باروری مهم‌ترین عامل
تأثیرگذار به‌روی نوسانات جمعیتی است؛ رفتارهـای بـاروری یـک جامعه را
به‌روش‌های مختلفی می‌توان بررسی کرد، یکی از این روش‌ها بررسی مـدت زمـان
ازدواج تـا تولد فرزند اول است.
تا سـال 1357 سیاست جمعیتی کشور در
جهت کاهش باروری بوده است؛ از سال 1358 این سیاست حـذف و تشویق به
باروری شد، این روند تـا سـال‌هـای 65ــ1364 ادامه یافت؛ از سال 1366 بـه
بعـد بـا آغاز برنامه‌هـای تغییـر سیاسـت جدیـد تنظـیم خـانواده رفتـار
باروری به‌شدت در جهت کاهش موالیـد تغییـر کرد.
تغییـرات رفتـار
باروری در ایران در سـال‌هـای 1355 تـا 1375 بسیار زیاد و دور از انتظار
بوده است به‌طوری که نرخ باروری زنان در طول دوره باروری‌شان از حدود 6
فرزند به زیر 2 فرزند سقوط کرد؛ یکی دیگر از اهداف مهم برنامه‌های تنظیم
خانواده نیز فاصله‌گذاری تـا نخستین تولـد بود.
بر اساس آخرین آمار سازمان ثبت احوال کشور، میانگین
فاصله تولد نخستین فرزند با ازدواج مادرانی که در سال 1397 صاحب فرزند
شده‌اند در کل کشور 3.7 سال است؛ این در حالی است که استان مازندران با 4.4
سال و استان سیستان و بلوچستان با 2.1 سال از بیشترین و کمترین فاصله
زمانی میان ازدواج تا تولد نخستین فرزند برخوردارند.
استان
تهران نیز با 4.3 سال بعد از استان مازندران دارای مقام دوم در این فاکتور
جمعیتی است؛ این آمار نشان‌دهنده افزایش بازه زمانی نخستین فرزندآوری میان
زوج‌هاست؛ هرچه این بازه زمانی افزایش پیدا کند به همین نسبت احتمال کاهش
فرزندآوری زوج‌ها نیز در آینده افزایش می‌یابد.
فاصـله‌گـذاری
کوتاه و شناخت عوامل مؤثر در افـزایش فاصله ازدواج تا نخستین تولد برای
جامعـه دارای اهمیت است زیرا تأخیر در تولـد نخستین فرزنـد به معضلاتی
همچون کاهش باروری منجر می‌شود؛ از این رو اگر افـزایش تـأخیر در تولـد اول
بـه جبـران تعـداد فرزندان دلخواه در سال‌های آینده، تـأثیری بـر
بــاروری کــل نداشــته باشــد اما باعــث بــروز تفاوت‌هایی در
بـاروری مقطعـی و سلامتی مادران مـی‌شـود.
عوامـل
مختلفـی بـه‌طـور مستقیم یا غیرمستقیم در کـاهش یـا افـزایش نــرخ
بــاروری تــأثیر دارنــد از جملــه وســایل پیشگیری از بـارداری، بـالا
رفـتن سـن ازدواج، تأخیر در تولد نخستین فرزند و افزایش فاصله بین تولدها.
آخرین آمار منتشرشده توسط سازمان ثبت احوال کشور در سال 1398 نیز نشان
می‌دهد که تعداد ازدواج‌های ثبت‌شده در این سال، 530225 مورد بوده است؛ این
رقم از سال 92 تا سال 98، 33 درصد کاهش داشته است!
قانون تسهیل
ازدواج جوانان و طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده، دو بستری هستند که مشکلات
را برطرف و راه ازدواج و فرزندآوری جوانان را هموار می‌کنند؛ متأسفانه بعد
از گذشت 15 سال از تصویب قانون تسهیل ازدواج جوانان، هیچ یک از بندهای آن
اجرایی نشده و مشکلات جوانان در زمینه ازدواج همچنان باقی مانده است و طرح
جامع جمعیت و تعالی خانواده نیز طی دو دوره گذشته، در پیچ و خم مجلس شورای
اسلامی گرفتار شده است، حال با توجه به آمار، انتظار می‌رود مجلس یازدهم
برای احقاق حقوق جوانان به‌صورت جدی به این ماجراو مسائل پیرامون آن ورود
کند و با توجه به نقش نظارتی خود، دولت‌ها را ملزم به اجرای قوانین و
طرح‌های حیاتی مربوط به ازدواج کند تا سلامت جامعه ایران محفوظ بماند.