های همیشگی و همگانی رجوع نمی‌کنند و دیدشان به همه آنچه دور و بر ماست، با بقیه تفاوت دارد. به همین دلایل و چون این افراد راه‌های جدید و بدیع برای مشکلاتشان پیدا می‌کنند، از زندگی بیشتر لذت می‌برند و شادتر از بقیه هستند. پس اگر فرزند شما چنین روحیه‌ای دارد، سرزنشش نکنید. نگویید تو با بقیه فرق داری. از دستش عصبانی نشوید و به جای همه این کارها، تلاش کنید تا آنجا که می‌توانید خلاقیت کودک خود را پرورش دهید. از این‌که بچه بگوید حوصله‌اش سر رفته، نباید ناراحت شوید. اتفاقا این لحظه همان بزنگاهی است که شما می‌توانید او را با کارهای جالب، سرگرم کنید و خلاقیت کودک را پرورش دهید.

از خاک و گل کمک بگیرید

مدت‌هاست دیگر بچه‌ها با خاک و گل بازی نمی‌کنند. اگر حیاط مناسبی دارید یا پارکی نزدیکی خانه‌تان قرار دارد، به شما توصیه می‌کنیم فرزندتان را از این بازی‌های لذت‌بخش، محروم نکنید. با او همراه شوید و اجازه دهید حسابی خاک بازی کند. این نوع بازی و ساختن برخی سازه‌ها و اشیا با گل به خلاقیت او بسیار کمک می‌کند.

کاردستی بسازید

اگر پارکی در دسترس نیست، ناامید نشوید. با استفاده از چند وسیله کهنه و از کار افتاده یا خمیرهای بازی هم می‌توانید بچه‌ها را سرگرم و به افزایش قدرت خلاقیت آن‌ها کمک کنید. البته به شرطی که بچه‌ها را آزاد بگذارید تا قدری ریخت و پاش هم بکنند. می‌توانید با آن‌ها مسابقه ساختن کاردستی‌های مختلف بدهید و ده‌ها کار دیگر که می‌توان در خانه انجام داد.

 

بچه‌ها را منفعل بار نیاورید

مشکل بزرگ خانواده‌های دوران ما و به تبع آن‌ها بچه‌ها، تماشای بیش از حد تلویزیون است. حالا دیگر به طور معمول، از عصر تا موقعی که آخرین نفر در خانه به خواب رود، تلویزیون روشن است. بچه‌ها هم (به ویژه در فصل تعطیلی مدارس) جلوی این جعبه جادویی لم می‌دهند و مشغول تماشا می‌شوند. به همین دلیل لازم است ساعات تماشا را محدود کنید و به جای آن، اسباب بازی‌های ساده و مناسب سن بچه‌ها را در اختیارشان قرار دهید. تأکید بر این‌که اسباب‌بازی ساده باشد، به این دلیل است که بچه باید از بازی با آن لذت ببرد. نکته دیگر هم این‌که اسباب بازی‌های گران‌قیمت، الزاماً بهتر نیستند و در اغلب آن‌ها (مانند یک آدم‌آهنی)، بچه نقش بسیار کمی در بازی دارد و بیشتر تماشاچی است.

تشویق، فراموش نشود

یادتان باشد همه ما درصدی خلاقیت داریم و مهم آن است که همان را پرورش دهیم. پس انتظار نداشته باشید کودک شما در تمام زمینه‌ها بهترین باشد. کاری که شما باید انجام دهید آن است که پیشرفت‌های عادی کودکتان را ببینید و او را برای انجام آن‌ها تشویق کنید. تشویق لفظی و کارهایی مانند نصب نقاشی‌های کودک روی دیوار یا یخچال خانه، از این دست موارد است.

 

به او مسئولیت بدهید

یادتان باشد متناسب با سن فرزندتان، کارهایی را در خانه به او محول کنید. این شیوه در او احساس خوبی ایجاد خواهد کرد. دادن مسئولیت و خواستن از او، به فرزند شما می‌آموزد برای حل مسائل زندگی‌اش، فکر کند و راه‌حلی بیابد.

کتاب خواندن، یادتان نرود

همیشه به خاطر داشته باشید که خواندن کتاب، یکی از بهترین شیوه‌ها برای پرورش خلاقیت بچه‌هاست. برایش کتاب بخوانید و پیش از پایان یافتن کتاب از او بخواهید پایان داستان را تعریف کند. پس از خواندن کتاب هم می‌توانید با کمک هم داستان را به صورت نمایشی اجرا کنید.

همه این کارها خلاقیت کودک شما را تقویت خواهد کرد. نکته مهم آن است که برنامه‌هایی از این دست باید به صورت مداوم استمرار داشته‌ باشد، تا اثری ماندگار بر جای گذارد.

 

زمینه های پرورش تفکر خلاق

همان طور که ذکر شد همه کودکان با توانمندی، هوش و قریحه به دنیا می آیند و قابلیت خلاق بودن را دارند اما این والدین هستند که گاه با غفلت و جدی نگرفتن موضوع مانع از بروز آن می شوند. رشد اعتماد به نفس کودک، تشویق به داشتن پشتکار و اراده، افزایش انگیزه کودک، بروز ثبات هیجانی، تعیین اهداف، ریسک پذیری مناسب، قابلیت انعطاف پذیری و تلاش برای افزایش توجه، تمرکز و هوش کودک از جمله راهکارهایی است که کودک برای افزایش خلاقیت به آن نیاز دارد. گاهی والدین نمی دانند تمرکز و توجه تا چه اندازه در بروز خلاقیت موثر است و فقط موفقیت را نشانه خلاق بودن می دانند در صورتی که یک کودک خلاق حتی در شکست ها، خلاقانه رفتار می کند و می داند چگونه با آن کنار بیاید. یکی از بهترین راه ها برای افزایش خلاقیت کودک این است که او بتواند برای حل یک مشکل یا روبه رو شدن با یک وضعیت خاص، ایده جدیدی را مطرح کند بتواند راه های متفاوتی را نام ببرد و بداند هر راه به کجا منتهی می شود و پیامد هر یک چیست. چنین کودکی با رو به رو شدن با یک وضعیت بغرنج، موضوع را تمام شده تلقی نمی کند و می تواند راهکارهای متفاوتی ارائه کند.

یک راهکار عملی

اگر می خواهید تفکر خلاق در کودکتان پرورش یابد، از ۲ تا ۵ سالگی پاسخ سوالات کودک را به تمامی ارائه نکنید و اجازه بدهید خودش درباره پاسخ ها فکر کند. این کار باعث می شود کودک فکر کند و به یک پاسخ واحد قانع نشود. نکته این جاست که در بیشتر موارد کودکان راه حل ها و پاسخ های بسیار خوب و مناسبی ارائه می دهند. بنابراین سعی نکنید جواب سوالات کودک را بلافاصله و با شرح جزئیات ارائه دهید. لازم است پس از ابراز خلاقیت کودک، وی را ارزیابی کنید زیرا هوش هیجانی و هوش عملی نقش موثری در بروز خلاقیت کارآمد دارد. گاهی ممکن است کودک خلاق باشد اما دست به کارهای خطرناک بزند. بنابراین کودک باید پس از بروز خلاقیت، افکار خود را پیاده کند و ارزیابی شود تا والدین مطمئن شوند که کودک دست به کارهای خطرناک نمی زند.